پرونده‌ای برای مهمترین مسابقات و برنامه‌های استعدادسنجی
روزنامه هفت صبح، مرجان فاطمی | هفته آینده تکلیف «عصر جدید» روشن می‌شود و برگزیدگان نهایی این مسابقه اعلام می‌شوند. با پایان فصل سوم این مسابقه، شبکه سه قرار است از مسابقه استعدادسنجی دیگری به نام «قهرمان» رونمایی کند. «قهرمان» مسابقه‌ای در حوزه رشته‌های مختلف ورزشی است و آنطور که شنیده می‌شود قرار است مسابقه‌ای بزرگ در سطح بین‌الملل باشد. از ابتدای دهه نود که با برگزاری چند مسابقه موسیقی در شبکه من‌وتو تب این گونه مسابقات استعدادسنجی تند شد، درایران هم برنامه‌سازان از ساخت چنین مسابقه‌هایی استقبال کردند.
البته شاید بتوان گفت ریشه این گونه مسابقات در ایران به همان مسابقات پرطرفدار «مردان آهنین» برمی‌گردد. خلاصه با هر پیشینه‌ای، تعداد زیادی مسابقه استعدادسنجی در دهه نود ساخته شد. این مسابقات حوزه‌های مختلفی را شامل می‌شدند. از تربیت بازیگر و خواننده و فوتبالیست گرفته تا انواع و اقسام رشته‌های مختلف در مسابقه عصرجدید. به بهانه پایان فصل سوم این مسابقه مهم و اثرگذار تلویزیونی، پرونده‌ای به مرور مسابقات استعدادسنجی تلویزیون و شبکه نمایش خانگی اختصاص داده‌ایم. البته سهم شبکه نمایش خانگی در این عرصه کاملا کمرنگ است. در بخشی هم سراغ برگزیدگان موفق این مسابقات رفته‌ایم که توانسته‌اند در تلویزیون به جایگاه مهمی برسند.
تهمتن/ ۱۴۰۰ / اجرا: بهداد سلیمی و آیدین ختایی / کارشناسان یا داوران: بهداد سلیمی و آیدین ختایی
فضای کلی: «تهمتن» مسابقه‌ای است که شرکت کنندگان در آن برای ارائه توان جسمانی خود تلاش می‌کنند. تفاوت اصلی این برنامه با نمونه‌های قبلی، توجه به مرام پهلوانی و فرهنگ ایرانی است. به همین خاطر فرصتی برای حضور خانواده‌ها در استودیو فراهم شده و بر رابطه ورزشکاران و خانواده آنها تاکید می‌شود. ضمن آن که «تهمتن» جایی برای اندام‌هایی که به روش غیر طبیعی (مثل استفاده از دارو) درست شده ندارد. این مسابقه دارای چهار سری است و در هر بخش ورزشکاران وارد چالش‌های مختلف می‌شوند. در نهایت یک نفر به فینال می‌رسد تا از میان آنها تهمتن سال معرفی شود.
موفقیت در جذب مخاطب: «تهمتن» جزو مسابقات استاندارد شبکه نسیم است که توانسته توجه علاقه‌مندان را جلب کند. این مسابقه فرصتی مغتنم در اختیار ورزشکارانی که فاقد امکانات برای نمایش توان خود دارند، گذاشته است. ۱۰ هزار متقاضی برای حضور در فصل بعدی، نشان از موفقیت «تهمتن» دارد.
به فصل‌های بعدی رسید: «تهمتن» در یکی از سالن‌های شهر آفتاب تولید می‌شود اما صاحبان آن قصد همکاری ندارند. سازندگان هنوز موفق به یافتن سالن بزرگ نشده‌اند و سرنوشت فصل دوم مبهم است.
بندبازی/ ۱۴۰۰ / اجرا: امید حاجیلی / داوران: علیرضا عصار، امید نعمتی، مهراوه شریفی‌نیا و بهروز صفاریان
فضای کلی: سال پیش مسابقه استعدادیابی بندبازی شروع شد و در نوروز هم ادامه یافت. این مسابقه تصمیم دارد از میان بندهای موسیقی ایران در ژانر پاپ و پاپ تلفیقی به رای داوران و مخاطبان، بهترین‌ها را انتخاب کند. امید حاجیلی به عنوان میزبان، ارتباط خوبی با شرکت کننده‌ها گرفته و می‌توان پی به فضای صمیمی آنها برد. علیرضا عصار، مهراوه شریفی نیا، امید نعمتی و بهروز صفاریان در مقام داور، سعی کرده‌اند بدون تعارف نظر خود را بیان کنند. ایراد اصلی آن به حرکت سریع دوربین و نیز تدوین خاص برنامه برمی‌گردد. این شیوه تمرکز را از مخاطب می‌گیرد و حتی موجب اذیت او می‌شود.
