مرگ ولید معلم، پیر سیاست سوریه
روزنامه هفت صبح، مهسا مژدهی | یک: ولید معلم را پر سابقه‌ترین سیاستمدار سوریه می‌دانند. او در همه ۱۵ سال گذشته به عنوان وزیرخارجه، دست راست بشار اسد بود. او حتی در روزهایی که بشار سکوتی نسبی اختیار کرده بود هم از دولت او در مجامع بین‌المللی دفاع می‌کرد. او چنان بر سر موضع خود بود که دولت سوریه را بر‌حق می‌دانست و به مخالفان می‌تاخت و همین سیاستمداران جهان را کلافه کرده بود.
* دو: ولید معلم فرزند یک خانواده سنی مذهب بود که ۷۹ سال پیش به دنیا آمد. در قاهره اقتصاد خواند و به محض بازگشت به سوریه، به استخدام وزارت خارجه در آمد. او در یک سال گذشته با مشکلات عدیده قلبی رو به رو بود. با این حال خبرگزاری‌های سوریه توضیحی در مورد علت مرگ وزیرخارجه کشورشان ارائه نداده‌اند.معلم، معاون بشار اسد هم بود. از او به عنوان مردی یاد می‌کنند که با تسلط بالایی در سیاست یکی از نزدیک‌ترین چهره‌ها به اسد شناخته می‌شده.
* سه: برخلاف تصور، سابقه ولید معلم تنها در زمان بشار اسد نبود. او نزدیک به شش دهه در سیاست سوریه فعالیت داشت و دیپلماتی کارکشته به حساب می‌آمد که هرگز حافظ و بشار اسد را ترک نکرد. سمت وزارت خارجه در سوریه معمولا سمتی مادام‌العمر شناخته می‌شود که افرادی نزدیک و مورد اطمینان که وجهه بین‌المللی خوبی دارند به آن دست می‌یابند. ولید معلم هم پیش از اینکه سکان کار را در وزارت خارجه به دست بگیرد، به مدت ۹ سال سفیر دمشق در واشنگتن بود.
* چهار: معلم در دهه ۶۰ میلادی در تانزانیا و عربستان سفیر بود و بعد هم به مادرید رفت. معلم در سال ۱۹۷۲ در ماموریتی به لندن رفت و در سال ۱۹۷۵ به رومانی منتقل شد و در آنجا پنج سال به‌عنوان سفیر فعالیت کرد. وی سپس به دمشق بازگشت و ریاست دفتر اسناد وزارت خارجه را تا سال ۱۹۸۴ برعهده گرفت و پس از آن به عنوان رئیس دفتر وزیر خارجه انتخاب شد.
* پنج: ولید معلم در سال ۲۰۰۵ و بعد از ترور رفیق حریری، به سمت وزیرخارجه منصوب شد. واگذاری این مقام در شرایطی که دولت اسد به شدت تحت فشارهای بین‌المللی بود و سوریه را مقصر مرگ حریری جلوه می‌دادند، معلم توانست به کمک وجهه بین‌المللی دولت بیاید. او در سفری به لبنان گفته بود: «ای کاش من رزمنده مقاومت و سیدحسن نصرالله بودم.»
* شش: در سال‌های پایانی عمر سیاستمدار کارکشته سوری، او بیشتر به تهران و مسکو سفر می‌کرد تا اتحاد سوریه با متحدانش را حفظ کرده و به جهان نشان دهد. در طول جنگ سوریه بسیاری از مخالفان دولت اسد دل خوشی از معلم نداشتند. هرچند بسیاری او را با طارق عزیز، وزیرخارجه دولت صدام‌حسین که چهره‌ای دیپلماتیک داشت و دیپلمات ورزیده‌ای به حساب می‌آمد، مقایسه می‌کردند اما توپخانه دشمنان اسد به سمت ولید معلم بسیار فعال بود و مخالفانش سعی در مخدوش کردن چهره معلم به عنوان یک دیپلمات داشتند.
* هفت: یکی از ابتکارات ولید معلم در سال‌های جنگ سوریه، ابتکار عمل او برای گفت‌وگو با مخالفان دولت و حتی مخالفان مسلح بود. در دو دور گفت‌وگو شخص معلم ریاست تیم مذاکره‌کننده را برعهده داشت. این مذاکرات هرچند به نتیجه ویژه‌ای نرسید اما بسیاری درگرفتن این گفت‌وگوها را به سود سوریه دانستند و به ولید معلم به خاطر این پیشنهاد و انعطاف‌پذیری که از خود نشان داده بود آفرین گفتند.
مرگ ولید معلم برای سوریه و شخص بشار اسد اتفاق تلخی است. دولت سوریه یکی از مهم‌ترین چهره‌هایش را و بشار اسد یکی از نزدیک‌ترین دولتمردان به خود و پدرش را از دست داده است. به نظر می‌رسد یافتن چهره‌ای جایگزین برای معلم، کار ساده‌ای نباشد.
