بازگشایی عجیب نمادهای بانکی در بورس
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی| بزرگ‌ترین بانک‌های بورس بعد از اینکه ۴۳هزار میلیارد تومان سهام از دولت گرفتند، هفته گذشته بازگشایی شدند. از همان روز اول معاملات در روز بازگشایی می‌توانستیم حدس بزنیم شرایط آنطوری که سهامداران بانک‌ها می‌خواهند، پیش نمی‌رود. طوری که در همان روز حقوقی‌ها به جای حمایت از سهام، دست به فروش زدند.
تا جایی که ولید هلالات یکی از کارشناسان بورس نتوانست نسبت‌به این فروش بی‌تفاوت بماند و گفت:«خالص معاملات حقوقی‌ها در بازگشایی سه نماد بانکی، فروش سهام بوده و در واقع آنها بیش از آنکه خریدار باشند، فروخته‌اند. اگر [سهام پالایشگاه‌ها] ارزنده است، چرا می‌فروشند؟ اگر ارزنده نیست، چرا دولت به مردم سهام داد؟» فشار فروش در روزهای بعد از بازگشایی هم ادامه پیدا کرد. این در حالی است که خیلی‌ها فکر می‌کردند پرداخت مطالبات دولت به بانک‌ها می‌تواند تاثیر مثبتی روی روند سهام آنها بگذارد اما به چند دلیل که در این گزارش به آنها پرداخته‌ایم، این اتفاق نیفتاد.
*** بازگشایی عجیب نمادهای بانکی
لیدر‌های گروه بانکی بعد از اینکه بخشی از مطالبات خود را از دولت در قالب سهام هفت شرکت از جمله پالایشگاه‌های اصفهان، تهران، تبریز و بندرعباس، ایران ترانسفو، سرمایه‌گذاری ملی ایران و تولید تجهیزات سنگین هپکو دریافت کردند، روز دوشنبه بعد یک هفته تعلیق و با افشای اطلاعات با اهمیت گروه ب بازگشایی شدند.
زمانی که یک شرکت افشای اطلاعات گروه ب دارد، بازگشایی آن با محدودیت دامنه نوسان همراه خواهد بود. در این بازگشایی وبملت بعد از چند دقیقه به صف خرید رسید، اما این صف پایدار نماند و قیمت پایانی سهام وبملت نهایتا ۳.۹ درصد رشد کرد. وبصادر کار خود را با صف خرید آغاز کرد، اما در ادامه با فروریخت این صف، نهایتا قیمت پایانی سهام ۴.۳ درصد افزایش داشت.
در این بین وتجارت با اینکه به صف خرید نرسید، اما موفق شد قیمت پایانی خود را ۴.۱درصد افزایش دهد. هرچند این سه نماد از ریزش هفته گذشته شاخص کل در امان ماندند اما در ادامه شرایط خوبی را پشت سر نگذاشتند. هم سه‌شنبه و هم چهارشنبه شاهد فشار فروشنده‌ها در سه نماد وبملت، وبصادر و وتجارت بودیم که نهایتا به تشکیل صف فروش در این نمادها منجر شد.
*** کاهش ۲۰ درصدی ارزش سهام دولت در۲۰روز
دولت در مصوبه‌ای، ۴۳هزار و ۵۰۰میلیارد تومان از سهام خود را به سه بانک صادرات، تجارت و ملت واگذار کرده است. این سهام شامل باقی‌مانده سهام دولت در هفت شرکت بورسی است که از جمله آنها می‌توان به ۱۱٫۵۱درصد سهام شرکت پالایش نفت اصفهان با نماد شپنا، ۱۲٫۶۴درصد سهام شرکت پالایش نفت تهران با نماد شتران، ۱۲٫۹۹درصد سهام شرکت پالایش نفت بندرعباس با نماد شبندر، ۱۲٫۴۸درصد سهام شرکت پالایش نفت تبریز با نماد شبریز، ۱۲٫۳۱درصد سهام شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران با نماد ونیکی، ۴٫۵۲درصد سهام شرکت تولید تجهیزات سنگین هپکو با نماد تپکو و ۳٫۸۹درصد سهام شرکت ایران‌ترانسفو با نماد بترانس اشاره کرد.
قیمت در نظر گرفته شده برای این واگذاری، همان نرخ بازار در اول دی‌ماه است. قیمتی که در دو هفته اخیر کاهش قابل توجهی داشته. تاجایی که ارزش سهام واگذار شده به سه بانک ملت، تجارت و صادرات حالا به جای ۴۳هزار و ۵۰۰میلیارد تومان، رقمی حدود ۳۴هزار و ۹۵۲میلیارد تومان است. موردی که نشان می‌دهد ارزش سهام واگذار شده توسط دولت به سه بانک، در همین دو هفته حدود ۲۰درصد کاهش پیدا کرده است .
چراکه هر کدام از این شرکت‌ها، به جز دو نماد بترانس و تپکو که متوقف هستند،در مدت ۲۰روز اول دی‌ماه حدود ۱۵ تا ۲۵درصد ارزش سهام خود را از دست داده‌اند. مورد عجیب این واگذاری آنجاست که قیمت روز تابلو برای محاسبه ارزش سهام در نظر گرفته شده. در حالی که حتی در معاملات بلوکی، قیمتی پایین‌تر از قیمت تابلو برای ارزشگذاری سهام تعیین می‌شود.
*** بانک‌ها فروشنده می‌شوند؟
دولت برای واگذاری ۴۳هزار و ۵۰۰میلیارد تومان سهام هفت شرکت به بانک‌ها، از آنها خواسته حدود ۱۴هزار و ۵۰۰میلیارد تومان به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها واریز کنند. این واریز باید در چهار قسط مساوی تا پایان سال انجام شود. به عبارتی می‌توان گفت دولت ۱۴هزار و ۵۰۰میلیارد تومان سهام خود را به قیمت اول دی‌ماه به بانک‌ها فروخته و ۲۹هزار میلیارد تومان از مطالبات آنها را با سهام پرداخت کرده است.
