گزارشی میدانی از سخنرانی سید‌حسن نصرالله در پایتخت لبنان
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی- بیروت| این احتمالا مهم‌ترین ساعت ۳ بعدازظهر در بیروت بود. از اوایل هفته که ابتدا به‌طور غیررسمی و سپس به‌طور رسمی اعلام شد که سید‌حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله در ساعت ۳ بعدازظهر روز جمعه به وقت بیروت (۴ و نیم به وقت تهران) بعد از گذشت ۲۸ روز از زمان آغاز جنگ ۲۰۲۳ غزه یا نبرد طوفان الاقصی سخنرانی خواهد کرد، سوال بسیاری این بود که «سید»، لقبی که نصرالله به آن در لبنان مشهور است، چه خواهد گفت؟
نه فقط تحلیلگران که بسیاری از مردم هم در بیروت این را از هم می‌پرسند. یکی از آن‌ها «علی» راننده اوبری بود که دیروز مرا به هتل ساحلی کورال برد. محل مراسم افتتاحیه فستیوال هنر عربی.ممکن است فکر کنید که آن فستیوال با شرایط فعلی لبنان سنخیتی ندارد ولی واقعیت این است که زندگی در بیروت متوقف نشده است. نگرانی و ترس از توسعه جنگ وجود دارد و آخرین آمارها نشان می‌دهد که فعلا بیش از ۵۰درصد شیعیان تصمیم خود را برای موافقت با باز کردن جبهه شمالی برای اسرائیل گرفتند.
این باعث شده که اندکی شاهد کاهش حجم عبور و مرور در خیابان‌ها به‌خصوص در شب باشیم ولی زندگی در بیروت همچنان ادامه دارد. کمتر از یک ماه پیش نمایشگاه کتاب بیروت در فوروم بیروت، محل اصلی نمایشگاه‌ها در پایتخت لبنان برپا شد و این شب‌ها نیز شب‌های فیلم فلسطینی همزمان با سراسر جهان در حال برگزاری است.
به سخنرانی نصرالله بپردازیم. سخنرانی در جایی برگزار می‌شد به‌نام باحة عاشورا. یعنی باغ عاشورا. یک زمین خالی بزرگ در منطقه حدث (یا حدت) از مناطق زیرمجموعه ضاحیه جنوبی. منطقه‌ای که از نظر تقسیمات کشوری حومه جنوبی بیروت محسوب می‌شود و جزئی از شهر نیست. تمام این مناطق قبل از سال ۱۹۷۵ مزرعه و باغ بوده است ولی از آن سال به‌بعد با محوریت جنبش محرومین لبنان (افواج المقاومه اللبنانیه) یا امل به ریاست امام موسی صدر عمدتا شیعیان در این منطقه ساکن شدند. بعد از سال ۱۹۸۳ و تاسیس حزب‌الله هم این منطقه کم‌کم به پایگاه اصلی این حزب سیاسی- نظامی تبدیل شد.
سخنرانی‌های پیشین سید‌حسن نصرالله در جایی به‌نام مجمع سیدالشهدا برگزار می‌شد که یک سالن سرپوشیده در محله الرویس است. او در سال ۲۰۱۶ هم در همین محل برای آخرین‌بار یک سخنرانی حضوری برگزار کرد. با این حال از سال ۲۰۱۶ دیگر جمعیتی که می‌خواهند سخنرانی نصرالله را ببینند در باغ عاشورا جمع می‌شوند. این زمین خالی البته کاربردهای دیگری نیز دارد و گاهی نمایشگاه‌هایی برای ارائه محصولات کشاورزی و دست‌ساز شیعیان یا حتی پارک بازی موقت برای کودکان در این زمین برپا می‌شود. مراسم عزای مرکزی حزب‌الله در ماه محرم و به‌خصوص مراسم تعزیه نیز در همین محل برگزار می‌شود.
احساس برپایی یک سخنرانی مهم تقریبا از یک ساعت قبل از آغاز آن و از حدود دو کیلومتری اطراف محل سخنرانی وجود داشت. در حالی‌که ساعت هنوز دو نشده بود، هر‌ازگاهی تعداد زیادی موتورسوار با پرچم‌های زرد و سرخ حزب‌الله یا پرچم فلسطین به سمت محل سخنرانی می‌رفتند. در آن زمان می‌شد تک‌و‌توک عابران پیاده‌ای را هم دید که با حمل پرچم یا بستن سربندهای زرد حزب‌الله به بازو یا سرشان، به سمت این محل می‌رفتند. به رسم لبنانی‌ها صدای بوق هم به‌شدت شنیده می‌شد که نوعی همراهی از سوی راننده‌ها با جو عمومی بود.
