چرا به‌رغم خشکسالی و گرما، قطعی برق نداریم؟
روزنامه هفت صبح، نگین باقری| در این چند ماهی که از شروع سال جدید می‌گذرد هرچه مارکت ارزهای دیجیتال بیشتر به رنگ قرمز درآمده، کمتر شاهد قطعی برق در کشور بوده‌ایم! تا جایی‌که در این ۱۵روز اول تابستان در بسیاری از محلات یا هیچ برقی قطع نشده و یا خیلی سریع دوباره وصل شده است. این گزاره را بگذارید کنار اطلاعات موجود از سال گذشته که وقتی نرخ ارزهای دیجیتال روی نمودار صعودی حرکت می‌کرد، در محلات مختلف تهران و برخی از شهرهای دیگر به‌طور میانگین با روزی دو ساعت و یا بیشتر قطعی برق مواجه بودیم.آن هم در گرمای طاقت فرسای تیرماه. ماجرا چیست؟
یک فرضیه بدبینانه برای توضیح این ابهام این است که ریزش ارزش بیت‌کوین در تابستان امسال منجر به کاهش ماینینگ یا همان استخراج این رمز‌ارز شده است. این اتفاق فقط هم در ایران نیفتاده و بسیاری از ماینرها در همه دنیا خاموش شده‌اند. یعنی اوضاع نرخ فعلی هر بیت‌کوینی که استخراج می‌شود خیلی کمتر از برق جهانی قیمت دارد و به همین خاطر خاموش شدن ماینرها ارزش بیشتری داشته. ولی آیا کاهش میزان برقی که قبلا صرف مزارع بیت‌کوین می‌شد، باعث شده چراغ‌های خانه ما هنوز روشن بماند؟ گزاره‌های بعدی این موضوع را رد می‌کند.
اولا اینطور که سخنگوی صنعت برق سال پیش گفته بود، میزان مصرف مجاز برق برای ماینینگ برابر با یک درصد از میزان مصرف برق ما در ساعات پیک سال گذشته بود. ولی اگر این ادعا را هم قبول نداشته باشیم، باز محاسبات بین‌المللی نشان می‌داد که کل مصرف برق ماینرهای جهان چیزی در حدود ۷۶۰۰ مگاوات است. بنابراین کل مصرف برق ماینرهای جهان، معادل ۱۲درصد ظرفیت تولیدی برق ایران است. پس کاهش ماینینگ در سال جاری را نباید دلیل محکمی برای کاهش میزان قطعی برق بدانیم. حداقل طبق آمار رسمی !
جواب این سوال را از مسیر دیگری هم می‌توانیم حل کنیم: بیایید میزان برق تولیدی امسال و سال گذشته را مقایسه کنیم. وزارت نیرو ادعا می‌کند که با روش‌های مختلفی میزان تولید برق را در تابستان جدید افزایش داده است. بررسی‌های ما در شرکت مدیریت شبکه برق ایران هم این ادعاها را تایید می‌کند. بیایید فقط روز سیزدهم تیرماه را به‌عنوان نمونه در نظر بگیریم. سال پیش در چنین روزی میزان مصرف برق در ساعت پیک، یعنی ساعت ۱۲:۵۲ به اوج خودش رسیده.
در این ساعت نه تنها نیروگاه‌های ما نتوانسته‌اند بیشتر از نیازمان برق تولید کنند، بلکه ذخیره نیروگاهی هم به صفر رسیده؛ این عدد صفر یعنی سال گذشته در چنین روزی در برخی از شهرها حتما با خاموشی روبه‌رو بوده‌ایم. حالا به سیزدهم تیرماه امسال برگردیم. اولا اینکه ساعت پیک مصرف‌مان به ساعت ۱۶ رسیده و دوما در همین ساعت نیروگاه‌های ما میزان مصرف مورد نیازمان را تامین کرده‌اند، بلکه در ساعت پیک ۴۹۳ مگاوات بیشتر هم تولید داشته‌اند که ذخیره شده است.
