کرونا یا حوادث آبان؛ کدامیک از میزان مشارکت کاست؟
روزنامه هفت صبح، آرش پورابراهیمی| کاهش مشارکت را احتمالا می‌توان قابل توجه‌ترین ویژگی انتخابات مجلس یازدهم دانست. امسال تنها ۴۲.۵درصد از واجدین شرایط رای دادن پای صندوق‌های رای حاضر شدند و هرچند چنین مشارکتی کمترین میزان مشارکت در تاریخ انتخابات جمهوری اسلامی محسوب نمی‌شود (برای مثال میزان مشارکت در دومین دوره مجلس خبرگان معادل ۳۷درصد بود) اما در میان انتخابات مجلس و ریاست جمهوری برگزار شده پس از انقلاب، کمترین میزان مشارکت به حساب می‌آید.
البته این میزان مشارکت نسبتا پایین حداقل یک حسن داشت و آن اینکه در عمل مشخص شد که حاکمیت کشور مشکلی با اعلام میزان مشارکت کمتر از ۵۰درصد ندارد و این در حالی است که برخی از به ظاهر کارشناسان ادعا می‌کردند که درصد مشارکت حتی اگر پایین باشد هم به طور ساختگی بیش از ۵۰درصد اعلام خواهد شد.
جدای از اینکه کاهش مشارکت باید در میان دغدغه‌های سرمداران کشور قرار گیرد یا خیر، سوال دیگر این است که چه عاملی به کاهش مشارکت انجامید؟ اگر به مصاحبه اخیر وزیر کشور بنگرید، او به عواملی مانند شیوع ویروس کرونا و همچنین حوادث آبان ماه و دی ماه اشاره کرده است. خوشبختانه وزارت کشور جزئیات شمارش آرا را به تفکیک حوزه‌های انتخابیه و به صورت یکجا (به استثنای چند حوزه) منتشر کرده و در نتیجه می‌توان به صورت سرانگشتی تاثیر برخی عوامل را بر میزان مشارکت سنجید.
برای مثال آیا شیوع ویروس کرونا بر میزان مشارکت تاثیر گذاشت؟ برای یافتن پاسخ احتمالا باید به حوزه انتخابیه قم نگریست؛ جایی که نخستین نشانه‌های شیوع ویروس کرونا در آن ظاهر شد. جمع آرای ماخوذه در این حوزه امسال ۳۵۴۲۱۷ رای بوده در حالی که چهار سال پیش تعداد آرای ماخوذه در انتخابات مجلس در قم ۴۷۴۵۸۳ رای بود. در واقع تعداد رای‌دهندگان در استان قم کاهشی ۲۵درصدی را تجربه کرد .
این در حالی است که تعداد واجدین شرایط رای دادن در کشور طی این چهار سال حدود ۵.۵درصد رشد کرده بود. اما این میزان کاهش مشارکت حتی از میانگین کشوری هم کمتر است چراکه تعداد آرای ماخوذه از ۳۳۸۴۷۱۱۷ رای در سال ۱۳۹۴ به ۲۴۵۱۲۴۰۴ رای در سال ۱۳۹۸ کاهش یافت که از کاهشی ۲۷.۵درصدی حکایت دارد. در نتیجه کاهش میزان مشارکت در قم شدیدتر از کاهش میزان مشارکت در کل کشور نبود و بر این اساس حتی اگر بپذیریم که گسترش ویروس کرونا از میزان مشارکت کاست، نمی‌توان گفت که تاثیر آن بر قم بیشتر از دیگر حوزه‌های انتخابیه بوده است.
اما درباره حوادث آبان ماه چه می‌توان گفت؟ برای یافتن پاسخ این سوال می‌توان به دو حوزه انتخابیه‌ای نگریست که تا حد زیادی تحت تاثیر حوادث آبان ماه قرار گرفتند: حوزه انتخابیه کرج، اشتهارد و فردیس در استان البرز و حوزه انتخابیه بندر ماهشهر، امیدیه، هندیجان و بخش جولکی در استان خوزستان. تعداد رای‌دهندگان در حوزه انتخابیه کرج (یکی از دو حوزه استان البرز) از حدود ۶۳۰هزار نفر در سال ۱۳۹۴ به حدود ۳۹۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۸ رسیده که از کاهشی ۳۸درصدی حکایت دارد.
همچنین امسال حدود ۱۰۹هزار نفر در حوزه انتخابیه ماهشهر پای صندوق رای حاضر شدند در حالی که تعداد آرای ماخوذه در این حوزه چهار سال پیش حدود ۱۶۳هزار رای بود. از این منظر، تعداد رای‌دهندگان در ماهشهر کاهشی ۳۳درصدی را تجربه کرده است. این در حالی است که میزان کاهش تعداد رای‌دهندگان در کل کشور معادل ۲۷.۵درصد بود.
هرچند شناخت عوامل موثر بر کاهش میزان مشارکت در انتخابات امسال نیازمند بررسی‌های بیشتر و دقیق‌تری است و نمی‌توان آن‌ها را صرفا به کرونا و حوادث آبان فروکاست اما تا آنجا که به این دو عامل مربوط می‌شود حداقل با نگاهی اجمالی می‌توان گفت که تاثیر حوادث آبان بر میزان مشارکت از ویروس کرونا بیشتر بوده است.
