فرمول جدید محاسبه یارانه نقدی
روزنامه هفت صبح، گروه بازار| یارانه نقدی ظرف 13 سال و روی کار آمدن سه دولت تغییرات زیادی را تجربه کرد و میزان آن در نهایت از 45 هزار تومان به نفری 300 تا 400 هزار تومان رسید. پرداخت یارانه تا اردیبهشت ماه سال قبل و تا قبل از حذف ارز ترجیحی وگران شدن بعضی اقلام خوراکی، آرام و بی‌سروصدا جلو می‌رفت. از آن موقع تا حالا اخبار جدیدی درباره یارانه نقدی منتشر شده است. امسال داستان یارانه با اضافه شدن کالابرگ الکترونیکی، یارانه تشویقی 120 هزارتومانی و در نهایت پرداخت کمک هزینه تغذیه به بعضی خانوارهای صاحب فرزند شش‌ماهه تا پنج سال، سرعت بیشتری پیدا کرد و تا آنجا پیش رفت که شاهد سناریوهای جدیدی هستیم.
رقم یارانه نقدی حالا برای بعضی خانوارهای سه‌نفره به ماهیانه دو میلیون و 260 هزار تومان تا دومیلیون و 560 هزار تومان افزایش پیدا کرده است. 123 هزار خانوار که مشمول دریافت یارانه رشد کودکان شده‌اند شانس دریافت چنین مبلغی را دارند. این یارانه به خانوارهای دهک یک تا پنج که کودک زیر پنج سال با نمودار رشدش غیرطبیعی پرداخت میشود. وگرنه یارانه بقیه به‌شرط استفاده از کالابرگ و دریافت مبلغ تشویقی، ماهی 420 تا 520 هزار تومان خواهد بود.
یارانه نقدی؛ از 45 هزار تا 400 هزار تومان
اولین رقمی که به عنوان یارانه به مشمولان پرداخت شد با مبلغی که این روزها به حساب دهک‌های مشمول واریز میشود، فرق زیادی دارد. در اولین مرحله واریز یارانه نقدی در آذرماه سال 89، مبلغ 45 هزار و 500 تومان به حساب خانوارها واریز شد. اما حالا و بعد از 13 سال این رقم به 400 هزار تومان برای دهک‌های اول تا سوم و 300 هزار تومان برای بقیه دهک‌های درآمدی است. این یارانه نقدی سال 98 هم شامل تغییراتی شد.
در این سال دولت قیمت بنزین را افزایش داد و پرداخت یارانه معیشتی بنزین را آغاز کرد، آن زمان مبلغ یارانه معیشتی برای خانواده‌های یک نفره 55 هزار تومان، خانواده‌های دونفره ۱۰۳ هزار تومان، خانواده‌های سه‌نفره ۱۳۸ هزار تومان، خانواده‌های چهار نفره ۱۷۲ هزار تومان و خانواده‌های پنج‌نفره و بیشتر به ۲۰۵ هزار تومان تغییر کرد. البته در بین این یارانه‌های معیشتی دولت روحانی در دو مرحله وام کرونای یک میلیون تومانی هم به حساب مشمولان واریز کرد و قسط آن را هر ماه از مبلغ یارانه سرپرست خانوار کم می‌کرد. اما این رقم در دولت رئیسی و بعد از حذف ارز ترجیحی در اردیبهشت ماه سال 1401 به نفری 400 و 300 هزار تومان رسید.
کسانی که در دهک یک تا سه قرار دارند، نفری 400 هزار تومان یارانه دریافت می‌کنند و به حساب افرادی که در دهک چهارم تا نهم هستند نفری 300 هزار تومان واریز میشود. طبق گزارش مرکز آمار، ایران حدود ۸۵ میلیون نفر جمعیت دارد که از این تعداد بر اساس آخرین آمار پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان به ۶۰ میلیون نفر یارانه معیشتی پرداخت میشود. بااین اوصاف آن‌طور که وزیر اقتصاد گفته است، ۳۰ درصد از جمعیت کشور یارانه ۴۰۰ هزار تومانی و ۶۰ درصد دیگر، یارانه ۳۰۰ هزار تومانی دریافت می‌کنند.
ورود کالابرگ و یارانه تشویقی 120 هزار تومانی
طرح کالابرگ الکترونیکی سال گذشته به صورت آزمایشی در چند استان اجرا شد، اما از خرداد‌ماه امسال این طرح برای خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی در دهک‌های اول تا سوم و به عنوان یک طرح ملی شروع به کار کرد. به کالا برگ یارانه تشویقی هم می‌گویند. روزهای اول اجرای این طرح دولت برای تشویق مردم به خرید 11 قلم کالا که شامل برنج، روغن، مرغ، تخم مرغ، قند و شکر، پنیر، شیر، ماست، گوشت قرمز منجمد، حبوبات و ماکارونی اعلام کرد یارانه تشویقی هم می‌دهد.