ولی آیااین دستاورد خاص دولت بوده که میزان تولید برق را افزایش داده؟ نه. میزان تولید برق همیشه نسبت به سال گذشته رو به افزایش بوده. هر سال پروژه‌های جدیدی شروع به کار می‌کنند یا ظرفیت نیروگاه‌ها افزایش می‌یابد. به همین خاطر هر سال ما شاهد میزان متفاوتی در رشد تولید برق در کشور بوده‌ایم، پس چه اتفاقی در وضعیت امسال افتاده و سهم دولت در آن چه بوده؟ جواب این سوال در گزاره بعد داده شده است.
جدول شرکت مدیریت شبکه برق ایران یک نکته مهم دیگر هم به ما نشان می‌دهد که حاکی از کاهش مصرف برق در ساعات پیک است. در ساعت پیک سیزدهم تیرماه سال گذشته ما ۳۰۰ مگاوات بیشتر از امسال برق مصرف می‌کردیم. (میزان مصرف ما در ساعت پیک امسال برابر با حدود شش هزار و دویست مگاوات و سال پیش شش هزار و ۵۰۰ مگاوات بوده است.) یعنی با وجود اینکه امسال کل برق مصرفی در روز بیشتر از سال گذشته بوده، اما میزان مصرف در ساعت پیک کاهش یافته است. این همان دستاوردی است که در سال جاری چراغ‌های خانه‌ها را روشن نگه داشته. این اتفاق چطور رخ داده؟
تغییر ساعت کار اداری مهم‌ترین عاملی است که باعث شده میزان مصرف برق در ساعات پیک مصرف کمتر شود. سال پیش ساعت ۱۲:۵۲ یک روز از تابستان هم میزان مصرف برق داخل خانه‌ها بالا بود و هم نیروهای کار در ادارات حضور داشتند و از وسایل برقی متعددی استفاده می‌کردند ولی امسال نیروهای کار در این ساعت (۱۲:۵۲) دیگر در حال ترک کردن میز خود هستند، کولرها و لامپ‌ها را خاموش می‌کنند و به این ترتیب میزان مصرف برقشان کاهش یافته است. به همین دلیل هم بوده که نه‌تنها قله پیک ما از وسط ظهر به عصر منتقل شده، بلکه حتی وقتی میزان مصرف برقمان در ساعت ۱۶ هم به اوج می‌رسد، باز از ساعت پیک سال پیش کمتر بوده است.
اگر ساعت اداری تغییر نمی‌کرد چه می‌شد؟ فارغ از تبعات اجتماعی و سختی‌هایی که تغییر ساعت اداری برای کارمندان داشته، اگر این اتفاق نمی‌افتاد ساعت پیک مصرف برق، همان ساعت ۱۲:۵۲ می‌ماند. از آنجایی‌که میزان مصرف برق ما هر سال رو به افزایش بوده، در سال جاری ممکن بود به‌جای ۶۲ هزار مگاوات برق (که سال پیش در ساعت اوج مصرف می‌کردیم)، ۷۰ هزار مگاوات مصرف کنیم. در این حالت میزان ذخیره نیروگاهی‌مان به صفر می‌رسید و شهر بار دیگر به خاموشی می‌رفت.
نباید یک اثر مثبت دیگر جا‌به‌جایی ساعات کاری را در کاهش خاموشی‌ها نادیده بگیریم. از آنجایی‌که با افزایش گرما، میزان بازدهی نیروگاه‌های برق کاهش پیدا خواهد یافت، تولید برق در ساعت ۱۶ امسال، راحت‌تر از سال پیش در ساعت ۱۲:۵۲ بوده. به همین خاطر نیروگاه‌ها در ساعت پیک امسال عملکرد بهتری از خود ارائه داده‌اند.
بنابراین اگرچه ظرفیت تولید نیروگاه‌ها افزایش پیدا کرده اما اصل ماجرا این بوده که ساعت پیک برق را به عصر منتقل شده تا اولا میزان مصرف برق در ساعات مختلف بین ۱۲:۵۲ (ساعت پیک سال گذشته) و ۱۶ (ساعت پیک امسال) پخش شود و دوما در ساعت پیک امسال، به نیروگاه‌ها این شانس داده شود تا با ظرفیت بیشتری برق تولید کنند.
با این حال اجازه بدهید بدبینی عمیق خود نسبت به تاثیر استخراج بیت کوین در مصرف برق را حفظ کنیم و به آمار و اطلاعات داده شده خیلی هم اعتمادنکنیم. آدمیزادیم دیگر!
