ماجرای استعفا، جایگزینی و ماندگاری رئیس سازمان بورس
روزنامه هفت صبح| «در پی استعفای کتبی مجید عشقی، امروز شورای‌عالی بورس آن را بررسی می‌کند. به گفته سلیمی یازده (روابط عمومی سازمان)، برخی موارد از‌جمله مخالفت با برخی پیشنهادهای سازمان بورس برای گنجاندن در لایحه بودجه سال آینده مبنی بر حمایت از بازار از‌جمله دلایل این استعفا اعلام شده است.»
این متن توئیت صفحه روابط عمومی سازمان بورس است که البته کمی بعد پاک شد اما خبر استعفا آنقدر به سرعت همه‌جا پیچید که دیگر کسی به پیامی که پاک شدن این توئیت داشت توجه نکرد. مخصوصا که با فاصله بسیار کمی خبر موافقت احسان خاندوزی وزیر اقتصاد با این استعفا هم منتشر شد و حتی جایگزین مجید عشقی، رئیس مستعفی بورس هم معرفی شد اما کمی بعد ورق برگشت.
رسانه‌ها خبر دادند که شورای‌عالی بورس که مهره مهم تصمیم‌گیری در مورد رفتن یا ماندن رئیس سازمان بورس است با این استعفا مخالفت کرده و حتی با خاندوزی در مورد ماندن عشقی رایزنی کرده است. در نهایت هم اعلام شد که شورا و وزیر با رفتن عشقی مخالفت کرده‌اند و او در سازمان باقی می‌ماند. اگرچه کل این ماجراها به سرعت اتفاق افتاد اما اختلاف بر سر ماندن یا رفتن عشقی سابقه چند ماهه و چند طرف درگیر دارد.
عشقی علیه خاندوزی
در اینکه اصلی‌ترین مخالفان حضور مجید عشقی در سازمان بورس را نماینده‌های مجلس تشکیل می‌دادند شکی نیست، مخالفتی که آنقدر ادامه پیدا کرد که عشقی برای فهمیدن عیار حمایت شورای‌عالی بورس از خودش تا استعفا پیش رفت اما در مورد اینکه دلیل اصلی مخالفت برخی نماینده‌های مجلس با ادامه کار او در بورس چیست اختلاف نظر وجود دارد.
بعضی‌ها می‌گویند که عشقی در واقع قربانی مخالفت‌ها و انتقادهای نماینده‌های مجلس از احسان خاندوزی، وزیر جوان اقتصاد شده است و فشارهایی که برای برکناری او وارد شده در واقع نشان‌دهنده انتقادهایی است که نماینده‌ها از عملکرد خود خاندوزی دارند. برخی دیگر هم می‌گویند که نماینده‌های مجلس به شدت بابت افت شاخص بورس از سوی سهامداران تحت فشار هستند و در واقع با اعمال فشار برای برکنار شدن عشقی می‌خواهند نشان دهند که نسبت به این ماجرا بی‌تفاوت نیستند.
گواه این فرضیه هم مصاحبه‌های آتشین نماینده‌های مجلس علیه عملکرد سازمان بورس است مانند مصاحبه چند روز پیش غنی نظری خانقاه، نماینده خلخال که وزیر اقتصاد در حالی از مسئولیت شانه خالی می‌کند که سرمایه‌های مردم در بورس دود می‌شود و به هوا می‌رود. شمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد دولت احمدی‌نژاد که در حال حاضر نماینده مجلس است، در مصاحبه دیگری گفته بود که «هیچ ساز‌وکاری در بازار سرمایه برای مقابله با اتفاقات سال گذشته وجود ندارد». انتقادها تا جایی بالا گرفت که یک روز خاندوزی و عشقی راهی مجلس شدند تا به سوالات و ابهام‌های نماینده‌های مجلس جواب بدهند اما در این جلسه هم لحن تند نماینده‌ها تغییر نکرد و بعد از این روز هم فشارها ادامه داشت.
اگرچه در اغلب انتقادهای نماینده‌های مجلس راه‌حل روشنی برای سامان دادن به بازار سرمایه و برداشته شدن فشار از خاندوزی و عشقی دیده نمی‌شد اما اینطور که برخی اعتقاد دارند بعضی از نماینده‌های مجلس خواهان تزریق پول بیشتر از طرف بازیگران حقوقی به بازار و رونق دادن به آن هستند؛ موضوعی که وزیر اقتصاد هم در مجلس تلویحا به آن اشاره کرد و گفت که چنین اقدامی درست به‌نظر نمی‌رسد.
