چرا سیاست در نازی‌آباد جای پا دارد؟
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی | محمد قوچانی، روزنامه‌نگار معروف اصلاح‌طلب، کتابی دارد با عنوان «نازی‌آبادی‌ها» که در خرداد ۱۳۸۴ منتشر شده است. این کتاب در مورد محله‌ای در جنوب تهران نوشته شده که زادگاه یا پرورشگاه یکی دو جین سیاستمدار به خصوص از طیف معتدل و اصلاح‌طلب است. یکی از آنان که البته بهتر است او را نه سیاستمدار که یک پاسدار یا عضو ارشد سپاه بدانیم آخر هفته گذشته جان به جان آفرین داد.
او سردار سید‌علی صنیع‌خانی بود که دو برادر مشهورتر از خود هم داشت: سید محمد و سید محمدحسن. سید محمد بنیانگذار و فرمانده ترابری سپاه بود که سال ۱۳۷۴ بر اثر اثرات شیمیایی به شهادت رسید. سید محمد حسن هم در سال ۱۳۶۱ در عملیات بیت‌المقدس به شهادت رسید. درباره او در شماره روز پنجشنبه خواندید و بهتر است به سراغ آن محله برویم. به سراغ نازی‌آباد. درباره تاریخچه این محله در باکس، می‌توانید مطالبی را بخوانید. اما اصل ماجرا ظهور و بروز سیاستمداران در این محله است. اول ببینیم چه کسانی نازی‌آبادی هستند و بعد از آن ببینیم که چه شد که در این محله تا به این حد سیاست جای پا گرفت؟
کدام سیاستمداران نازی‌آبادی هستند؟
روز پنجشنبه در مسجدالرسول نازی‌آباد و برای تشییع پیکر سردار صنیع‌خانی از ضرغامی حضور داشت تا عبدی و ربیعی. از این جمع ضرغامی ۶۴ ساله اهل نازی‌آباد هست. او در واقع بچه دزفول است ولی به دلیل شغل پدر که در شرکت نفت بوده به تهران منتقل شدند و در این محله ساکن. عباس عبدی روزنامه‌نگار ۶۷ ساله اصلاح‌طلب هم یکی از اهالی این محله است و در همان دبیرستان الهی که گفتیم تحصیل کرده است.
عمادالدین باقی ۶۱ ساله، نویسنده کتب حقوق بشری و پدر خانم محمد قوچانی هم بچه این محله است. در میان سرداران سپاه هم، حاج داود کریمی معروف‌ترین فردی است که می‌توانیم به عنوان عضوی از جامعه نازی‌آبادی‌ها از او یاد کنیم. او که از فرماندهان مهم جنگ و به نوعی فرمانده سپاه تهران بود بعد از وقایع مربوط به آیت‌الله منتظری و به دلیل حمایت از او، از سپاه رانده شد و در سال ۱۳۸۳ به خاطر تاثیر بمب‌های شیمیایی در ۵۷ سالگی به شهادت رسید.
شهید حسن آبشناسان از فرماندهان ارشد ارتش هم از اهالی این محله است. خانواده حجاریان هم که یکی از معروف‌ترین نازی‌آبادی‌ها هستند. در میان برادرهای حجاریان سعید ۶۹ ساله البته شناخته شده‌تر است ولی مثلا سعد یا احمد حجاریان برادر او نیز یکی از چهره‌های بزرگ نظام آموزش و پرورش ایران و موسس مدارس غیردولتی سلام بود. او در سال ۱۳۹۲ درگذشت.
جالب خواهد بود اگر بدانید که به خاطر سکونت موقت میرحسین موسوی در یکی از میدان‌های نازی‌آباد در دوره‌ای و نیز به خاطر ایده و شعار او برای دفاع از آنچه مستضعفان می‌نامید و هم‌چنین به دلیل بافت اصلاح طلب این محله (به خاطر حجم بالای اصلاح‌طلبان این محله) موسوی در سال ۸۸ کمپین خود را از این محله آغاز کرد. نازی‌آباد البته در کنار سیاستمدار افراد مشهور دیگری هم دارد. از بازیگر مهمی مثل اکبر عبدی گرفته تا بازیکنانی مثل امیرقلعه‌نویی و فرشاد پیوس.