برخی از کسب‌وکارها نیز در اطراف محل سخنرانی از این فرصت استفاده کرده و جذب مشتری می‌کردند. به‌طور مشخص منظورم قهوه‌خانه‌هایی است که مانند کافه‌های ایران در زمان یک بازی مهم فوتبال، میزها را درست مقابل تلویزیونشان که این روزها معمولا روی کانال الجزیره عربی است چیده بودند و از علاقه‌مندان به شنیدن سخنان نصرالله با چای و قهوه و قلیان پذیرایی می‌کردند.
با این حال از تقاطع خیابان مهم «حاره حریک» که به سمت محل سخنرانی می‌رفتی، دیگر شاهد یک نیمچه تظاهرات بودی. آنچه بسیار پررنگ بود حضور زنان بود که تقریبا در میان آن‌ها بی‌حجاب دیده نمی‌شد. البته در تصاویر تلویزیونی که المنار از مراسم نشان داد، می‌شد زنانی بی‌حجاب را هم دید. مغازه‌ها نیز در حال پایین کشیدن کرکره بودند تا بتوانند در محل سخنرانی حضور پیدا کنند. البته بسیاری از مغازه‌های دیگر در سایر نقاط بیروت نیز، هنگام این سخنرانی کار را تعطیل کرده بودند و پای تلویزیون نشسته بودند.
واقعیت این است که اساسا کسی هم در خیابان نبود که بخواهد خرید کند. خیابان‌ها آنچنان خلوت شده بود که مسیر جنوب تا شمال بیروت که در حالت عادی در آن وقت روز تا نیم‌ساعت ترافیک دارد را می‌شد در کمتر از 10دقیقه پیمود. در نقاط مختلفی نیز می‌شد دید که مردم تلویزیون‌هایی را در خیابان و پیاده‌رو گذاشتند و دارند سخنرانی را به‌صورت دسته‌جمعی تماشا می‌کنند.
برای رسیدن به محل سخنرانی باید از گیت بازرسی می‌گذشتی. البته خیلی سختگیر نبودند ولی تفکیک جنسیتی رعایت شده بود و تقریبا خیابان به دو بخش زنانه و مردانه تقسیم شده بود. در نزدیکی محل سخنرانی، یک تلویزیون سیار بزرگ با جرثقیل گذاشته شده بود که افرادی که بیرون از زمین اصلی هستند هم بتوانند سخنرانی را دنبال کنند. در کنار این تلویزیون‌ها باندهای بزرگی نیز گذاشته بودند که پیش از سخنرانی، سرودهای حماسی حزب‌الله را پخش می‌کرد.
در دو طرف زمین و در دو ساختمان بلند می‌شد سه نیروی حزب‌الله را دید که با لباس‌هایی کاملا مشکی و با نقاب بر صورت برای عدم شناسایی، اسلحه‌های ضد‌پهپاد را مسلح کرده و آماده بودند که در صورت هرگونه تهدید، وارد عمل شوند. حضور نیروهای انتظامات حزب‌الله با کارت‌هایی روی سینه هم مشهود بود. عمدتا با تیپ‌هایی کاملا مشکی و بعضا با کلاهی بر سر. مشابه آنچه از فرمانده نظامی‌شان یعنی عماد مغنیه در ذهن داریم.
تقریبا می‌شد گفت که در اجتماع اصلی مردم در بیروت ۵۰ هزار نفر حضور داشتند. محوطه‌ای به طول و عرض ۲۵۰ متر کاملا بسته شده بود و در زمین اصلی صندلی‌هایی پلاستیکی گذاشته شده بود که تقریبا از ساعتی قبل از مراسم کاملا پر بود. اغلب پرچم‌هایی که در مراسم دیده می‌شد پرچم‌های حزب‌الله و فلسطین بود ولی پرچم لبنان و ایران و نیز احزابی مثل امل یا حزب سوسیال ناسیونال سوری در لبنان که از متحدین حزب‌الله هستند نیز در دست حاضران دیده می‌شد. در بالکن‌ها و پشت‌بام‌های اطراف نیز می‌شد زنانی محجبه را دید که برای تماشای این سخنرانی و البته جمعیت به بالکن آمده بودند.