پتروشیمی‌ها پشت‌سر استعفا
گذشته از فشارهایی که روی عشقی و خاندوزی احساس می‌شد یک زمزمه دیگر درباره دلیل استعفای عشقی به گوش می‌رسید، موضوعی که حتی روابط عمومی سازمان بورس هم در همان توئیت پاک شده به آن اشاره کرده بود؛ اینکه عشقی برای رونق دادن به بازار سرمایه خواهان اعمال برخی ملاحظات در لایحه بودجه سال آینده بود و وقتی دید که دولت و مخصوصا وزیر اقتصاد به این خواسته، روی خوش نشان نمی‌دهند تصمیم گرفته با استعفا اعتراضش را نشان بدهد اما آنچه عشقی می‌خواسته چه بوده؟
جواب این سوال روشن نیست و گمانه‌زنی‌ها متفاوت است. بعضی‌ها می‌گویند پای خواسته‌هایی مانند برداشت پول و تزریق به بازار در میان است؛ مانند همان کاری که در برداشت از صندوق توسعه ملی انجام شد اما این گمانه‌زنی با توجه به رویکردهای گذشته عشقی و نگاهش به بازار سرمایه چندان دقیق به‌نظر نمی‌رسد. در یک گمانه‌زنی دیگر پای پتروشیمی‌ها به میان می‌آید؛ بازیگران بزرگ بازار سرمایه که از قدرت بسیار بالایی برخوردار هستند و وضعیت آنها می‌تواند روی رنگ بازار تاثیر بسیار زیادی داشته باشد.
می‌دانیم که مدتی است بین آنها و دولت بر سر نرخ خوراک یا همان گازی که به‌عنوان سوخت به پتروشیمی‌ها داده می‌شود، دعوا‌ست. دعوایی که ریشه بسیار قدیمی دارد. خلاصه اینکه از اوایل دهه نود دولت و پتروشیمی‌ها به این نتیجه رسیدند که به‌جای قیمت ثابت فرمولی برای تعیین قیمت خوراک در نظر گرفته شود؛ فرمولی که در حال حاضر قیمت هر واحد از این خوراک را به ۵هزار تومان رسانده است و پتروشیمی‌ها می‌گویند با توجه به شرایط جهان قیمت ناعادلانه‌ای است و دولت را متهم به گران‌فروشی خوراک می‌کنند.
آنها می‌گویند وارد محدوده ضرر شده‌اند. طبیعتا وقتی پتروشیمی‌ها وارد محدوده ضرر بشوند بازار سرمایه هم دچار نوسان جدی می‌شود. برخی می‌گویند که یکی از خواسته‌هاي اصلی عشقی از دولت این است که نرخ خوراک پتروشیمی‌ها برای سال آینده با فرمول متفاوتی تعیین شود تا جایی‌که قیمت به محدوده ۳ تا ۳۵۰۰ تومان برسد؛ موضوعی که دولت با آن مخالفت می‌کند و می‌گوید به خواسته دادن رانت مفت و مجانی به پتروشیمی‌ها تن نمی‌دهد.
حمایت قاطع از عشقی؛ پای معاون اول در میان است؟
کسانی‌که می‌گویند دلیل اصلی استعفای عشقی دعوای درونی او با دولت بوده است، موافقت فوری وزیر اقتصاد با استعفای او و معرفی جایگزینش را دلیل این ادعا اعلام می‌کنند. آنها می‌گویند که جایگزین معرفی شده از سوی احسان خاندوزی هم مانند خودش و البته عشقی، یکی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه امام صادق است.
اینطور که گفته می‌شود بین محمد رضوانی‌فر مدیرعامل اسبق شستا که به‌عنوان جایگزین عشقی معرفی شد و خاندوزی دوستی دیرینه‌ای هم وجود دارد اما حمایت اعضای شورای عالی بورس از عشقی معادله را تغییر داد. دقیقا معلوم نیست که آرای اعضای شورای‌عالی بورس در حمایت از عشقی چطور بوده اما احسان دشتیانه از اعضای شورا می‌گوید که اعضا حمایت خوبی داشته‌اند و از عشقی بابت تصمیم‌های درستی که گرفته تشکر کرده‌اند؛ مانند افزایش دامنه نوسان، وارد کردن فروش خودرو در بورس کالا، افزایش عمق بازار و بالا بردن شفافیت.
نکته جالب دیگری که در مورد این جلسه شنیده می‌شود این است که خاندوزی یکی از موافقان استعفا بوده اما با حرف‌هایی که اکثریت اعضا زده‌اند از موافقتش عقب نشسته و به ماندن عشقی راضی شده است. بعضی‌ها هم می‌گویند که یکی از اصلی‌ترین دلایل ماندگار شدن عشقی در بورس حمایت پررنگ محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور و رئیس ستاد اقتصادی دولت از او بوده است. بامزه اینکه اگر این حرف درست باشد این دومین‌بار است که ورود محمد مخبر به مسايل وزارت اقتصاد باعث شده که احسان خاندوزی در دادن سمت به رضوانی‌فر ناکام باشد، چون از قضا یک‌بار هم مخالفت آقای معاون اول با انتصاب او به‌عنوان رئیس گمرک اسم او را از فهرست گزینه‌ها خط زده بود.
