ابر دزدی، هارپ و دیگر خرافه‌ها
شایعات متنوع درباره علت کم‌بارشی‌های امسال ادامه دارد.
روزنامه هفت صبح| بعد از اینکه پیش‌بینی‌های هواشناسی درباره بارش برف و باران درست از آب درنیامد، بازار شایعه داغ و پای هارپ و ابردزدی وسط کشیده شد. جدیدترین شایعه هم به توئیتی برمی‌گردد که نویسنده آن تصویری مبهم از نقشه آلاینده‌های هوا در ایران و کشورهای همسایه منتشر کرد و نوشت که «دلیل کم‌بارشی ایران این است که ما بیشتر از کشورهای همسایه آلودگی هوا داریم و به مرکز آلاینده‌ها و گرمایش خاورمیانه تبدیل شدیم. نه در مقیاس شهرها که در مقیاس فضای یک کشور آلاینده تولید می‌کنیم.»
همین توئیت در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد و چرخید ولی بازخوردهای منفی زیادی هم گرفت که اطلاعات آن را نادرست می‌دانستند. یکی از کسانی که به شدت به این توئیت انتقاد کرد، کاوه مدنی، معاون پیشین سازمان محیط‌زیست و پژوهشگر فعلی این حوزه بود. مدنی در پاسخ به این کاربر نوشت:
ذهن مشوش مردم را بیش از این با داستان‌های دنیای مجازی و اطلاعات گمراه‌کننده درگیر نکنید. چگونه از یک نقشه رنگارنگ شاخص آلودگی هوا به این نتیجه رسیدید؟ توجیه فیزیکی ادعای شما که این‌همه پژوهشگر و متخصص ایرانی و غیرایرانی از درک آن عاجزند، چیست؟ با بررسی به کدام آمار بارش باران و برف در ایران، ترکیه و عربستان چنین حکمی صادر کردید؟
همبستگی بین دو متغیر دلخواه ما بیانگر رابطه علی-معلولی بین آن دو نیستند. اگر همچنان بر این باورید که بالا بودن سطح آلاینده‌های هوا عامل اصلی نباریدن است، دلایل نباریدن بی‌سابقه در کشوری نظیر کانادا (دومین کشور پهناور جهان) در سال‌جاری را با اتکا بر نظریه خود توضیح دهید.
جهت اطلاع شما ۷۵درصد جمعیت کانادا معمولا «کریسمس سفید» را تجربه می‌کند اما امسال حتی در استان آلبرتا که به طور متوسط حداقل ۵ ماه شاهد انباشت برف روی زمین است، دما در روز کریسمس ۷ درجه سانتیگراد بود و در بسیاری از شهرهای کانادا هنوز خبری از برف سنگین نیست.
من هم مثل شما و بسیاری از دلسوزان ایران نگران نباریدن در ایران، مازوت‌سوزی، آلودگی کشنده هوا، مصرف بی‌رویه سوخت و کمبود منابع انرژی‌ام اما در علم، هدف خوب وسیله بد و ناقص را توجیه نمی‌کند و در این راستا ما موظفیم جز حقیقت را به مردم نگوییم حتی اگر آن حقیقت مطلوب ما و دسته‌ای که به آن تعلق خاطر می‌کنیم نباشد.
هر چند که آلودگی هوا و گرمایش منطقه‌ای و جهانی می‌تواند به کاهش بارش، افزایش گرما و تبدیل برف به باران کمک کند، معرفی آلاینده‌ها به عنوان عامل خشکی ایران در سال‌جاری با اتکا به یک نقشه رنگی حرکتی ضد علمی و عامل تشویش اذهان عموم غیرمتخصص و نگران است و ما را از مسیر یافتن راه‌حل مناسب دور می‌کند.
ابر دزدی نداریم
مدنی تنها کسی نیست که به این شایعه‌ها پاسخ داده و همزمان با ماجراهای این توئیت، احد وظیفه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی هم در یک مصاحبه توضیح داده است که اساسا بین ایران و ترکیه تفاوت اقلیمی وجود دارد و نباید کمبود باران را به ابردزدی نسبت داد.
او در مصاحبه با خبرآنلاین گفته است که تفاوت بارش در دو نقطه مجاور یکدیگر به عوامل زیادی بستگی دارد، اینکه سمت ارتفاعات در چه راستایی باشد و جریان‌هایی که وارد منطقه می‌شوند از کجا می‌آیند کاملاً تاثیرگذار هستند.
مناطق شمال و جنوب رشته کوه البرز را با یکدیگر مقایسه کنید، وضعیت هر دو منطقه با یکدیگر کاملاً متفاوت است، بارش باران در گیلان به هزار میلیمتر می‌رسد درحالی‌که بارش باران در منطقه طارم استان زنجان که سد سپیدرود واقع شده است به ۲۰۰ میلیمتر هم نمی‌رسد.
طبق توضیحات وظیفه، علت تفاوت بارش‌ها در این دو نقطه مجاور به جریانات هواشناسی برمی‌گردد که وارد می‌شوند، زنجان جریانات جنوبی را می‌گیرد و گیلان متاثر از جریانات شمالی است؛ به همین دلیل هم کوهستان نقش مهمی دارد.
فقط بخشی از جریانات بارشی که وارد ایران می‌شوند از طرف ترکیه هستند، عمده بارش استان‌های آذربایجان غربی و شرقی از جریانات بارشی هستند که از دریای سرخ، دریای عرب، تنگه باب‌المندب وارد کشور می‌شوند. جریاناتی که در مواجهه با زاگرس قرار می‌گیرند و در استان‌های ایلام، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، کردستان و آذریایجان غربی و شرقی ایجاد بارش می‌کنند.
