مسیر دریای شمال؛ دور زدن تحریم‌ها یا راهی به سوی هژمونی؟
روزنامه هفت صبح| دو روز پیش، روسیه از ورود اولین کشتی چینی از مسیر «دریای شمال» به غرب روسیه و بندر سن‌پترزبورگ خبر داد. این مسیر حمل و نقل نوین، شرق آسیا را از طریق قطب شمال و شمال روسیه به شرق اروپا متصل می‌کند و به‌طور کلی جایگزینی برای مسیر سنتی و کلاسیک جنوبی و عبور از کانال سوئز به‌حساب می‌آید.
مسکو امیدوار است این مسیر جدید که به دلیل تغییرات اقلیمی و گرم شدن کره زمین و در نتیجه آن، آب شدن یخ‌ها، قابل عبورتر شده، بتواند در آینده به‌ویژه در تجارت سوخت با مسیر جنوبی رقابت کند. گفتنی است مهمترین مزیت این مسیر، کوتاه‌تر بودن آن از مسیر عبوری از کانال سوئز است. مقامات فرانسوی نسبت به این اتفاق واکنش نشان دادند و آن را از جاه‌طلبی‌های بزرگ مسکو برای توسعه تجارت بین‌المللی خود دانستند.
روسیه با یورش نظامی به مرزهای اوکراین و آغاز جنگی که تا‌کنون بیش از ۱۸ ماه به‌طول انجامیده، روابط خصمانه‌ای با کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا پیدا کرد و در نتیجه این روابط تیره و تار، تحریم‌های گسترده‌ای از جانب آمریکا، انگلیس و اتحادیه اروپا علیه روسیه وضع شد. این تحریم‌ها تجارت و به‌ویژه حمل‌و‌نقل انرژی و کالا را برای روسیه سخت و دشوار کرده است
و حالا با گشایش این مسیر که در رسانه‌های محلی «کریدور شمالی» نامیده می‌شود، روسیه به گسترش تجارت خود با شرق آسیا بدون دخالت‌ها و مزاحمت‌های آمریکا و هم‌پیمانانش امیدوار شده است. البته مسیر جنوبی یا همان مسیر کانال سوئز، همچنان مسیر اصلی انتقال کالا برای روسیه به‌شمار می‌رود اما مسکو تلاش می‌کند مسیر شمالی را به‌تدریج، ترویج و در نهایت جایگزین این مسیر کند.
سال‌هاست روسیه برای حمایت از مسیر شمال، اقدام به تقویت زیرساخت‌های بندری و ساخت تأسیسات گاز طبیعی مایع در این مسیر و یخ‌شکن‌ها کرده است. با این حال، حرکت و جابه‌جایی در شرایط سخت قطب شمال همچنان یک چالش بزرگ است و این مسیر ترانزینی هنوز تا جایگزینی کانال سوئز فاصله زیادی دارد.
مسیر دریای شمال پنج هزار و ۶۰۰ کیلومتر طول دارد و از چهار دریای منشعب از اقیانوس منجمد شمالی می‌گذرد. به گفته مرکز تحقیقات قطب شمالی، این مسیر می‌تواند مسافت طی شده در مقایسه با خطوط فعلی کشتیرانی بین‌المللی، به‌ویژه کانال سوئز و کانال پاناما را ۵۰درصد کوتاه‌تر کند و این یکی از مزیت‌های مهم این مسیر به‌حساب می‌آید. از این‌رو روسیه و هند از مارس ۲۰۲۳ میلادی برای استفاده از مسیر جایگزین کانال سوئز برای حمل کالا با استفاده از بنادر روسیه و هند در حال مذاکره هستند.
روسیه سرمایه‌گذاری زیادی برای آماده‌سازی زیرساخت‌های مسیر دریای شمالی که در امتداد سواحل شمالی آن قرار دارد انجام داده است، اما با چالش یخ‌های متراکم به‌ویژه در فصل زمستان مواجه است. این یخ‌ها مانع حرکت کشتی‌ها می‌شوند و آن‌ها را در معرض احتمال برخورد با کوه‌های یخ قرار می‌دهند. با این حال مسکو قصد دارد بر این موانع غلبه کند و به‌زودی حمل‌و‌نقل را از طریق این خط در طول سال آغاز کند.
روسیه توانایی خود را برای حل مشکل تراکم یخ در اقیانوس منجمد شمالی از طریق ناوگانی از یخ‌شکن‌های پیشرفته و بسیار کارآمد تبلیغ می‌کند. در آگوست ۲۰۲۲ میلادی، دولت روسیه از برنامه ساخت بیش از ۵۰ کشتی یخ‌شکن، کشتی کلاس یخ، بنادر، ایستگاه‌ها و مراکز اضطراری و نجات، همچنین ساخت یک گروه مداری از ماهواره‌ها، با تقویت طرح توسعه مسیر دریای شمال خبر داد.
بر‌اساس گزارش منتشر شده توسط بیزینس استاندارد، روسیه همچنین متعهد شده طی ۱۳ سال آینده دو تریلیون روبل (۲۴ میلیارد دلار) برای توسعه مسیر دریای شمال هزینه کند. این موضوع می‌تواند آغاز یک تهدید واقعی برای کریدور کانال سوئز و کانال پاناما باشد. (رویترز و پرتال حمل و نقل ایران)