به این شکل که مشمولان این طرح در صورت خرید 200 هزار تومان از مبلغ یارانه از بین 11 قلم کالای سبد غذایی تعریف شده، مشمول دریافت یارانه تشویقی 120هزار تومانی می‌شوند. کالا برگ هم در چند هفته گذشته دستخوش تغییرات شده. هم تعداد کالای سبد غذایی تغییر کرده و هم اینکه خانوارهای دهک چهارم تا هفتم نیز مشمول استفاده از کالابرگ الکترونیکی شده‌اند. در حال حاضر خانواده‌هایی که در دهک‌های اول تا هفتم هستند می‌توانند از طرح کالا برگ استفاده کنند و به اضافه آن 11 قلم کالای اولیه، خرما، سیب، هویج، کدو سبز، پیاز، گوجه فرنگی، عدس و مغزدانه هم به سبد غذایی خود اضافه کنند.
هم اکنون همه خانوارهای دهک اول تا هفتم که بیش از ۶۰ میلیون نفر هستند، مشمول استفاده از کالابرگ الکترونیکی شده‌اند، اما نکته مهم این است که از همان روز اول اعلام شد، استفاده از کالابرگ اجباری نیست و کسانی که دلشان می‌خواهد یارانه نقدی بگیرند می‌توانند مثل قبل پولشان را خرج کنند. با این اوصاف کسانی که از کالابرگ استفاده می‌کنند و در دهک‌های اول تا سوم هستند، به جای نفری 400 هزار تومان نفری 520 هزار تومان و به حساب کسانی که در دهک‌های چهارم تا هفتم درآمدی قرار دارند مبلغ 420 هزار تومان واریز میشود.
نکته مهمی که باید به آن اشاره شود قیمت این کالاهایی است که در طرح کالابرگ الکترونیکی عرضه میشود. طبق تصمیم تیم اقتصادی دولت، قیمت این کالاها به نرخ پایه سال ۱۴۰۱ برای محاسبه میشود و اقلام اساسی ثابت و بدون تغییر تا پایان سال ۱۴۰۲ به یارانه بگیران عرضه میشود. مثلا قیمت پنیر یو اف بسته 400 گرمی در این طرح 37 هزار تومان است و تا آخر سال همین قیمت باقی می‌ماند و حتی اگر قیمت آن تا آخر سال بالا برود، این پنیر با همان قیمت 37 هزار تومان فروخته میشود.
یا طبق این طرح قیمت برنج کیلویی 40 هزار تومان است و یک خانواده چهار نفره در یک ماه می‌توانند هشت کیلو برنج با همین قیمت بخرند. شیوه استفاده از کالابرگ به این شکل است که سرپرست خانوار برای اطلاع از ریز تراکنش‌ها باید اپلیکیشن شما را از نشانی shoma.sfara.ir دریافت کرده و روی گوشی همراه خود نصب کند. کسانی که گوشی اندرویدی ندارند می‌توانند این عملیات را با شماره‌گیری کددستوری انجام دهند. در حال حاضر 145 هزار فروشگاه برای خرید حضوری معرفی شده و فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه، اتکا،افق کوروش، هفت، جانبو، دیلی مارکت، مینو مارت،گندم طلایی، هایپر فامیلی و وال مارکت نیز در سراسر کشور در این طرح مشغول خدمت رسانی به خانوارهای مشمول هستند.
البته یک روش جدید هم اخیرا فراهم شده و یارانه بگیران می‌توانند به صورت آنلاین از اسنپ‌مارکت خرید کنند. این فروشگاه آنلاین در سراسر کشور که به طرح کالابرگ الکترونیکی متصل شده است. مشمولان این طرح برای خرید از اسنپ مارکت باید اپلیکیشن اسنپ مارکت را روی تلفن همراه خود نصب کنند و سپس با ورود به اپلیکیشن، کالاهای مورد نیاز خود را انتخاب و به سبد خرید اضافه کنند. زمان استفاده از این طرح هم ربطی به زمان واریز یارانه‌ها ندارد و حتی زمانی که یارانه واریز نشده با مراجعه به فروشگاه‌های مشخص می‌توانند خرید کنند.
اما ابهامی که برای بیشتر یارانه‌بگیران پیش می‌آید این است که آیا می‌توانند بقیه مبلغ یارانه را بعد از خرید با اعتبار کالابرگ به صورت نقدی دریافت کنند یا نه؟ مجریان این طرح می‌گویند برای استفاده از طرح باید ۲۰۰ هزار تومان از یارانه را از کالاهای اساسی اعلام شده، خرید کنید تا بتوانید از یارانه تشویقی استفاده کنید. بقیه آن به صورت نقدی قابل برداشت است. البته بر اساس همان عدد یارانه اصلی است و یارانه تشویقی قابل برداشت نیست. بنابراین اگر کسی از مبلغ یارانه‌اش، ۲۰۰ هزار تومان را کالا خرید، فقط مبلغ ۱۰۰ یا ۲۰۰ هزار تومان باقی مانده بر اساس دهکش را می‌تواند به صورت نقد برداشت کند.