چرا سیاست در نازی‌آباد جای پا دارد؟
از لابه‌لای تحلیل‌هایی که تاکنون نوشته شده می‌توان چهار دلیل را برای پاسخ به این سوال بیرون کشید:
یک: بافت مذهبی و توامان کارگری این منطقه باعث شد که میزان نارضایتی از رژیم پهلوی به شدت افزایش پیدا کند. از این رو آن طور که قوچانی هم در مقدمه کتاب خود درباره این محله می‌نویسد: «نازی‌آباد، محله‌ای است که قبل از انقلاب نقطه سیاست‌ورزی از گونه چریکی و مبارزات مسلحانه بود.»
دو: به تبع وفور مبارزان انقلابی در این منطقه، بعد از انقلاب هم این افراد در تاسیس نهادهای انقلابی جدید و مشارکت در سطح رهبری یا فرماندهی آن نقش داشتند. آن طور که قوچانی نوشته «در نخستین روزها بعد از پیروزی انقلاب هم این محله، محلی برای جوشش و نمایان شدن نهادهای تازه تأسیسی بود که آبشخور فکری آنان از بچه‌های همین محل بود. از تأسیس کمیته‌های انقلاب گرفته تا تأسیس سپاه پاسداران.»
و البته تشکیل دفتر نخست وزیری و حضور در تیم اطلاعاتی آنجا تا حضور در دادستانی و همکاری با موسوی خوئینی‌ها. فراموش نکنید که سعید حجاریان در یک مصاحبه گفته بود که حتی مادر او در دوره‌ای به عنوان بازجو در این کمیته‌ها فعالیت می‌کرد. شهید محمد صنیع‌خانی، برادر همین سرداری که به تازگی فوت کرده نیز از پایه‌گذاران کمیته انقلاب نازی‌آباد (منطقه ۱۳) بود.
سه: از سوی دیگر در این منطقه در همان دوران انقلاب مراکزی وجود داشته که باعث سیاسی بار آمدن جوانان می‌شده است. به تعبیر قوچانی انقلابی‌های جوان دبیرستان را عمدتا در دبیرستان الهی نازی آباد (که هنوز هم وجود دارد) گذراندند، کتاب‌های شریعتی و مطهری خواندند، و پس از آن پای تفسیرهای موسوی خوئینی‌ها در مسجد جوزستان نشستند، آموزش‌های چریکی دیدند و دانشگاه تهرانی شدند و بعد هم انقلاب.» جالب است بدانید که عباس عبدی و سعید حجاریان، دو نازی‌آبادی معروف، بعد از انقلاب خود برای دوره‌ای معلم همین دبیرستان الهی بودند.
چهار: از سوی دیگر نازی‌آباد به خاطر بافت شهری خود مثل داشتن یک بازار یا همسان بودن طبقاتی شهروندان و ارتباط میان آن‌ها و نیز داشتن هویت قوی در محله از نظر سیاستمدارانی مثل حجاریان «سابقه سازماندهی قوی دارد و پیش از انقلاب مرکزیتی بود برای محله‌هایی مانند جوادیه، آبان، علی‌آباد، جوانمرد قصاب، خزانه، یاخچی‌‌آباد، یافت‌آباد، خانی‌آباد نو و…
نازی‌آبادی‌ها با ارتباطات و قدرت سازماندهی که داشتند، در راستای پیروزی انقلاب گام‌های بزرگی برداشتند و پس از پیروزی نیز ضمن توزیع ارزاق و نفت و… به کمیته‌ها سازمان دادند و در دوره جنگ شهدای زیادی را تقدیم انقلاب کردند.» طبیعتا این حس همبستگی جمعی در نهایت به کنش‌های جمعی و سیاسی هم منتهی می‌شود.
