چین توفیق اجباری است، سخت نگیرید
روزنامه هفت صبح، دکتر فرهاد احتشام‌زاد، کارشناس حوزه خودرو | عصر حجر از 2/5 میلیون سال پیش و همراه با موضوعاتي مثل پیدا کردن غذا، محافظت در برابر حیوانات وحشی و يادگيري كشاورزي آغاز شد. هر خانواده‌اي مجبور به تامین تمام نيازهاي خودش از جمله كشاورزي، شكار، ماهيگيري و استفاده از پوست حيوانات به عنوان پوشاك بوده است. پس از اين دوران، با شكل‌گيري جوامع ابتدايي، حركت از خودكفايي به بازارهاي غيرمتمركز و معاملات پاياپاي شكل گرفت.
در معامله پایاپای، محصولات به صورت مستقیم و بدون واسطه با محصولات دیگر مبادله می‌شدند؛ باید جنس مي‌دادند و جنس مي‌گرفتند. محصولات كشاورزي مي‌دادند و پوست شكار را به عنوان پوشاك مي‌گرفتند. در جوامع امروزي با تشکیل بازارهاي متمركز، داد و ستدها چندجانبه شدند.
سیر تکاملی بازارها در ایران نیز به چندین هزار سال پیش از میلاد برمیگردد که در سکونتگاههای اولیه در ایران آثاری از وجود کارگاههای صنایع دستی و مکانهایی برای فروش آنها به دست آمده است. امروزه هر كشوري در سطح بين‌المللي در يك يا چند زمینه شناخته شده و شهره است. به عنوان مثال ايران در فرش و خاويار، هلند در گل، سريلانكا در چاي و سنگاپور در الماس معروفند.
با کدام کشورها می‌توانیم معامله کنیم و چه کالایی؟
از زمان آغاز جنگ ايران و عراق، به واسطه تحريم‌ها و محدوديت‌ها، برخي كالاها الزاما به عنوان كالاي استراتژيك شناخته شدند و لازم بود فارغ از بهترين يا اقتصادي‌ترين بودن‌شان در سطح دنیا، در داخل كشور و بدون وابستگی به ساير كشورها در قالب خودکفایی توليد شوند. اما اكنون با توجه به تغییر شرایط بین‌المللی، ارتباط با برخی كشورهايي که سهم بالايي در بازارهای جهاني و قابليت معامله در قالب تهاتر را دارند، فراهم شده است.
انتقادات عجیب به محصولات چینی
اگرچه به كرات توسعه روابط كشورمان با چين و باز شدن پاي محصولات چيني مورد انتقاد قرار مي‌گيرد اما اگر بخواهيم صادقانه به محيط بين‌المللي اطراف‌مان نگاه كنيم، به راحتي قابل درك است كه نه‌تنها چين از بزرگ‌ترين بازارهاي قابل دسترسي براي ما است، بلكه بايد قبول كرد كه برخي از كالاهاي چيني هستند كه داراي كيفيت بالاتر و قيمت پايين‌تر از مشابه ايراني همان كالا در کشور است.
ريشه‌يابي عدم موفقيت ما در توليد خودروی سواري و قطعات خودرو اگرچه بارها و بارها مورد بحث و بررسي قرار گرفته اما توجه به اين واقعيت ضروري است كه مردم مترصد استفاده از این فرصت هستند. اگر خودروهاي چيني در ايران فروش‌شان بالا رفته است، اگر قطعات خودرو از چين به ايران قاچاق می‌شوند، ناشي از اصرار به قرارگيري خودرو در ليست كالاهاي نيازمند خودكفايي و كنترل دستوري بازار است.
80 درصد قطعات خودرو از چین آمده‌اند
آمار هفت ماهه واردات قطعات خودروي سواري به كشورمان نشان مي‌دهد از مجموع قريب به 1/7 ميليارد دلار قطعات وارداتي به كشورمان، بيش از 80 درصد آنها از مبدا چين و عمده قطعات وارداتي در اين دوره مربوط به قطعات داراي ساخت داخل پايين بوده‌اند. اين موضوع به اين معناست كه بازار خودروهاي مونتاژي چيني در كشورمان؛ خواه به دليل كيفيت پايين خودروهاي توليد داخل و خواه به دليل عدم وجود تنوع بالا؛ مورد استقبال مشتريان ايراني قرار گرفته و رشد سهم بازار و كسب بيش از 22 درصد بازار خودروهاي سواري بخش خصوصي با شركای چيني، مويد اين امر است.
واردات خودرو و قطعه چینی عجیب نیست
اگر آمار سالانه ميزان قاچاق به مقدار تقريبي دو ميليارد دلار در سال را نيز با احتساب سهم مشابه چين و نسبت هفت ماهه را هم به آن اضافه كنيم، مبادله رسمي و غيررسمي ما در حوزه صرفا قطعات خودروی سواري با كشور چين طي هفت ماهه سال جاري مجموعا قريب به 2/3 ميليارد دلار و ماهانه به‌طور متوسط 330 ميليون دلار بوده است.
توجه به اين نكته خالي از لطف نيست كه بر اساس اعلام اخير؛ مبني بر تخصيص 200 ميليون دلار ديگر علاوه بر 250 ميليون دلار قبلي تخصيصي براي واردات خودرو در سال جاري، مجموعا 450 ميليون دلار براي اين واردات خودروي سواري به كشور تخصيص يافته است كه اين رقم معادل يك ماه و نيم واردات قطعات چيني به بازار كشورمان است و البته بخش عمده خودروهاي وارداتي نيز چيني خواهند بود.
اگرچه توسعه روابط با كشورهاي ديگر مي‌تواند منجر به تنوع در بازار شود اما بايد در نظر داشته باشيم كدام كشورها هستند كه حاضر به برقراري اين ارتباط تهاتري هستند يا كدام كشورها هستند كه اگر كالايي را به آنها بدهيم، كالايي دارند تا در ازای آن به ما بدهند.امروز كشورمان به غير از كالاهاي اساسي، به فناوری، مواد اولیه، دانش پیشرفته و صنایع (های‌تک) نیاز دارد و لازم است ضمن به‌روز‌رساني ليست كالاهاي قرار گرفته در فهرست خودكفايي، تمركزمان بركشورهايي صورت پذيرد كه توانايي و ثبات تامين آن كالا را دارا هستند.