حالا که ارزش سهام هفت شرکت بعد از کاهش ۲۰درصدی به ۳۵هزار میلیارد تومان رسیده، بانک‌ها همچنان باید ۱۴٫۵هزار میلیارد تومان را به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها واریز کنند و تنها ۲۰هزار میلیارد تومان از سهام واگذار شده به خود بانک‌ها خواهد رسید. با توجه به اینکه هنوز فرآیند این واگذاری کامل نشده و فهرست سهامداران شرکت‌ها تغییری نکرده، می‌توان گفت بانکی‌ها برای ۲۹هزار میلیارد تومان مطالباتشان تنها ۲۰هزار میلیارد تومان نصیبشان شده است.
از طرف دیگر آنها باید تا آخر سال ۱۴٫۵هزار میلیارد تومان را به دولت پرداخت کنند. موردی که نشان می‌دهد بانک‌ها یا خودشان باید منابع لازم برای پرداخت یارانه را واریز کنند، یا دست به فروش سهام بزنند. اتفاقی که می‌تواند حکم تیر خلاص برای بازار سرمایه را داشته باشد.
*** سود سالانه چهار درصدی بانک‌ها از سهام واگذار شده
شاخص P/E هفت شرکتی که سهام آنها به سه بانک ملت، صادرات و تجارت واگذار شده است، چندان شرایط خوبی ندارد. حتی یکی از شرکت‌ها یعنی تولید تجهیزات سنگین هپکو در بین شرکت‌های زیان‌ده جای می‌گیرد. اگر بر اساس شاخص P/E شرکت‌ها که حاصل تقسیم قیمت روز آنها بر سود محقق شده در یک سال اخیر است، محاسبه کنیم این سهام تا چه حد ارزنده خواهند بود، به نتایج خوبی نمی‌رسیم.
بررسی‌های ما نشان می‌دهد ارزش سهام شرکت‌ها در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته حدود ۳۴هزار و ۹۵۲میلیارد تومان است و سود محقق شده به ازای این سهام، هزار و ۵۲۳میلیارد تومان خواهد بود. یعنی حدود چهار درصد! اگر بانک‌ها نخواهند دست به فروش سهام واگذار شده بزنند و صرفا به سود محقق شده توسط این شرکت‌ها بسنده کنند، احتمالا تنها چهار درصد سالانه سود خواهد کرد که رقم بسیار پایینی برای یک سرمایه‌گذاری به حساب می‌آید.
*** بانک‌ها تا ۱۷درصد دارایی‌شان را طلبکارند
۲۹هزار میلیارد تومان بدهی صاف شده دولت با بانک‌ها، تنها بخشی از مطالبات آنهاست. بررسی‌های نشان می‌دهد مجموع مطالبات سه بانک ملت، تجارت و صادرات رقمی حدود ۱۲۲هزار میلیارد تومان است. بانک‌های تجارت و صادرات هر کدام حدود ۵۲هزار میلیارد تومان و بانک ملت حدود ۱۷هزار میلیارد تومان از دولت طلب دارد.این مطالبات حدود ۱۷درصد دارایی‌های بانک تجارت، ۱۳درصد دارایی‌های بانکی صادرات و سه درصد دارایی‌های بانک ملت را تشکیل می‌دهد.
*** اعلام خطر برای درآمد ۵هزار میلیاردی بانک‌ها
بانک‌ها به خاطر طلبشان از دولت سود دریافت می‌کنند. در یک سال گذشته سه بانک صادرات، تجارت و ملت حدود ۱۸هزار میلیارد تومان از محل مطالباتشان از دولت درآمد داشته‌اند. اگر مطالبات بانک‌ها سر جایش باقی مانده بود، رقم ۱۲۲میلیاردی کل مطالبات به ۱۳۵میلیارد تومان افزایش پیدا می‌کرد و آنها می‌توانستند در پایان سال ۲۵هزار میلیارد تومان درآمد داشته باشند. حالا باید ببینیم سهامی که دولت به جای مطالبات بانک‌ها واگذار کرده، آیا می‌تواند چنین درآمد چشمگیری نصیب بانک‌های ملت، صادرات و تجارت کند؟
*** دود واگذاری سهام به بانک‌ها در چشم پالایشگاه‌ها
بعید به نظر می‌رسد بانک‌ها ۱۴هزار و ۵۰۰میلیارد تومان پول نقد کنار گذاشته باشند تا یک روزی به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها واریز کنند. هرچه باشد عدد بزرگی است و احتمال اینکه بانک‌ها بخواهند سراغ فروش سهام واگذار شده به آنها بروند، پایین نیست. حتی اگر قیمت سهام این شرکت‌ها نسبت به اوج خود در تابستان بیش از ۶۰درصد کاهش پیدا کرده باشد.
هرچند نتیجه این کار به تصمیم بانک‌ها برای فروش یا نگهداری سهام شرکت‌های پالایشی و در کنار آنها ونیکیف بترانس و تپکو بستگی دارد اما نمی‌توان خطر فروش این سهام توسط بانک‌ها را نادیده گرفت. نمادهای پالایشی همین حالا هم با کلی فشار عرضه روبه‌رو هستند و روزانه شاهد تشکیل صف‌های فروش سنگین هستیم. اگر بانک‌ها هم بخواهند به جمع فروشنده‌ها اضافه شوند، معلوم نیست روند بازار به کدام سو خواهد رفت.
