مسئله واتیکان؛ محل ارجاع سیاستمداران ایرانی
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی| واتیکان، دولت-شهری در میانه شهر رُم، پایتخت ایتالیا، این روزها محل ارجاع سیاستمداران ایرانی شده است. چهارم شهریور، غلامعلی حدادعادل در «نشست مسائل کشور و حکمرانی قرآنی» با تشبیه سکولاریسم به قفسی که بلبلی زیبا (یعنی دین) در آن اسیر است گفت: «با تمام قدرت و عظمت ظاهری که برای پاپ و واتیکان ساخته‌اند اگر پاپ بگوید سقط جنین حرام است ولی پارلمان ایتالیا بگوید آزاد است پاپ قدرت اجرای احکام شرعی در کشورش را ندارد و این بلایی است که سکولاریسم در اروپا
بر سر دین آورده.»
سیزدهم شهریور هم، محمود سالاری، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در یک مصاحبه با روزنامه فرهیختگان در پاسخ به سوالی در خصوص وضعیت کنسرت‌ها در مشهد گفت: «این را در جمع هنرمندان هم گفته‌ام. آیا تابه‌حال کسی در واتیکان کنسرت داده؟ در اروپا هم هست. هیچ ممنوعیتی هم وجود ندارد. هر کسی می‌خواهد به میلان، رم یا شهر‌های دیگر می‌رود و کنسرت برگزار می‌کند. درواقع استدلالی وجود دارد. مشهد استثنای کشور ماست، ضمن اینکه در سال گذشته در همانجا هم موسیقی مناطق و به‌خصوص موسیقی جنوب خراسانی چندین برنامه اجرا کرده‌اند.
درحال‌حاضر فقط موسیقی پاپ در خود شهر مشهد اجرا نمی‌شود، نه در طرقبه، شاندیز، سبزوار و این‌جور جاها. این مسئله در استان خراسان نیست. شهر مشهد نباید از زیارتی بودن دور شود و نباید به این معنا توریستی بشود. ما تلاش کردیم که شأن معنوی شهر مشهد و زائران حرم آقا علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) حفظ شود.
…در اروپا هم که ممکن است مثل من و شما به دین نگاه نکنند، این پذیرفته شده است که یانی می‌تواند در آکروپلیس برنامه موسیقی اجرا کند، اما در واتیکان نمی‌تواند. این ملاحظات اجتماعی و اعتقادی و مبنایی را آنجا هم می‌بینید.» نکته جالب ماجرا این است که تقریبا هفت سال پیش هم عینا همین دیالوگ‌ها از زبان حدادعادل و البته علم‌الهدی امام جمعه تکرار شده بود.
در مرداد سال ۱۳۹۵ احمد علم‌الهدی گفت: «مشهد مثل واتیکان دارای مقیاس قداستی است و برگزاری کنسرت در آن مصداق عیاشی و ولنگاری است و باید دور آن خط قرمز کشید.» و یک هفته پس از آن غلامعلی حدادعادل گفت: «واتیکان با تمام شکوه ظاهری، حتی قدرت دخالت در یک مصوبه از مصوبات مجلس ایتالیا را ندارد و در واقع آنها دین را به یک قناری که در یک قفس طلایی محبوس است، مبدل کرده‌اند که فقط چهچهه می‌زند اما قدرت پرواز ندارد.»
اما واتیکان کجاست ؟ واتیکان یک منطقه در دل شهر رم با حداکثر طول ۱ کیلومتر و ۴ متر و حداکثر عرض ۷۸۹ متر است. مساحت این منطقه 0/44 کیلومتر مربع است و از این جهت آن را کوچک‌ترین کشور جهان هم می‌نامند. واتیکان از نظر حقوق بین‌الملل و از نظر سیاسی یک کشور مستقل است. در واقع در ۱۱ فوریه ۱۹۲۹ میلادی (در زمان موسولینی)، قراردادی به نام پیمان لاتران بین پادشاهی ایتالیا و سریر مقدس (اسقف نشین کلیسای رم) منعقد شد.
این شهر حتی فرماندار مخصوص به‌خود را دارد که البته شهردار شهر است. این کشور همچنین در بسیاری از کشورها سفارتخانه و در بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی عضویت دارد. (سفارت این کشور در ایران در خیابان نوفل‌شاتو است).
