چند روایت معتبر درباره «باران»
اغلب نقاط غرب خاورمیانه شاهد باران‌های شدید است.
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی| موج باران و برف بالاخره به تهران رسید و البته بسیاری از دیگر نقاط ایران و از قرار تا یکشنبه شب هم ماجرا ادامه دارد . داستان اما در خاورمیانه از هفته پیش شروع شده بود. اینجا در بیروت چهار روز است که باران می‌بارد. آن‌طور که هواشناسی اعلام کرده، باران سه روز دیگر هم ادامه خواهد داشت.
سازمان هواشناسی لبنان که زیر نظر هواپیمایی کشوری این کشور است می‌گوید حداقل ۱۲۰میلیمتر و حداکثر ۲۵۰میلیمتر باران در این یک هفته خواهد آمد یعنی در بدترین حالت به اندازه 20درصد و در بهترین حالت به قدر یک سوم یک سال بارندگی کشور، در یک هفته و نیروی امنیتی داخلی لبنان یا قوای امن داخلی گفته نیروهایش را گسیل کرده تا به مردم در آبگرفتگی‌های معابر و سیل‌های احتمالی کمک کنند.
وضعیت در فلسطین و به‌طور مشخص در غزه هم همین‌طور است و از منطقه‌ای مثل اسکندریه مصر نیز خبر می‌رسد که همین توده کم‌فشار که می‌گویند مرکز آن جنوب غربی ترکیه و جزیره قبرس در میانه مدیترانه شرقی است باعث باران‌هایی شدید شده و به همین دلیل هشتگ «امطار غزیره» یعنی بارندگی شدید در توئیتر عربی ترند شده است.
این خبرها این سوال را به ذهن می‌آورد که پس چرا در رسانه‌ها وضعیت ایران، امسال، این‌قدر بحرانی نمایش داده می‌شود ؟ با هم ببینیم که خاورمیانه، امسال چه پاییز و زمستانی را تجربه کرده و در ایران چه خبر است.
لبنان
روز پنجشنبه در بیروت ۳۱میلیمتر باران آمده است و مجموعا در سال آبی 2024 – 2023 یعنی از روز اول سپتامبر ۵۹۷میلیمتر باران آمده است. متوسط میزان بارش در لبنان تا سال ۲۰۲۰، حدود ۶۶۲میلیمتر بوده است که حدودا دو سوم آن بین ماه آذر تا بهمن می‌بارد.
با این حال امسال سال پرباران‌تری برای بیروت نسبت به سال قبل خواهد بود. فقط در یک شبانه‌روز در ابتدای دی حدود ۱۰۳میلیمتر باران آمد و این در حالی است که معمولا در کل ماه ژانویه در بیروت ۱۳۰میلیمتر باران می‌آید.
فلسطین اشغالی
در فلسطین هم امسال نسبت به سال قبل باران بهتری باریده. بر اساس آمارهای سازمان هواشناسی رژیم اشغالگر در سال گذشته حدود ۴۹۰میلیمتر باران در ایستگاه مرکزی قدس شریف (اورشلیم) باریده بود که امسال به ۵۱۵میلیمتر رسیده است.
در موج اخیر که در این هفته فعال بود در الخلیل یا آن‌طور که یهودیان می‌گوید هبرون، شهری که آرامگاه دو پیامبر یعنی حضرت ابراهیم و یعقوب و همسرانشان در آن قرار گرفته، ۷۴میلیمتر باران آمده و این در حالی است که در کل یک‌سال در الخلیل حدود ۵۹۵میلیمتر باران می‌بارد. (به دنبال آمار غزه هم گشتیم ولی متاسفانه دست‌کم فعلا آمار میزان بارندگی در غزه در دست نیست)
چرا باران زیادتر آمده است؟
دو توضیح در مورد افزایش میزان بارندگی در منطقه شام داده شده است. یکی پدیده ال نینو است که به‌طور کلی گفته شده امسال باعث بارندگی‌هایی بیشتر از سطح نرمال در برخی کشورهای جهان خواهد شد و دیگری که مربوط به همین هفته‌های اخیر است؛ توده‌های هوای قطبی که از شمال اروپا به سمت حوزه مدیترانه و شام آمده است.
چرا در ایران باران نمی‌آید؟
ابتدا ببینیم که اصل بحران در ایران چیست و بعد در مورد دلایل آن صحبت کنیم. از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر ۱۴۰۲) تا ۱۵دی ماه، به صورت متوسط ۴۷میلیمتر باران در ایران آمده است که نسبت به سال قبل که ۶۷میلیمتر بوده ۲۱درصد کمتر است. میزان بارندگی نسبت به دوره بلندمدت هم ۴۰درصد کاهش داشته است. (این به جز آمار باران پنجشنبه تا امروز است البته. مطمئنا این رقم ها طی دو روز گذشته کمی بهبود پیدا کرده اند.)