مراسم تقریبا ۱۰ دقیقه قبل از ساعت سه آغاز شد. مجری ابتدا به امام خمینی، امام موسی صدر و آیت‌الله خامنه‌ای و شهدا درود و سلام فرستاد و سپس با شعارهای حماسی جمعیت را به وجد آورد و پس از آن آیاتی از قرآن خوانده شد. این آیات کاملا هدفمند انتخاب شده بود. آیات چهار و پنج سوره اسرا (سوره هفدهم قرآن) که در آن خداوند از فساد «بنی‌اسرائیل» صحبت می‌کند و سپس می‌گوید «پس چون وقت انتقام اول فرا رسد بندگان سخت جنگجو و نیرومند خود را بر شما برانگیزیم تا آنجا که در درون خانه‌های شما نیز جست‌وجو کنند و این وعده انتقام خدا حتمی است.»
این آیه در جریان دیدار سید‌حسن نصرالله با دو مقام حماس و جهاد اسلامی فلسطین در بیروت نیز روی دیوار محل اقامت سید‌حسن نصرالله نصب شده بود. پس از قرآن، سرود رسمی حزب‌الله پخش شد و در اینجا بود که جمعیت دیگر از روی صندلی‌های خود برخاسته بودند و آماده آغاز سخنرانی نصرالله بودند.
در این زمان بعضی از جوانان به رسم اعراب که در هنگام خطاب محبت‌آمیز کسی کنیه او را صدا می‌کنند، شروع کردند به فریاد زدن «ابو هادی». هادی نصرالله فرزند شهید دبیرکل حزب‌الله است که سال ۱۹۹۷، در ۱۸سالگی و در درگیری با نیروهای اسرائیلی به‌شهادت رسید. مجری اما به رسم همیشگی خود از نصرالله با عنوان «ابن‌فاطمه» یاد کرد که اشاره‌ای آشکار به سیادت او بود.
سیادتی که در جامعه شیعه لبنان بسیار مورد احترام است. جمعیت نیز با شعار همیشگی «لبیک نصرالله» از سید‌حسن نصرالله استقبال کرد و به این ترتیب سخنرانی او حدود ساعت ۳ و ۳ دقیقه آغاز شد و برای حدود یک ساعت و بیست دقیقه ادامه پیدا کرد. نصرالله در سخنرانی خود ابتدا با یاد شهدا آغاز کرد. حزب‌الله تاکنون در نبرد جبهه شمالی بیش از ۵۰ شهید داشته است و این البته به‌جز شهدای حماس یا گردان‌های جهاد اسلامی است که در جبهه شمالی فلسطین اشغالی به شهادت رسیدند. بنابراین ضروری بود که او همدردی خود را با خانواده این شهدا اعلام می‌کرد.
بعد از آن نصرالله بلافاصله وارد یک شبهه اساسی شد که این روزها حتی در میان برخی مسلمانان نیز به‌وجود آمده و آن‌هم این شبهه بود که آیا حماس واقعا در نبرد طوفان الاقصی کار درستی کرد یا نه. در اینجا لحن نصرالله لحن محکم همیشگی را پیدا کرد و از آن آرامش اولیه خارج شد و او به قاطعیت از این حمله حمایت کرد و آن را یک ضرورت شرعی و قانونی و انسانی خواند.
پس از آن نصرالله تلاش کرد دومین شبهه را حل کند. آن شبهه این بود که این حمله نوعی حمله از سوی ایران و یا محور مقاومت بوده است. او این احتمال را کاملا رد کرد و حتی گفت که ما نیز از این حمله خبر نداشتیم. او البته حمایت ایران و حزب‌الله از مقاومت را تایید کرد ولی این عملیات را عملیاتی کاملا فلسطینی خواند.