موفقیت در جذب مخاطب: موسیقی به خودی خودش جذاب است و حضور امید حاجیلی به عنوان مجری و خوانندگانی مثل علیرضا عصار و امید نعمتی هم باعث شده مخاطبان زیادی به برنامه جلب شوند. از طرف دیگر مهراوه شریفی‌نیا هم جزو بازیگرانی است که طرفدارهای زیادی دارد. البته با توجه به اینکه در پلتفرمی تازه نفس ارائه می‌شود احتمالا خیلی‌ها از آن بی‌خبر باشند.
به فصل‌های بعدی رسید: درحال حاضر رقابت بندبازی در فصل اول به پایان رسیده است.
شگفت‌انگیزان / ۱۳۹۹ / اجرا: سعید شیخ‌زاده
فضای کلی: این برنامه برای گروه سنی کودک و نوجوان از ۴ تا ۱۵ سال طراحی شده بود و سال ۱۳۹۹ از شبکه پویا روی آنتن رفت. در هر قسمت از برنامه دو یا سه شرکت کننده کودک یا نوجوان به عنوان مهمان در کنار مجری حاضر می‌شدند و بنا به علاقه‌ای که داشتند، کار تخصصی یا حرفه‌ای که در آن کار کرده بودند را به نمایش می‌گذاشتند. ورزش، هنر، ادبیات، فعالیت‌های علمی و فنی و امور خانه‌داری و … از جمله مواردی بود که در این برنامه به نمایش گذاشته می‌شد. نکته قابل توجه اینجا بود که از همان ابتدا تاکید شد «شگفت‌انگیزان» برنامه رقابتی نبود و با این شعار روی آنتن رفت که بچه‌ها شگفت‌انگیزند و قصد داشتند اعتمادبه‌نفس‌شان را بالا ببرند.
موفقیت در جلب مخاطب: مسابقه «شگفت‌انگیزان» با الگوبرداری از مسابقه مشهور «لیتل بیگ شات» ساخته شده بود و در دوره‌ای روی آنتن رفت که مخاطبان با «اعجوبه‌ها» هم در شبکه سه آشنا شده بودند و همچنین «عصرجدید» هم همزمان پخش می‌شد. به همین دلیل آنطور که باید دیده نشد.
به فصل‌های بعدی رسید؟ سعید شیخ‌زاده بعد از این مسابقه سراغ اجرای مسابقه «ایران» رفت و «شگفت‌انگیزان» بعد از پخش یک سری به پایان رسید.
دست فرمون/ ۱۳۹۸ / اجرا: کامبیز دیرباز و کامران تفتی
فضای کلی: «دست فرمون» ابتدا به عنوان برنامه‌ای چندوجهی به میدان آمد. اوایل بخشی ویژه مصاحبه با چهره‌های مطرح داشت و در کنار آن، مسابقات اتومبیلرانی هم برگزار می‌شد. هم سرگرمی بود، هم فرهنگسازی برای تردد در شهر و هم کشف استعداد در زمینه اتومبیلرانی و موتورسواری. در فصل سوم برخلاف دوره‌های قبل تلاش شد همه تمرکز برنامه بر مسابقه میان شرکت‌کنندگان نباشد و مخاطب شاهد چالش‌هایی مثل مسابقه با ماشین، تسلط بر رانندگی و سرعت در انجام آن هم باشد.
موفقیت در جذب مخاطب: به طور کلی مسابقه «دست فرمون» با توجه به اهمیت فراوان ماشین‌سواری پتانسیل این را داشت که جذابیت زیادی ایجاد کند اما مسابقه جریان‌سازی نبود. در فصل یک با حضور چهره‌های شناخته شده و وایرال شدن بخش‌های مرتبط با گفت‌وگوی آنها در شبکه‌های اجتماعی، توجه‌ها نسبت به آن جلب شد. اما در فصل‌های بعد بیشتر به مسابقه‌ای تخصصی برای علاقه‌مندان به رانندگی و موتورسواری شناخته شد.
