سهم علی بابا از فروش بلیت هواپیما آب رفته؟

روزنامه هفت صبح | می‌گویند مستربلیط در فروش بلیت اتوبوس استارتاپ اول ایران است. در فروش بلیت پروازهای خارجی فلایتیو خود را بازیگر اول بازار استارتاپ‌های ایران می‌داند. در بازار فروش قطار هم یک جنگ تقریبا برابر بین بازیگران مختلف این بازار در گرفته! می‌ماند بازار فروش بلیت پروازهای داخلی که علی‌بابا در آن کماکان پیشروست اما این گزارش نشان می‌دهد زنگ خطر برای این استارتاپ بزرگ در این بازار هم به صدا در آمده است.

با ورود اپلیکیشن‌های مطرح پرداخت کشور به بازار فروش بلیت و مانوری که این اپلیکیشن‌ها روی این خدمت خود شروع کرده‌اند، عرصه برای علی‌بابا بیش از هر زمان دیگری تنگ شده است. آپ و پات و دیگر اپ‌های شناخته‌شده بازار پرداخت و خدمات آنلاین بانکی یکی دو سالی است که فروش بلیت را به خدمات قبلی خود اضافه کرده‌اند و می‌خواهند از بازار چندهزار میلیاردتومانی فروش آنلاین بلیت هواپیما و قطار و اتوبوس سهمی ببرند.

اپلیکیشن‌هایی که با وجود سرمایه‌گذارهای گردن‌کلفت بانکی و مالی خود، برای تبلیغات آنلاین و آفلاین هیچ محدودیتی ندارند و میزان بالای نصب برنامه آن‌ها در پلتفرم‌هایی چون کافه‌بازار و گوگل‌پلی و استفاده روزانه کاربران از خدمات پرداخت آن‌ها این فرصت را در اختیارشان گذاشته تا مدام کاربرانشان را با خدمات فروش بلیت خود به وسوسه بیندازند. در این میان بیش از هر کسب‌وکار دیگری علی‌بابا به عنوان اولین استارتاپ بزرگ این حوزه است که احساس خطر کرده.

وقتی دو سال پیش جنگ شرکت‌های هواپیمایی و آژانس‌های مسافرتی با علی بابا که با فیلتر چند استارتاپ کوچک بلیت‌فروش از جمله سپهر ۳۶۰ شروع شد، سرانجام با حمایت وزارت ارتباطات و بدون داشتن عایدی برای طرف‌های سنتی به پایان رسید ناگهان شاهد بودیم موجی از سایت‌های فروش بلیت هواپیما راه افتاد که به نظر می‌رسید از طریق آژانس‌های بزرگ مسافرتی و با گرفتن دسترسی به API فروش بلیت راه افتاده‌اند.

گویی شرکت‌های هواپیمایی و در راس آن‌ها، هواپیمایی جمهوری اسلامی (هما) که نتوانسته بودند علی‌بابا و دیگر استارتاپ‌ها را از میدان جذاب فروش آنلاین بلیت بدر کنند برای انتقام، دسترسی به سامانه‌های فروش‌ خود را برای آژانس‌های گردشگری آزاد کرده بودند تا به این شیوه از سیطره فلایتیو و علی‌بابا بر این بازار بکاهند. اما حالا که بیلبوردهای برندهای شناخته‌شده‌ای چون دلتابان در بسیاری از فرودگاه‌های کشور جای بیلبوردهای علی بابا نشسته، شاید بتوان از منظری دیگر به ماجرا نگاه کرد. کافی است این روزها فروش آنلاین بلیت هواپیما را در گوگل جست‌وجو کنید تا متوجه رقبایی شوید که سهم‌هایی اگرچه اندک اما در مجموع قابل‌توجه را از علی‌بابا کسر و از آن خود کرده‌اند.

جدا از مستربلیط و فلایتیو که دو بازیگر بزرگ آنلاین و استارتاپی هستند و حتی در بسیاری از کلیدواژه‌ها جنگ سئو و بازاریابی محتوایی را از علی بابا برده‌اند، حالا آژانس‌هایی چون الی گشت، دلتابان، سیمرغ، طاها گشت و سایت‌هایی چون سفرمی، بلیط‌کده و دورونزدیک و… هم سهم‌های قابل‌توجهی از این بازار گرفته‌اند. بماند که شرکت‌هایی چون قطارهای فدک یا هواپیمایی‌هایی چون ماهان هم بخش فروش آنلاین خود را با جدیت تقویت کرده‌اند.