با این حال، این دولت-شهر بیشتر از حیث تشریفاتی یک دولت است. این کشور عملا مرزی که بتواند از آن حراست کند یا نیروی نظامی که بتواند از این مرزها حراست کند ندارد و از نظر برخی از خدمات شهری مثل انرژی نیز به دولت ایتالیا وابسته است. از نظر جمعیتی هم عملا نمی‌توان به این دولت-شهر یک کشور گفت چرا‌که آخرین ارزیابی نشان می‌دهد که این منطقه محل سکونت ۱۱۳۶ نفر است که ۳۱۷ نفر از آنان نیز دیپلمات هستند و عملا برای حساب شدن به عنوان یک کشور بسیار اندک است.
رابطه عشق و نفرت اصولگرایان با واتیکان
عشق از آن‌سو که این دولت-شهر محل سکونت پاپ است که رهبر کاتولیک‌های جهان است و اگرچه سخنانش برد بین‌المللی دارد و در جهان شنیده می‌شود و معمولا (فارغ از شخصیتش) قائل به گفت‌وگو با سایر ادیان است و از این‌رو روحانیون زیادی حتی در سطح رئیس حوزه علمیه و گاهی از سوی بزرگان حوزه مثل مراجع پیام‌هایی را برای او می‌برند. ولی مسیحیان ایران اغلب ارمنی هستند و پیروی کلیسای ارتدکس. با این حال همین پاپ گاهی هم می‌تواند آنان را خشمگین کند کما اینکه در جریان سفر او به عراق در یک سال و نیم پیش، بخشی از اصولگرایان نسبت به این سفر ابراز نارضایتی کردند و بدبینی خود را به آن نشان دادند.
از سوی دیگر یک دلیل دیگر نارضایتی اصولگرایان از پاپ این است که آن‌طور که حدادعادل می‌گوید پاپ نماد خروج دین از عرصه سیاست است. حداد به درستی می‌گوید که پاپ در مورد قوانینی که در ایتالیا وضع می‌شود اختیاری ندارد ولی این پاسخ عباس عبدی به او نیز جالب توجه است که دیروز در اعتماد آمده بود:
«در واقع دوران قرون وسطی، انحراف واتیکان البته به‌نام دین و به کام پاپ بود و اتفاقا هنگامی که بر اثر جبر به جدایی از قدرت تن دادند، کلیسا و دین نفس راحتی کشیدند و به جایگاه اصلی خود بازگشتند….
از سوی دیگر فرض کنیم نمایندگان مردم ایتالیا سقط جنین را غیرقانونی ندانند، چه قدرتی می‌تواند مردم را مجبور کند که خلاف این گزاره فکر کرده یا انتخاب نمایند؟ آیا باید نظارت استصوابی بر انتخابات آنان حاکم شود؟ … چرا روحانیون مسیحی مستقیما این عقاید را نزد مردم نمی‌برند تا مردم بپذیرند؟
این همان کاری است که پاپ در حال انجام آن است. پاپ آن اندازه متوجه است که مردم را نمی‌توان مجبور به پذیرش عقیده‌ای یا انجام رفتاری نمود، مگر آنکه به طیب خاطر و از طریق مدنی آن را بپذیرند. فهم این نکته ساده سرمنشأ تحول در جایگاه مسیحیت در جوامع غربی و حتی جوامع دیگر شده است.»
با این حال هنوز چهره های سرشناسی مثل امام جمعه مشهد یا معاون فرهنگی وزارت ارشاد از فرصت عدم برگزاری کنسرت در یک محوطه یک کیلومتری در هشتصد متری استفاده می‌کنند تا عدم برگزاری کنسرت در مشهد را توجیه کنند در حالی که دیروز بسیاری به درستی اولا ویدئوهایی از برگزاری کنسرت در این دولت-شهر را منتشر کردند و از سوی دیگر تذکر دادند که حتی در صورتی که بپذیریم تقدس این منطقه از سوی برخی حفظ می‌شود باید در نظر داشت که واتیکان حتی از حرم حضرت رضا در مشهد نیز کوچک‌تر است …