یارانه کمک هزینه رشد کودکان
داستان افزایش یارانه‌ها حالا به کودکان رسیده است. البته این افزایش یارانه دیگر برای آن 60 میلیون نفر که یارانه 300 و 400 هزار تومانی می‌گرفتند، واریز نمی‌شود و فقط 123 هزار خانوار مشمول این افزایش مبلغ یارانه نقدی هستند. پرداخت این یارانه شروط خاصی دارد، مثلا فقط برای 123 هزار خانوار دارای کودک شش تا 59 ماه (پنج سال کامل) که فرزندشان مشکل تغذیه دارد، واریز میشود. خانواده‌هایی که در دهک یک تا هفت درآمدی قرار دارند و نمودارهای سلامتی فرزندشان در مواردی مثل قد، دور سر، وزن مورد نیاز و لاغری روند طبیعی نداشته باشد، مشمول افزایش یارانه نقدی میشود.
این طرح جدید برای تقویت و بهبود تغذیه کودکان شش ماهه تا پنج ساله است. فهرست مشمولان هم توسط وزارت بهداشت و با کمک کارت سلامت تهیه شده است و خود دولت این خانواده‌ها را انتخاب کرده است. به همین دلیل جایی برای ثبت‌نام و ارائه درخواست جدید وجود ندارد و اگر سرپرست خانواری مشمول دریافت این یارانه باشد، برایش پیامک ارسال شده است. اما مبالغ این یارانه برای دهک‌های مختلف متفاوت است. مثلا سرپرست خانواری که در دهک‌های یک تا پنج قرار دارند و کودک تا پنج سال دارند ماهیانه یک میلیون تومان به رقم یارانه‌ای که می‌گرفتند اضافه میشود.
اما کسانی که در دهک‌های شش و هفت قرار دارند به ازای هر فرزند ماهانه 600 هزار تومان به حساب سرپرست خانوار اضافه میشود. نکته مهم این یارانه اضافی این است که سرپرست خانوار نمی‌تواند مبلغ اضافه شده به یارانه را به‌صورت نقدی برداشت. یارانه اضافی طوری طراحی شده که سرپرست خانواده فقط بتواند علاوه بر 11 قلم کالای سبد کالابرگ، شامل مرغ، تخم‌مرغ، شیر، پنیر، ماست، روغن، برنج، قندو شکر، حبوبات، ماکارونی و گوشت قرمز منجمد، پنج قلم کالاهای اساسی از گروه سبزیجات و میوه شامل دانه‌های بلغور، بادام، گردو، خرما، هویج، بخرد و آنها را صرف سلامت، تغذیه و رشد کودک کند.
همچنین وزارت رفاه تاکید کرده پرداخت یارانه اضافی همیشگی نیست. و ممکن است قطع شود. چون قرار است در طول اجرای این طرح مراکز بهداشت، خانواری را که یارانه اضافه می‌گیرند، تحت نظر بگیرند. براین اساس هر سه‌ماه شاخص‌های رشد کودک بررسی میشود و اگر رشد کودک به وضعیت طبیعی برگشته باشد به این معناست که سرپرست خانوار این یارانه مازاد را برای سلامتی فرزندش خرج کرده، اما اگر وضعیت سلامتی کودک هیچ تغییری نکرده باشد، با پدر کودک مذاکره میشود و حتی امکان دارد یارانه او را قطع کنند. هدف اصلی این طرح این است که خانوارها مبالغ یارانه اضافه را صرف تغذیه و رشد کودک کنند.
با این اوصاف اگر خانواری در دهک یک تا سه باشند و یک فرزند داشته باشند با حساب یارانه 400 هزار تومانی برای هر نفر و با این فرض که از کالا برگ استفاده می‌کنند و ماهی 120 هزار تومان نیز به یارانه آنها اضافه میشود، پایان ماه با این یک میلیون تومان یارانه مخصوص رشد و خورد و خوراک کودک ماهی دو میلیون و 560 هزار تومان به حساب سرپرست خانوار واریز میشود. اما خانواده‌هایی که در دهک چهار و پنج قرار دارند مشمول یارانه 300 هزار تومانی هستند.