اما اصل بحران در ایران این نیست. در واقع بحران اصلی ایران کاهش میزان بارش باران نیست بلکه دو مسئله دیگر است که دارد مسئولان را به خصوص از تابستان امسال می‌ترساند. یکی از بحران‌های اصلی ایران کاهش میزان برف است. برفی که می‌تواند ذخیره‌ای برای تابستان باشد.
آمارها می‌گوید حدود ۷۰سال پیش یعنی در سال ۱۹۵۰ در ایستگاه تبریز هواشناسی، ۱۲۰میلیمتر برف ثبت شده است و این رقم در حوالی سال ۲۰۱۰ به ۲۰میلیمتر رسیده است. سال گذشته هم فقط دو بار برف قابل توجه در تبریز آمد. یکی در میانه دی ماه و دومی در دهه سوم بهمن. در ارومیه هم در همین بازه زمانی میزان بارش برف از ۱۲۰میلیمتر به ۶۰ میلیمتر رسیده است.
بحران دیگر که ظاهرا مختص امسال است این است که درست است که بارندگی کم شده ولی میزان خروجی از سدها ۲۱درصد بیشتر شده. اما چه چیز باعث این میزان از افزایش مصرف شده است؟ در کنار مسایلی مثل فرهنگ نادرست مصرف آب و ... باید به نقش مهاجران اشاره کرد. فقط در تهران به گفته استاندار، مهاجران و اتباع بیگانه جمعیت شهر را از ۱۴میلیون نفر به ۱۸میلیون نفر رسانده‌اند.
بنابراین آنچه ترسناک است میزان بارش امسال نیست. قبلا هم پیش آمده که میزان بارش کم شود. موضوع ترسناک نیامدن برف قابل توجه و موضوع ترسناک‌تر افزایش خروجی سدهاست که می‌تواند تابستان سختی برای مردم به همراه داشته باشد.
جای هیچ امیدی نیست؟
هست. نباید ناامید بود. بانک جهانی در صفحه اطلاعات اقلیمی ایران آورده که نیمی از کل بارش ایران مربوط به ماه بهمن تا ماه خرداد است و نهاد تخصصی سازمان ملل در حوزه کشاورزی هم پیش‌بینی کرده که میزان بارندگی در این بازه زمانی در سال‌جاری کمی بیشتر از حد نرمال باشد. بنابراین هنوز وقت داریم که شاهد بارندگی در ایران باشیم.
از سوی دیگر باید در نظر داشت که توقع ما هم با پیش‌بینی اشتباه سازمان هواشناسی در خصوص افزایش میزان بارندگی امسال بالا رفته بود در حالی که پیش‌بینی‌های جهانی که حالا در دسترس هستند می‌گویند اگر میزان بارندگی در ایران افزایش هم پیدا کند بین ۵ تا ۱۰میلیمتر بیشتر از میانگین خواهد بود.
همچنین نباید به خبرهای فیک یا دقیق توجه کرد. در مورد ترکیه، آمارهای ماه آذر و دی منتشر شده و می‌گوید که میزان بارندگی حدود ۸۰درصد بیش از میانگین این ماه بوده ولی وقتی به نقشه این کشور نگاه می‌کنی می‌بینی بارندگی‌ها در نقاط مرزی این کشور با ایران تغییری با میزان بلندمدت نداشته و بیشترین میزان رشد بارندگی در شمال غرب این کشور است. به‌طور مشخص بیشترین میزان بارندگی در ماه نوامبر در ترکیه مربوط به شهر زونگولداغ بوده که مرکز استانی به همین نام در کرانه دریای سیاه است.
این نکته هم مهم است خبری مثل بارش برف در عربستان مسئله غریبی نیست مخصوصا اگر مثل امسال، در منطقه تبوک باشد. تبوک در شمال غرب عربستان است و اساسا هیچ ربطی به کویر و صحرا ندارد. از تبوک در خط مستقیم فقط 400کیلومتر تا دریای مدیترانه و ۳۰۰کیلومتر تا بیت‌المقدس که قبلا حرف از میزان بارندگی‌هایش زدیم فاصله است و میانگین دما در زمستان به ۲ درجه بالای صفر و حداقل دما به منفی یک درجه زیر صفر هم می‌رسد.
از سوی دیگر باید در نظر داشت که در فصل پاییز امسال، طبق آمارها میزان بارندگی در ایران کمتر از سال گذشته نشده بود و میزان بارش‌های سه‌ماهه ابتدای سال آبی جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که 32/8 (سی و دو هشت میلیمتر) میلیمتر بارش داشته‌اند از رشد ۶دهم میلی‌متری برخوردار شده و فقط وقتی ماه دی را در نظر بگیریم میزان بارش از سال گذشته کمتر است.
