هواشناس‌های افسرده نا‌امید
پاییز پربارش محقق نشد، هواشناسی متهم شد
روزنامه هفت صبح، سارا سبزی| « پاییز امسال به غیر از جنوب و جنوب شرق کشور در استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان، فارس، خراسان جنوبی و یزد که دارای شرایط بارشی نرمال و اندکی بالاتر از نرمال خواهند بود، سایر بخش‌های کشور با افزایش بارش و شرایط فوق‌نرمال روبه‌رو می‌شوند و وقوع چنین شرایط فوق‌نرمال در فاز ال‌نینو، خبر از وقوع بارش‌های سنگین و سیل‌آسا دارد
و در صورت تحقق پیش‌بینی‌های فصلی، انتظار آن می‌رود که بخش عمده کشور در پاییز و زمستان پیش‌رو با وقایع جدی اقلیمی مواجه بوده و بارش‌های شدید و رودخانه‌های سیلابی را تجربه کنند.» این خبر خوش را فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، 21 شهریور اعلام کرد و قرار بود بعد از آن همه‌چیز بر وفق مراد باشد، اما نشد.
«پاییز پر بارش» از همین اواخر شهریور در همه خبرهای هواشناسی دیده می‌شد و تقریبا همه مطمئن بودیم امسال وضعیت متفاوت خواهد بود و ال‌نینو اقلیم ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما نه تنها تا اواخر آذر خبری نشد، حتی میانگین بارش در 10 استان کمتر از سال قبل بود؛ در واقع سامانه‌های بارشی آنقدر که انتظار داشتیم، پربارش نبودند. رد این خبرها را از شهریور امسال گرفتیم تا پرونده این پیش‌بینی‌های ناکام هواشناسی را دوباره بازخوانی کنیم و ببینیم چقدر این ماجرا به گردن کارشناس‌های هواشناسی است؟
محمدرضا جاویدی،کارشناس هواشناسی، چند روز پیش گفته بود « شرایط به گونه‌ای است که امسال ما کارشناسان هواشناسی افسرده شده‌ایم. هزاران نفر با من و چند صدهزار نفر از مردم با همکارانم در ارتباط هستند و پیش‌بینی‌های هواشناسی برایشان اهمیت زیادی دارد.متاسفانه خساراتی به کشاورزان وارد شده است که مستقیما از چشم ما می‌بینند.» او گفته بود که ایران اگر ماهواره هواشناسی داشت،طبیعتا ضریب خطای کارشناسان هم خیلی کمتر بود. دلیلی که خود سازمان هواشناسی آن را نمی‌پذیرد و خطا در هواشناسی را طبیعی می‌داند.
همه‌چیز از شهریور شروع شد
به اواخر تابستان امسال برمی‌گردیم، زمانی که اولین خبرها از پاییز بارانی و ارتباط آن با ال‌نینو منتشر شد: یک هفته بعد از اینکه سخنگوی صنعت آب آن خبر خوش را اعلام کرد، احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی هم با تکیه بر همین پدیده ال‌نینو، خبر داد که « ایران با محل وقوع ال‌نینو فاصله زیادی دارد و عوامل تعیین‌کننده دیگری نیز وجود دارند که مانند ال‌نینو از چند ماه قبل قابل پیش‌بینی نیستند. با رخداد ال‌نینو بارش‌های پاییزه و تا حدی نیمه اول زمستان در ایران تقویت می‌شوند.»
ماجرا باز هم ادامه داشت: دو روز بعد، یعنی یکم مهرماه، یکی از خبرگزاری‌ها نوشت که پیش‌بینی‌های بلندمدت اقلیمی از سوی مرکز تحقیقات آب و هوایی دانشگاه کلمبیای ایالات متحده بیانگر آن است که سال آبی جاری برخلاف سه سال گذشته شرایط متفاوتی دارد و گستره ایران با احتمال 45 تا 60 درصد بارشی فراتر از نرمال را تجربه خواهد کرد. از طرفی دمای هوا نیز در سال آبی پیش رو در گستره ایران با احتمال 50 تا 70 درصد بیشتر از متوسط بلندمدت است.