با این حساب یارانه دریافتی یک خانواده سه نفره با ماهی 300 هزار تومان یارانه و 120 هزار تومان یارانه تشویقی و یک میلیون تومان یارانه رشدکودک به مبلغ دو میلیون و 260 هزارتومان افزایش پیدا می‌کند. با این افزایش مبلغ یارانه دریافتی مجریان این طرح معتقدند مبالغ پیش‌بینی شده برای تامین اقلام مورد نیاز رشد کودک کافی است. وزارت رفاه تاکید کرده خانوار باید با این 600 یا یک میلیون تومان یارانه اضافه حتما باید اقلام سبد کالایی که شامل لبنیات، شیر، ماست، پنیر، تخم مرغ، گوشت مرغ و گوشت قرمز، حبوبات، روغن شکر، قند، برنج ،خرما، سیب، هویج، کدو سبز، پیاز، گوجه فرنگی، عدس و مغزدانه بخرند.
همه این اقلام دارای بارکد هستند و کالاهایی که به تازگی اضافه شده هم بارکد منحصر به فرد دارند و اگر مشمولان به فروشگاه‌های واجد شرایط و زنجیره‌ای مراجعه کنند، به دلیل اینکه محصولات بارکد خاص دارند، به راحتی می‌توانند آنها را خریداری کنند. به همین دلیل سرپرست‌های خانوار برای اطلاع از لیست اقلام و فروشگاه‌های واجد شرایط باید برنامه کاربردی شما را نصب و وضعیت خود را بررسی کنند.
دهک‌های درآمدی چیست؟
دهک‌بندی درآمدی خانوارها بر اساس یک سری اطلاعات مربوط به درآمد و دارایی افراد انجام میشود. یعنی گردش همه حساب‌های فرد، تراکنش‌های کارتی و اینترنتی، اطلاعات مربوط به حقوق، مالیات و بیمه و همچنین دارایی‌هایی از قبیل خودرو، ملک ، زمین و مغازه هم مد نظر قرار می‌گیرد. طبق آمارهای رسمی ۳۰ درصد جمعیت کشور در دهک اول، دوم و سوم قرار می‌گیرند و یارانه ۴۰۰ هزار تومانی در ماه دریافت می‌کنند.
۶۰ درصد دیگر از جمعیت در دهک چهار تا نهم طبقه‌بندی می‌شوند که برای آنها یارانه ۳۰۰ هزار تومانی در ماه واریز میشود. ۱۰ درصد باقی‌مانده هم در دهک دهم درآمدی قرار دارند و جزو متمولین جامعه به حساب می‌آیند این افراد دهک دهمی یارانه دریافت نمی‌کنند. از دهک‌های اول تا سوم که یارانه 400 هزار تومانی دریافت می‌کنند، دو دهک اول و دوم خانوارهای زیر پوشش نهاد‌های حمایتی کمیته امداد و بهزیستی هستند. درآمد خانوار حاضر در دهک اول سال گذشته، سه میلیون و ۵۳۷ هزار تومان برآورد شده است . درآمد دهک سوم نیز به‌طور متوسط ماهی هشت میلیون و ۴۳ هزار تومان اعلام شده است.
این سه دهک اول 25 میلیون نفر از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. دهک چهار و پنج دهک‌های میانی درآمدی هستند. افرادی که در دهک چهار قرار دارند در سال گذشته ماهی ۹ میلیون و ۴۹۷ هزار تومان در آمد داشته‌اند. دهک پنجمی‌ها نیز ماهیانه ۱۰ میلیون و ۹۵۱ هزار تومان در آمد داشته‌اند. طبق آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی کسانی که در دهک ششم قرار دارند سال گذشته ماهی 12 میلیون و 500 هزار تومان در آمد داشته‌اند.
درآمد خانوار دهک هفتم در سال گذشته نیز ماهی 14 میلیون و 500هزار تومان بوده. دهک هشتمی‌ها پارسال به‌طور متوسط ماهی 17 میلیون تومان در آمد داشته‌اند و کسانی که در دهک نهم قرار داشتند، حدود ماهی 21 میلیون و 300 هزار تومان درآمد ماهیانه آنها بوده. دهک دهمی‌ها هم که بیشترین درآمد را نسبت به دهک‌های اول تا نهم دارند ماهی 35 میلیون و 385 هزار تومان در سال گذشته در آمد داشته‌اند. این افراد یارانه نمی‌گیرند.
طبق اعلام وزارت تعاون هر شش ماه یک بار دهک‌ها تغییر می‌کنند و ممکن است یک نفر که سال پیش در دهک سوم بوده، امسال در دهک چهارم قرار بگیرد. یا کسی که در دهک پنجم بوده، امسال به دهک سوم سقوط کرده باشد. با این اوصاف برای اینکه بدانید امسال در چه دهکی هستید باید به عددهای درآمدی بالا حدود 40 تا 50 درصد اضافه کنید تا متوجه شوید در کدام گروه قرار می‌گیرید.