به نظر می‌رسد بازاری که روزگاری بسیاری از تحلیلگران به این نتیجه رسیده بودند که بازیگر قدرتمند و اول خود را شناخته، یکبار دیگر در حال بازآرایی ترکیب مدعیان خود است و بیش از هر زمان دیگری محتمل است که استارتاپ‌هایی چون فلایتیو و علی بابا جای خود را به بازیگرانی بدهند که با پول زیاد و شبکه‌ای از امکانات در سراسر کشور، فرصت تبلیغات گسترده برایشان فراهم است.

مدت‌هاست خبر سرمایه‌گذاری جدیدی در استارتاپ‌های بزرگ ایران به گوش نرسیده و حتی هنوز معلوم نیست سرمایه‌‌گذاری‌هایی که سال گذشته با عدد و رقم‌های میلیون‌دلاری خبری شد، تمام‌وکمال عملیاتی شده‌اند یا نه چراکه با تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران به نظر می‌رسد سرمایه‌گذارهایی چون سرآوا که سرمایه‌هایش بیشتر از طریق ارتباطات و شرکای اروپایی‌اش تامین می‌شد، دیگر قدرت سابق را ندارد و استارتاپ‌های این مجموعه از جمله علی‌بابا و الوپیک در تنگنای جذب سرمایه راندهای نهایی خود قرار گرفته باشند.

از طرف دیگر قدرت‌نمایی آپ در بازار پرداخت و پشتوانه قدرتمندی چون بانک کشاورزی که از سرمایه‌گذاران این استارتاپ است و همینطور امکان تامین سرمایه در بازار بورس به این اپلیکیشن شناخته‌شده این فرصت طلایی را می‌دهد تا به راحتی بازارهای جذاب و در عین حال قابل دسترس و آسانی چون فروش آنلاین بلیت را هدف قرار دهد. اگرچه آمار دقیقی از میزان فروش بلیت در کشور و مهم‌تر از آن سهم کسب‌وکارهای آنلاین از این بازار در دسترس نیست ولی می‌توان با این فرض که علی بابا هنوز مدعی اصلی اول بودن در بازار فروش بلیت پروازهای داخلی است پیش‌بینی کرد اگر روند فعلی پیشروی رقبا ادامه پیدا کند احتمال قریب به یقینی وجود خواهد داشت که در سال ۹۹ این بازار آرایش جدیدی به خود بگیرد.

رشد خیره‌کننده استارتاپی چون مستربلیط از یک سو که حالا مدعی است بازار بلیت اتوبوس را قبضه کرده و با دایره استارتاپ‌هایی که ذیل برند عتیق گشت دور هم جمع کرده یک برند بزرگ را شکل داده، تثبیت شدن استارتاپ بالغی چون فلایتیو که روزگاری گمان می‌رفت نتواند در برابر ریخت‌و‌پاش تبلیغاتی علی بابا دوام بیاورد و از میدان بدر خواهد رفت و مهم‌تر از همه تبلیغات گسترده و بازاریابی‌های متنوع رقبایی چون آپ و پات (که شرکت متمولی چون ایران کیش را پشت سر خود می‌بیند) در کنار حداقل ۳۰ رقیب ریزودرشت از برندهای شناخته‌شده یا گمنام بازار آژانس‌ها باعث شده تا بازاری که همین دو سال پیش گل سرسبد اکوسیستم استارتاپی بود از چشم سرمایه‌گذارهای این حوزه بیفتد و رقبای سنتی در آن خودی نشان دهند.

رقبایی که هم زیروبم آن را بهتر از استارتاپ‌ها می‌دانند و هم امکان‌های گسترده‌تری برای تبلیغات دست‌و‌دل‌بازانه دارند. تبلیغاتی که باعث شده این روزها علی بابا یک بار دیگر به این فکر بیفتد اول بودن خود در این بازار را که روزگاری یک فرض بدیهی بود در بیلبوردهای سطح شهر به رقبا و مخاطبانش یادآوری کند؛ بیلبوردهایی که البته بسیاری اعتقاد دارند از آخرین تلاش‌های این استارتاپ برای حفظ سهم و موقعیتی است که در حال آب رفتن است. اگر آن را از دست بدهد شاید آینده این بازار جور دیگری رقم بخورد.