کنار هم قرار دادن آمار پیش‌بینی بارندگی بلندمدت و بارش خبر از وقوع ترسالی در کشور می‌دهد، اما با توجه به افزایش دما بخش قابل توجهی از بارش‌ها به شکل سیلاب‌ها اتفاق خواهد افتاد. هرچند همین ترسالی هم بارها رد و گفته شد که افزایش بارش ارتباطی با ترسالی ندارد.
دوم آبان هم مرکز تحقیقات وزارت نیرو گزارشی منتشر کرد که طبق آن قرار بود آبان پربارشی داشته باشیم و در چند منطقه میزان بارش بهبود پیدا می‌کند و تا 12 آبان هم در مناطقی دیگر این بارش‌ها رخ دهد.
این امیدواری تا اواخر آبان هم ادامه پیدا کرد: در گزارش هواشناسی 21 آبان از بارش‌های خوب تا پایان آبان خبر داده شد و قرار بود حوضه‌های شش گانه آبریز کشور افزایش بارش داشته باشند. با این حال تا آخر آبان بعضی از استان‌ها بارش خوبی داشتند، ولی باز هم پربارشی رخ نداد.
یکشنبه 28 آبان سازمان مدیریت بحران هشدار سطح قرمز صادر کرد و ستادها در حالت آماده‌باش قرار گرفتند و حتی فردای همان روز هم دوباره هشدار بارش شدید برف و باران برای هشت استان صادر شد.پنجم آذر هم کارشناس معروف سازمان هواشناسی یعنی محمد اصغری امیدواری داد که باید منتظر بارش‌های سنگین باشیم. همان روز هم دوباره گفت‌وگویی از احد وظیفه منتشر شد که گفته بود ایران در فاز ال‌نینو قرار دارد و بارش‌ها در آذرماه بالاتر از نرمال است.
این خبرها تا اواخر آذر ادامه پیدا کرد، اما خبری نشد و کم کم صدای اعتراض همه بلند د اما این بار قول زمستان پربارش داده شد و فعلا باید منتظر باشیم و ببینیم این سامانه‌ها چقدر قوت خواهند داشت؟
هیچ‌چیز قطعی نیست!
سازمان هواشناسی اتهامات را از روی کارشناس‌ها و خود این سازمان برداشته و همه‌چیز را به عدم قطعیت پیش‌بینی‌ها مرتبط می‌داند. تا امروز درباره دلیل این خطاها، دو نفر از این سازمان هواشناسی پاسخ داده‌اند.
نفر اول سحر تاجبخش، رئیس این سازمان است که گفته بود «از خرداد تا شهریور ماه امسال تمام مدل‌ها حاکی از افزایش بارش در کل کشور به‌خصوص غرب کشور بود و تا شهریور هم این مدل‌ها حفظ شد. تا مهرماه هم روند افزایش بارش را داشتیم اما در آبان و آذر پیش‌بینی بارش‌ها اتفاق نیفتاد.
طی دهه‌های اخیر پیش‌بینی کوتاه‌مدت و بلندمدت بر اساس احتمالات است. ۳۰ تا ۵۰ درصد هم این احتمال وجود دارد که این اتفاق نیفتد. برای پیش‌بینی‌های هواشناسی از مدل‌های کشورهای فرانسه، انگلیس، آلمان و ژاپن استفاده می‌کنیم.» نفر دوم هم احد وظیفه بود که او هم اتفاقا پاسخی با همین محتوا داده است:
« در علم هواشناسی بحث یقین مطرح نیست و باید شرایط آب و هوا را با تقریب و احتمال در نظر گرفت. البته این بدان معنا نیست که سازمان هواشناسی ایران قادر به محاسبه و پیش‌بینی دقیق وضعیت اقلیمی نباشد، بلکه در تمام جهان پیش‌بینی‌های بلندمدت به طور قطعی و صد درصدی اعلام نمی‌شود؛ چون با وجود تکنولوژی گسترده و پیشرفت‌های روزافزون علمی هم به طور کلی این توانایی میسّر نیست.»
به غیر از این پاسخ‌های رسمی، دو سناریوی دیگر هم درباره بارانی نشدن پاییز گفته شد که یکی از آنها همیشه بعد از هر زلزله و اتفاق نادر در حوزه هواشناسی مطرح می‌شود: پروژه هارپ که تا امروز هیچ سندی درباره تاثیرگذاری و حتی اجرا شدن آن وجود نداشته است و دومی هم تاثیر آلودگی هوای شهرها بر میزان بارش است که آن هم تایید نشد.
