علت بازداشت دستفروشان خیابان انقلاب چه بود؟
روزنامه هفت صبح | روز گذشته هشت دستفروش کتاب در خیابان انقلاب تهران بازداشت شدند. این خبری بود که ابتدا خبرگزاری ایبنا آن را منتشر کرد و بعد از سوی افراد دیگر هم تایید شد. ماجرای این کتابفروش‌ها این بود که آنها فروشنده آثار ممنوعه و قاچاقی بودند که بدون مجوز خرید و فروش می‌شدند. پیش از این بارها اتفاق افتاده بود که ماموران شهرداری با دستفروشان برخورد کنند اما این‌بار چطور شد که این هشت نفر نه از سمت شهرداری بلکه با برخورد پلیس امنیت روبه‌رو شدند؟ علت بازداشت آنها را در گفت‌و‌گو با وکیل اتحادیه ناشران و یک دستفروش اینطور می‌شود صورتبندی کرد:
ناشران درخواست داده بودند؟
روز گذشته یک عضو کارگروه صیانت از حقوق نشر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری ایبنا گفت که «اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، طی ماه‌‌های گذشته با ارسال نامه به پلیس و اداره اماکن، خواستار برخورد جدی با بساط‌‌گستران کتاب و مخلان نظم بازار کتاب شده بود.»
در واقع با این اظهار‌نظر اینطور به‌نظر رسید که این دستفروشان بازداشت‌شده که اغلب حدفاصل میدان انقلاب تا دانشگاه تهران هر روز روبه‌روی کتابفروشی‌ها بساط پهن می‌کردند، در واکنش به نامهنگاریهای اتحادیه ناشران بازداشت شده‌اند. با این حال حسن قربانی، یکی از اعضای اتحادیه ناشران به هفت صبح می‌گوید که آنها در این نامه‌نگاری‌ها هیچ‌وقت درخواست بازداشت کسی را نداده بودند و تنها خواستار برخورد با قاچاقچیان اصلی کتاب بودند.
ماجرای شکایت از قاچاقچیان کتاب
از طرف دیگر وکیل کارگروه صیانت از حقوق ناشران، مولفان و مترجمان این گمانه‌زنی را رد می‌کند که این بازداشت‌ها با نامه‌نگاری این اتحادیه اتفاق افتاده باشد. او می‌گوید که اگرچه در سال‌های گذشته این اتحادیه نامه‌های زیادی برای برخورد با قاچاقچی‌های کتاب داشته اما در تمام این سال‌ها از تعداد دستفروشان کتاب‌های بدون کپی‌رایت کم نشده است. از آنجایی‌که روز گذشته تعداد زیادی کتاب قاچاق و ممنوعه شامل آثاری درباره سلطنت‌طلب‌‌ها، ضبط شده است او پیش‌بینی می‌کند که این بازداشت‌ها نه به‌خاطر درخواست ناشران بلکه به دلیل دیگری انجام شده است.
ماجرای انسان خردمند و ملت عشق
در سال‌های گذشته ناشران پ‍رونده‌ای به اسم قاچاق کتاب تشکیل دادند و از حلقه‌های اصلی قاچاقچی کتاب شکایت کردند. «قاچاق» اصطلاحی است که برای این کتاب‌ها رایج شده و به آثاری گفته می‌شود که بدون اجازه ناشر و حق مولف مو به مو کپی و در بازار دستفروشان و حتی کتابفروشی‌ها فروخته می‌شود. وکیل این اتحادیه می‌گوید:«در خصوص بازداشت‌های اخیر و ارتباط آن با نامه‌نگاری اتحادیه ناشران و کتاب فروشان اطلاعی دقیقی ندارم.»
او می‌گوید که در سال‌های اخیر این اتحادیه نامهنگاریهای زیادی برای برخورد با دستفروشان کتب غیرمجاز که خسارت هنگفتی به صنعت نشر کشور وارد کرده‌اند، با مراجع ذی‌صلاح داشته اما با توجه به سود مالی بسیاری که در این حوزه وجود دارد،در تمام این سال‌ها از تعداد دستفروشان کتب غیرمجاز کم نشده است.
امیرحسین فواکه توضیح می‌دهد:«در یکی از این پرونده‌ها چاپ غیرقانونی بیش از ۶۰۰ هزار جلد کتاب کشف شده بود. یکی از کتاب‌های این پرونده کتاب ملت عشق بود که بیش از ۱۰۰ مرتبه تجدید چاپ شده و توسط متهمان نیز به صورت کپی فروخته می‌شد.» فواکه توضیح می‌دهد:«ناشران حدود سه سال پیش از متهمان شکایت کرده بودند که رای قطعی آن اول امسال صادر و در آن متهمان محکوم تحمل مجازات شدند ولی از ۲۰ متهم این پرونده‌ها شاید فقط دو الی سه نفر نفر دستفروش بوده پرونده دیگر مختومه شد.»
به گفته او کتاب انسان خردمند و کتاب انسان خداگونه هم در زمره همین آثار هستند که بعد از لغو مجوز تجدید چاپ هم اکنون نیز به صورت کپی و غیرمجاز چاپ و در بازار فروخته می‌شود. انسان خردمند کتابی بود که در زمان انتشار با فروش زیادی مواجه شد. این کتاب در مدت اندکی به چاپ دوازدهم هم رسید اما در حال حاضر از نشر مجدد این کتاب جلوگیری شده است ولی پای بساط هر دستفروشی‌ها پیدا می‌شود.
نقش کتابفروشی‌های زنجیره‌ای
بابک جهانبخش، دستفروش تابلو و آثار هنری در محدوده خیابان ولیعصر، می‌گوید که دقیقا تعداد افراد بازداشت شده را نمی‌داند اما مطمئن است که حداقل بساط یک نفر به صورت کامل ضبط شده است. او به هفت صبح توضیح می‌دهد: «کتاب‌های بساط این افراد شامل کتب صادق هدایت، آثار ممنوعه و قبل از انقلاب می‌شد اما در بین آنها آثار کپی ناشران داخلی هم ممکن بود به میزان کمتری وجود داشته باشد.» او تاکید دارد که این دستفروشان نوک کوه یخ پدیده قاچاق کتاب هستند و از وضعیتی که در آن قرار دارند آگاهی ندارند.
او می‌گوید: «آنها فقط به خاطر ارزان‌تر بودن این کتاب‌ها آنها را خریداری می‌کنند و ممکن بود با یک تذکر نسبت به فروش کتاب‌های کپی داخلی مجوزدار دیگر همکاری و ارتباط خود را با قاچاقچیان قطع کنند.» تحلیل او این است که این برخوردها ممکن است در اعتراض کتابفروشان راسته انقلاب ریشه داشته باشد.
به خاطر اینکه با شعبه‌های مختلف کتابفروشی اسم، شهر کتاب‌ها و باغ کتاب از میزان فروش آنها کم شده و ممکن است آنها فشار بیشتری برای برخورد با دستفروشان آورده باشند. او نتوانسته تا لحظه نوشتن این گزارش، خبری از آزاد شدن و یا اتهام‌های همکار خود به دست بیاورد ولی می‌گوید که در روز پیش این برخوردها فقط با تعدادی از دستفروش‌های کتاب شده و دستفروش‌های دیگر با بازداشت و تذکری روبه‌رو نشده‌اند.
