مورد خاص قم و اردبیل در واکسیناسیون
روزنامه هفت صبح، نگین باقری | دیروز وزارت بهداشت کارنامه واکسنی شهرها را به دست رسانه‌ها داد. در این کارنامه معلوم شد که هرمزگان و گیلان در جایگاه اولین استان‌های واکسینه شده نشسته‌اند. زنجان استان دوم شده و آذربایجان شرقی و اردبیل و مازندران هم به رتبه سوم رسیده‌اند. نفر آخر؟ با اینکه ۶۰درصد جمعیت قم بالای ۱۲ سال هستند ولی آنها ضعیف‌ترین عملکرد را در واکسن داشتند و در جایگاه آخر نشستند. این ماجرا ولی جزئیات دیگری هم داشت که در ادامه این گزارش آن را بررسی‌کرده‌ایم.
تفاوت ضدواکسنها در قم و سیستان و بلوچستان
اطلاعات قم به ما چه چیزی نشان می‌دهد؟ اگر فقط شهروندان بالای دوازده سال را بشماریم، ۶۰درصد از مردم این استان یک دُز و ۳۳درصد دو دُز زده‌اند. تازه ۲۷۰هزار نفر دیگر که از این استان واکسن دومشان را بزنند، تعداد دُز دومی‌ها به ۶۰درصد از جمعیت استان خواهد رسید. اوضاع در قم روبه‌راه نیست و کسی این را زیر سوال نمی‌برد ولی شرایط در جایی مثل سیستان و بلوچستان اگر بدتر نباشد هم، بهتر نیست. اینجا هم ۶۳درصد از مردم دُز اول و ۲۶درصد هم دُز دوم را تزریق کردهاند.
تعداد دُز دومی‌ها اینجا از قم بیشتر ولی تعداد دُز اولی‌ها کمتر از قم بوده. از آخر این لیست، استان کردستان هم جایگاه سوم را دارد. اینجا ۶۴درصد از مردم یک دُز و ۳۴درصد هم دو دُز تزریق کردهاند. اینجا هم ۵۲۰ هزار نفر اگر دُز دومشان را تزریق کنند تعداد کل واکسینه‌شده‌ها به ۶۴درصد از جمعیت استان می‌رسد. حالا بین این سه استان، قم از بقیه سر و صدای بیشتری داشته است. این سر و صدا بی‌دلیل هم نیست و این موضوع عقبه طولانی‌تری دارد.
قضیه اول: قابل پیش‌بینی بودن قم
بیایید وضعیت واکسن در قم را با خبرهای همین یک ماه پیش آن دنبال کنیم تا اولین تفاوت بین قم و دو شهر ضدواکسن دیگر را پیدا کنیم: همین چند ماه پیش رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم مقابل رسانه‌ها هشدار داده بود که «ریشه گروه‌های ضدواکسن در قم است و باید با آنها مقابله شود.» دکتر تقدیر گفته بود: «ریشه تمام این تجمع‌ها در قم است و تا زمانی که جلوی این تجمع‌ها گرفته نشود و کمیته‌های استانی به وظایف خود عمل نکنند، وضع ما همین‌گونه خواهد بود.»
دولت تا امروز برای درگیر کردن بیشتر مردم قم با واکسن چه کرده؟ از تابستان هر بار وزارت بهداشت محدودیت سنی واکسن را اعلام کرد، این عدد برای ساکنان قم، کردستان و سیستان و بلوچستان طوری بود که افراد بیشتری را دربر بگیرد و شامل گروه سنی کوچکتری بشود. علاوه بر این تا الان غیر از رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم، نماینده مردم این شهر هم درباره خطرات واکسن‌هراسی مصاحبه کرده و تذکر داده است.
قضیه دوم: دیدار اختصاصی وزیر با مراجع
دیگر چه کارهایی برای تغییرات واکسن‌هراسی در قم انجام شد؟ وزارت بهداشت اختصاصی به قم سفر کرد تا مراجع قم را رودررو ببیند و بتواند به‌صورت رسمی حمایت این افراد را برای تزریق واکسن جذب کند. برای این کار آیت‌الله حسین نوری همدانی، آیت‌الله جعفر سبحانی، آیت‌الله عباس کعبی، آیت‌الله جوادی آملی، اعضای جامعه مدرسین و جمعی از علمای حوزه‌های علمیه از او حمایت کردند. قبل از او سعید نمکی هم همین دیدارها را اسفند ۱۳۹۹ برگزار کرده بود ولی آن زمان واکسن هنوز به هسته مقاوم مخالفان نرسیده بود. علاوه بر همه این‌ها برای اولین بار از بیلبوردهای شهری برای تبلیغ واکسن در قم استفاده شد و دانشگاه علوم پزشکی و شهرداری قم بنرهای اطلاع‌رسانی در این شهر نصب کردند.
در سیستان و بلوچستان هیچ موسسه ضدواکسنی وجود ندارد
دکتر هاشمی، رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان درباره جنس گروه ضدواکسنها در استان سیستان و بلوچستان با استان قم به روزنامه هفت صبح اینطور می‌گوید: «جنس مخالفت با واکسن در سیستان و بلوچستان هم شبیه قم است. یعنی گروه واکسینه نشده استان ما را هم معمولا افرادی تشکیل می‌دهند که به طب سنتی اعتقاد دارند و اصلا کرونا را یک بیماری نمی‌دانند؛ ولی تفاوت ما در این است که اینجا شخصیت‌های ضدواکسن مانند قم موسسه‌های رسمی و ثبت شده ندارند.
