ماجرای تاوان ۲۷ میلیارد تومانی سفارت بریتانیا

روزنامه هفت صبح | سه روز پیش احمدی مازنی، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی یادی از حواشی حمله به سفارت بریتانیا در تهران کرد و گفت که ایران بابت این حمله ۲۷میلیارد تومان خسارت پرداخت کرده است.

او که در جلسه علنی ۲۱ اردیبهشت مجلس خواستار روشنگری در این مورد شد، گفت: «در آذر سال ۹۱ افراد خودسر سفارت بریتانیا در تهران را تسخیر کردند و چند اثر هنری متعلق به دولت انگلیس تخریب شد. گفته می‌شود پس از ترمیم آثار هنری به سفارت بریتانیا در تهران برگردانده شدند و یک میلیون و ۳۰۰ هزار پوند معادل ۲۷میلیارد تومان هزینه خودسری عده‌ای خودسر از جیب مردم پرداخت شد. ضمن قدردانی از وزیر امور خارجه و تلاش ایشان در عرصه دیپلماسی درخواست داریم که در این زمینه روشنگری کنند که آیا پرداخت چنین مبلغی صحت دارد و با چه منطقی چنین اتفاقی رخ داده است؟»

این حرف‌ها بهانه خوبی برای فعالان شبکه‌های اجتماعی بود تا درباره میزان خسارت‌هایی که این اتفاق وارد کرده و مسئولیت حقوقی که متوجه کشور میزبان است گفت‌وگو کنند. خبرنگارها هم به سراغ محمدجواد ظریف رفتند تا از او درباره این ماجرا بپرسند. ظریف اما پرداخت چنین مبلغی به انگلستان را تکذیب کرد و گفت: «هنوز برای پرداخت غرامت در موضوع سفارت انگلیس در تهران، هیچ‌گونه اقدام و مذاکره‌ای نداشته‌ایم. باید درباره جزئیات این موضوع مذاکره شود اما هنوز هیچ مذاکره‌ای هم در این زمینه انجام نشده است. البته حراست از سفارتخانه‌های خارجی در تهران تعهد دولت جمهوری اسلامی به تمام کشورهایی است که در تهران سفارتخانه دارند و همه مقامات کشور بر این نکته اتفاق نظر دارند.»

اگرچه به گفته ظریف هنوز مذاکره‌ای برای تعیین میزان خسارت‌ها و پرداخت آنها از سوی ایران بین مقامات دو کشور انجام نشده اما همان حدود ۹سال پیش، مدتی بعد از حمله به سفارت خانه بریتانیا در تهران، رسانه‌های این کشور خبر از طرح شکایت دولت انگلستان علیه ایران دادند.

مثلا روزنامه تلگراف نوشت: «در پی حمله به سفارتخانه‌ بریتانیا و اقامتگاه دیپلماتیک و مرکز فرهنگی بریتانیا در تهران، دولت این کشور از جمهوی اسلامی ایران غرامت می‌خواهد. میزان خسارت وارده به اموال دیپلماتیک این کشور در ایران بیش از یک میلیون پوند تخمین زده می‌شود. تابلوهای نقاشی ارزشمند، ‎فرش، مبلمان، جواهرات، اشیای قیمتی، دستگاه‌های الکترونیک و چند خودروی اداری از جمله اموالی هستند که تخریب یا ربوده شدند.» این روزنامه از سخنگوی وقت وزارت خارجه انگلستان نقل کرد: «ما طبق کنوانسیون وین خواستار پرداخت غرامت هستیم اما هنوز زود است که در مورد میزان قطعی خسارت وارده صحبت کنیم.»

در طول این ۹ سال بارها روزنامه‌ها و رسانه‌های بریتانیایی از فرآیند ترمیم آثار هنری که در حمله به سفارت انگلستان آسیب‌دیده بودند، نوشتند و برنامه ساختند اما موضوع در داخل ایران تقریبا فراموش شد تا اینکه حالا با بازگشت بعضی از این آثار ترمیم شده یا جایگزین شدن آنها با اثر مشابه، دوباره بحث درباره ماجرا داغ شده است.

*** ترمیمی‌ها و تعویضی‌ها
شوان شریعتی‌راد پزشک و محقق تاریخ در توئیترش شرحی درباره آثار هنری تخریب شده نوشت که بارها از سوی کاربران دیگر بازنشر داده شد و حتی به نظر می‌رسد یکی از منابع خبری احمد مازنی بوده است چراکه این کاربر در ابتدای توئیتش تاریخ حمله به سفارت انگلستان را به اشتباه آذر سال ۹۱ اعلام کرد و مازنی هم در تذکری که در صحن علنی داد همین تاریخ را تکرار کرد در حالی که این اتفاق در آذر سال ۹۰ افتاده است. به هر حال مرور اطلاعاتی که شریعتی راد درباره آثار هنری تخریب شده در حمله به سفارت انگلستان ارائه کرده جالب است.

*** مروری بر حمله جنجالی
یک سال قبل از حمله به سفارت بریتانیا در ایران، سایت این سفارتخانه، به مناسبت روز جهانی حقوق‌بشر یادداشت انتقادآمیزی به قلم سایمون گَس، سفیر بریتانیا در تهران منتشر کرد. در واکنش به این اتفاقات وزارت امور خارجه ایران، سایمون گَس را احضار کرد. به موازات این اقدام وزارت خارجه، نمایندگان مجلس هم خواستار «اخراج سفیر انگلیس از تهران و کاهش سطح روابط سیاسی» با این کشور شدند.

مدتی بعد هم بانک مرکزی ایران از سوی انگلستان تحریم شد. همین موضوع برنامه نماینده‌ها برای تصویب قانونی که روابط با انگلستان را کاهش دهد، جلو انداخت. در نهایت آنها اواخر آبان سال ۱۳۹۰ با رای بالا وزارت امور خارجه ایران را موظف کردند ظرف دو هفته روابط سیاسی با دولت بریتانیا را به سطح کاردار و روابط بازرگانی با این کشور را به حداقل ممکن برساند.

آذرماه همان سال، مصوبه به مرحله اجرا نرسیده بود که عده‌ای که خود را دانشجو معرفی کرده بودند اقدام به ورود به سفارت انگلیس در تهران کردند و پرچم بریتانیا را پایین کشیدند. پس از آن دولت انگلیس روابط خود با ایران را به صورت یک‌جانبه قطع، کادر دیپلماتیک خود را به‌طور کامل از ایران خارج کرد و به کارکنان سفارت ایران و دیپلمات‌های ایرانی مهلتی ۴۸ساعته برای ترک خاک انگلیس داد.

عذرخواهی رسمی وزارت خارجه جمهوری‌اسلامی ایران هم تاثیری بر عزم «لندن» در قطع رابطه با «تهران» ایجاد نکرد. دوازدهم آذر دیپلمات‌های ایرانی که از انگلیس اخراج شده بودند، به ایران وارد شدند و روابط رسمی ایران و انگلیس برای چهارمین بار طی ۶۰ سال گذشته قطع شد تا شهریور سال ۹۴ که سفارت بریتانیا در تهران بازگشایی شد.