به فصل‌های بعدی رسید: فصل اول را کامبیز دیرباز اجرا کرد و بعد از موفقیت آن، فصل دوم و سپس سوم آن هم ساخته شد و با اجرای کامران تفتی روی آنتن رفت. تفتی از جهاتی نسبت به دیرباز در اجرای چنین مسابقه‌ای موفق‌تر ظاهر شد.
ستاره ساز/ ۱۳۹۸ / اجرا: امیرعلی دانایی، محمدحسین میثاقی و محمدرضا احمدی
کارشناسان یا داوران: خداداد عزیزی، ادموند بزیک، مجتبی جباری، سیروس دین‌محمدی، رضا شاهرودی، فیروز کریمی، وحید شمسایی
فضای کلی: «ستاره‌ساز» برای اولین بار فروردین ۱۳۹۸ در کنداکتور شبکه سه قرار گرفت و خیلی زود توانست نگاه علاقه‌مندان به فوتبال را جلب کند. جذابیت ذاتی فوتبال که با مقوله‌ای به نام استعدادیابی گره بخورد توجه به آن طبیعی است. با این حال سازندگان ستاره‌ساز بارها اعلام کرده‌اند که آینده شرکت‌کنندگان و برگزیدگان را تضمین نمی‌کنند و این مسابقه تنها عاملی برای رقابت است.
موفقیت در جذب مخاطب: یکی از دلایل جلب توجه مخاطبان به جذابیت فوتبال برمی‌گردد. دیگری اینکه ۴ مربی و پیشکسوت فوتبال ایران در ستاره‌ساز فعالیت داشتند و این مسئله برای خیلی‌ها اهمیت داشت. نکته بعد اینکه افرادی که در شهرهای مختلف و نقاط دورافتاده هم فوتبال بازی می‌کردند می‌توانستند در این مسابقه شرکت کنند و یک جورهایی فرصت برای همه استعدادها فراهم بود. با این‌حال مسابقه با انتقادهایی هم روبه‌رو بود. اینکه اکثر آنها تجربه مربیگری نداشتند.
به فصل‌های بعدی رسید: «ستاره ساز» در سه فصل اجرا شد و سومین فصل آن زمستان سال گذشته به پایان رسید. ترکیب مجریان و داوران در این سه فصل با تغییراتی روبه‌رو بود.
میدون/ ۱۳۹۸ / اجرا: حامد سلطانی
کارشناسان یا داوران: امیرحسین اسدی، امیر شکوهی‌نیا، حجت‌الله عبدالملکی، پرویز کرمی، حسین مصطفی زاده، مینا مهرنوش، علیرضا نبی، علیرضا یونچی و …
فضای کلی: قرار بود افرادی که فکرراه‌اندازی یک کسب و کار جدید در سر دارند مقابل ۵ داور که هر کدام از کارآفرینان موفق هستند، قرار بگیرند. داورها سوالاتی در مورد زمینه‌ای که شرکت‌کننده می‌خواهد در آن شغلی ایجاد کند می‌پرسند و اگر جواب‌ها به اندازه کفایت قانع کننده بود به آن رای بدهند. بعد از پخش شدن قسمت‌های اول این برنامه مشخص شد کپی دست چندمی از برنامه shark tank است که در کشورهای ژاپن، پرتغال، استرالیا و ایتالیا تولید و پخش شده بود. «میدون» با کمی تغییر در دکور، از روی این برنامه ساخته شده بود. ایده‌پردازان و سرمایه‌گذاران در این برنامه با یکدیگر روبه‌رو می‌شدند تا مسیر کارآفرینی برای شخص آسانتر شود.
موفقیت در جذب مخاطب: این برنامه با ایده خوبی که داشت آنچنان که باید و شاید دیده نشد و نتوانست کپی موفقی باشد. یکی از دلایل به ترکیب داوران برمی‌گشت که جذابیت تصویری و کلامی برای مخاطب نداشتند. با این حال محفل مناسبی برای ارائه محصولات کارآفرینان بود.
به فصل‌های بعدی رسید: میدون بعد از موفقیت فصل اول به فصل دوم و سپس سوم رسید.