پس از آن بود که نصرالله وارد این بحث شد که حالا باید چه کرد. او گفت که همه مسئولیت دارند که اولا آتش‌بس در غزه را تامین کنند و ثانیا زمینه پیروزی غزه و به‌طور مشخص حماس را تامین کنند چرا‌که طبق دیدگاه او پیروزی حماس در غزه یک مسئله امنیتی برای همه کشورهای مسلمان مجاور سرزمین‌های اشغالی، از مصر و اردن گرفته تا سوریه و لبنان است.
اما مهم‌ترین بخش این سخنرانی جایی بود که نصرالله درباره موضع مقاومت در این زمینه صحبت کرد. او با ستایش ورود نیروهای یمنی و عراقی به نبرد الاقصی که در روزهای اخیر اعلام شده، گفت برخی از من می‌خواهند که اعلام کنم که حزب‌الله وارد جنگ شود ولی واقعیت این است که ما اولین نیروی مقاومت بودیم که وارد این نبرد شدیم. درست یک روز بعد از نبرد طوفان الاقصی یعنی در روز هشت اکتبر.
او پس از آن تلاش کرد که نتایج این موضوع را برای مردم به‌خصوص مردم لبنان که بیش از پنجاه شهید و حدود ۵۰ هزار آواره تاکنون داشتند، مشخص کند.
او گفت که این حملات باعث شده بخش قابل‌توجهی از توان نظامی اسرائیل متوجه مرزهای شمالی شود و این موضوع باعث شده که فشار از روی غزه برداشته شود و در این زمینه آمارهایی را نیز اعلام کرد مثل اینکه در حال حاضر ۲۵درصد از کل توان نیروی هوایی اسرائیل متوجه شمال شده است.
از سوی دیگر این حملات باعث شده که اسرائیل نتواند تهدیدی را متوجه لبنان کند. در اینجا البته نصرالله یک کنایه هم زد و تلویحا گفت که این حملات محدود به مرزها نخواهد ماند و برخی در باحه عاشورا آن‌قدر از این حرف هیجان‌زده شدند که علاوه بر شعار لبیک نصرالله صدای کف و سوت نیز شنیده شد.
پس از آن بود که مهم‌ترین بخش سخنرانی آغاز شد و در آن نصرالله گفت که هرگونه وخامت اوضاع به دو موضوع بستگی دارد. نخست وضعیت میدانی در غزه و دوم اقدامات اسرائیل در مرزهای لبنان. در نهایت نیز نصرالله سخنرانی خود را با خطاب قرار دادن آمریکایی‌ها به پایان برد. او مانند آنچه در این روزها در ایران شنیده می‌شود مسئولیت کل جنایات اسرائیل در غزه را متوجه آمریکا دانست و به‌طور شفاف گفت که ما از ناوهای آمریکایی (دو ناو فورد و آیزنهاور که توسط اسرائیل به منطقه فرستاده شده و در حال حاضر در دریای مدیترانه است) نمی‌ترسیم و به آمریکا توصیه کرد که شکست‌های خود در عراق و افغانستان و نیز در لبنان در سال‌های ابتدایی دهه هشتاد میلادی را به‌یاد بیاورد.
سخنرانی در حوالی ساعت ۴ و نیم به وقت لبنان تمام شد و بلافاصله بعد از آن صدای تیراندازی ناشی از شادی در بیروت شنیده شد. البته صدای تیراندازی ساعاتی قبل از سخنرانی نیز شنیده می‌شد. پس از سخنرانی حضور نیروهای ارتش و نیروهای امنیتی در محلات نزدیک به سخنرانی نیز آشکار بود.
به این ترتیب سخنرانی مهم سید‌حسن نصرالله به پایان رسید. برخی از این سخنرانی انتظار اعلام ورود حزب‌الله به جنگ را داشتند که نصرالله گفت ما مدتی است در جنگ هستیم ولی بار تشدید وخامت اوضاع را به دوش طرف مقابل یعنی اسرائیل و آمریکا انداخت و برخی از مخالفان حزب‌الله که نیز می‌گفتند این سخنرانی بدون تاثیر خواهد بود، به‌نظر باید در تحلیل خود تجدیدنظر کنند چرا که به‌هر‌حال شاهد حمایت قوی از مقاومت از سوی نصرالله بودیم و البته حمایتی قوی از موضع لبنانی مخصوصا آنجا که نصرالله گفت هرگونه حمله‌ای از سوی اسرائیل به لبنان، «بدترین حماقت این رژیم در طول تاریخش» خواهد بود.
