مدل پنیر سوئیسی برای کنترل تخلفات بازار خودرو
روزنامه هفت صبح | از خردادماه امسال که با اعلام مسئولان سازمان حمایت و وزارت صمت مقرر شد خودرو به صورت قرعه‌کشی به خریداران عرضه شود، تا الان دست‌کم ۱۱ مرحله طرح فروش یا پیش‌فروش از سوی ایران‌خودرو و سایپا برگزار شده. در تمام این مدت هم البته گره بازار خودرو هنوز باز نشده. همچنان تعادل بین عرضه و تقاضا برقرار نیست.
فاصله قیمت کارخانه و بازار زیاد است و شرایط و محدودیت‌های ثبت‌نام هم باعث نشده خودرو به دست مصرف‌کنندگان واقعی برسد. علی‌رغم اینکه مسئولان پلیس راهور و اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو و وزارت صمت بارها نسبت به خرید و فروش وکالتی خودرو هشدار داده‌اند، بعضی واسطه‌ها و دلالان با این شیوه در بازار خودرو فعال هستند.
یکی از شرایط ثبت‌نام خودرو در این قرعه‌کشی‌های ایران‌خودرو و سایپا، علاوه‌بر نداشتن پلاک جاری و ثبت‌نام خودرو در سه یا چهار سال اخیر، در رهن ماندن سند خودرو تا یک سال است؛ به این معنی که خریدار خودرو تا یک سال امکان فروش خودرویی که در قرعه‌کشی برنده شده را ندارد. درواقع این ایده به کار گرفته شده تا دلالان از زنجیره فروش خودرو حذف شوند و مصرف‌کنندگان با قیمت واقعی خودرو را تحویل بگیرند. درعینحال با هر کد ملی که صاحب آن گواهینامه داشته باشد هم فقط یکبار می‌توان در قرعه‌کشی شرکت کرد.
با وجود همه این شروط و سخت‌گیری‌ها، دیده شده که بعضی از دلالان قوانین را دور و سودهای هنگفتی را در بازار خودرو به جیب می‌زنند. متداول‌ترین روش هم همین فروش وکالتی خودرو است؛ یعنی خودرو را در قرعه‌کشی (به روایتی کارت ملی‌های اجاره‌ای) برنده می‌شوند و بعد در بازار آزاد گران‌تر می‌فروشند. خریداران این خودروها هم ظاهرا توجهی ندارند که این وکالتنامه‌ها موقتی است و بعد از پایان تاریخ از اعتبار ساقط می‌شود یا هنگام تصادف مشکلات حقوقی پیدا می‌کنند یا هنگام فک پلاک مسائل دیگری به دنبال دارد.
از طرفی در موارد منجر به وقوع تخلفات و اقدامات مجرمانه هم باید فروشنده پاسخگو باشد. خلاصه که به رغم ریسک این شیوه خرید و فروش،اما عده‌ای نسبت به این موضوع بی‌اعتنا هستند.
بخشی از این خرید و فروش‌های وکالتی خودروهای قرعه‌کشی در بستر فضای مجازی و پلتفرم‌های خرید و فروش آنلاین انجام می‌شود. دیوار اما برای مقابله با این پدیده دست به اقداماتی مهم زده تا این تخلفات را خنثی کند.
یکی اینکه دیوار اجازه انتشار آگهی‌های حاوی کلماتی مثل فروش وکالتی خودرو یا فروش امتیاز قرعه‌کشی یا سند در رهن و … را نمی‌دهد. از طرفی آگهی خودروهای صفرکیلومتر بررسی می‌شود و اگر خودروهای بیرون‌آمده از قرعه‌کشی‌های اخیر باشند، اجازه انتشار آگهی پیدا نمی‌کنند. در مورد بعضی خودروها مثل سورن‌پلاس یا راناپلاس که اساسا خودروهای جدیدی هستند و اولین سری عرضه یا قرعه‌کشی آنها در ماه‌های اخیر صورت گرفته هم بی‌بروبرگرد آگهی‌شان حذف می‌شود.
چون در اینکه تا یک سال خرید و فروش آنها ممنوع است تردیدی وجود ندارد. خلاصه که دیوار با شیوه‌ای شبیه به آنچه به مدل پنیر سوئیسی مشهور است، با چند لایه محافظت، سعی می‌کند جلوی هرگونه خطا و اشتباه را بگیرد. درعینحال البته شاید منطقی‌ترین راه برای مقابله با این جنس تخلفات، دریافت مالیات‌های سنگین از دلالان و شفاف شدن سیستم بانکی و تبادل مالی در کشور است.