همچنین برخلاف قم شخصیت‌های مرجع ضدواکسن در استان ما فعالیت نمی‌کنند. در مقابل چهره‌های مطرح استان، هنرمندان محلی، ائمه جمعه و شخص مولوی عبدالحمید هم بارها از واکسن حمایت کردهاند.» او همچنین درباره مشوق‌های لازم برای سوق دادن مردم به واکسن گفت: «ما مثل کشورهای خارجی نمی‌توانیم به مردم برای تزریق واکسن پول بدهیم تا آنها را تشویق به این کار کنیم ولی تا امروز با گروه‌های مراجع و صدا و سیما رایزنی‌های مختلفی داشتیم که واکسیناسیون وارد فرهنگ مردم شود.» رایزنی‌هایی که به نظر می‌رسد حداقل نتوانسته ۴۷درصد از مردم این استان را به این کار قانع کند.
درخشش اردبیل
بیایید نگاه دقیق‌تری بیاندازیم. وضعیت در کشور چطور است؟ تا امروز با هیچ معیار و در هیچ استانی به پوشش ۹۰درصدی نرسیده‌ایم. اگر فقط ملاک را جمعیت بالای ۱۲ سال در نظر بگیریم، ۷۶درصد از مردم یک دُز واکسن زدند و ۴۱درصد هم هر دو دُز. در واقع اوضاع در گیلان از هرمزگان هم که مقدمه این گزارش اسم آنها آمد، بهتر است. چراکه اگرچه ۸۵درصد از مردم هر دو استان حداقل یک دُز تزریق کردهاند ولی تزریق دُز دوم در هرمزگان ۵۰درصد و در گیلان ۵۳درصد بوده است.
به‌طور کلی در بیشتر شهرها یک اختلاف ۲۶ تا ۳۶درصدی بین جمعیت دُز اولی و دُز دومی دیده می‌شود که انتظار می‌رود حداکثر تا سه ماه دیگر این تفاوت به کمترین میزان خود برسد. نکته جالب دیگری در بین این اعداد و ارقام وجود دارد. همین آمارگیری شهریورماه هم انجام شده بود و نشان می‌داد که آن زمان کرمان در رتبه اول قرار داشته و اردبیل در قعر جدول نشسته بود. از آن موقع تا امروز فقط یک درصد به تعداد افراد واکسینه شده استان کرمان اضافه شده.
این احتمالا یعنی دیگر میزان پوشش در این استان از ۷۱درصد بالاتر نخواهد رفت و از استان‌های دیگری مانند گیلان عقب خواهد ماند. از مقایسه آمار ماه پیش با امروز می‌توان نتیجه دیگری هم گرفت که ما را به سمت درخشش عجیب اردبیل هدایت می‌کند. به فاصله نزدیک به یک ماه اردبیل توانست از ۱۸درصد پوشش واکسن بین جمعیت دُز اولی به ۸۴درصد پوشش‌دهی برسد و رکورد تبلیغ واکسیناسیون را در کشور بزند.
۷۲ هزار کارمند واکسن نزده‌اند
دیروز اطلاعات جالبی هم از واکسیناسیون کارمندان منتشر شد. با اینکه ورود کارمندان بدون واکسن مشروط به ارائه جواب منفی تست پی‌سی‌آر شده، هنوز ۷۲ هزار کارمند بدون هیچ عذر موجهی هیچ واکسنی تزریق نکرده‌اند. خلاصه این اطلاعات به این شرح است:
از مجموع دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفری کارکنان دولت که در سامانه پاکنام مشخصات آنها وجود دارد ۸۹.۵ تا نزدیک به ۹۰درصد واکسن دریافت کردند که ۶۵ درصد در حال حاضر تک‌دُز هستند و ۲۵درصد هر دو دُز را دریافت کردهاند.
از ۱۰درصدی که واکسن دریافت نکرده‌اند برآوردها نشان می‌دهد که حدود ۳.۵درصد مادران دارای فرزند شیرخوار و یا زنانی هستند که امکان دریافت واکسن ندارند. حدود ۳.۵درصد بیمارانی هستند که به دلیل منع پزشکی یا به دلیل ابتلا به کرونا فعلا نباید واکسن دریافت کنند و حدود سه درصد دیگر نیز افرادی هستند که فعلا به هر دلیلی برای تزریق واکسن مراجعه نکرده‌اند. ۶۵درصد افراد تک‌دُز هستند که به عبارتی یک میلیون و ۵۶۰ هزار نفر از افرادی است که در حال حاضر فقط یک دُز دریافت کرده است.
۲۵درصدی که دو دُز واکسن دریافت کردهاند جمعیتی حدود ۶۰۰ هزار نفر را در بین کل کارکنان دولت پوششی می‌دهند.در کنار ۹۰درصدی که واکسن دریافت کردهاند ۱۰درصد دیگر هیچ دُز واکسنی نداشته‌اند. براین اساس محاسبات نشان می‌دهد که از جمعیت دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفری کارکنان دولت در حال حاضر ۲۴۰ هزار نفر هیچ مراجعه‌ای برای واکسن نداشته‌اند که حدود ۸۴ هزار نفر را مادران دارای فرزند شیرخوار یا بانوان که امکان دریافت واکسن ندارند را تشکیل می‌دهند، ۸۴ هزار نفر منع پزشکی دارند و ۷۲ هزار نفر برای تزریق واکسن مراجعه نکرده‌اند.
