سود ۳۲۵میلیارد تومانی عرضه اولیه در جیب صندوق‌ها
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | خرید سهام عرضه اولیه، راحت‌ترین کاری است که می‌توان با آن درآمد داشت. روز عرضه سفارش خرید را صبر می‌کنید و به کار و زندگی‌تان می‌رسید تا یک روز برگردید و ببینید ارزش سهامتان دو برابر شده. تنها مشکل اینجاست که سهم هر نفر از عرضه اولیه به قدری ناچیز است که شاید چندان دندان‌گیر نباشد. اگر ۲۰هزار تومان سهام عرضه اولیه را جلوی آینه بگذاریم احتمالا به صرفه‌تر باشد. ولی این موضوع برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری به کلی متفاوت است.
آنها سهمیه بزرگی از عرضه‌های اولیه نصیبشان می‌شود و به تبع آن سود کلانی از سهام شرکت‌های تازه وارد به جیب می‌زنند. در مجموع عرضه‌های اولیه ۱۴۰۰، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با خرید ۶۴۰میلیارد تومان سهام، تا اینجای کار ۳۲۵میلیارد تومان سود کرده‌اند. برخی می‌گویند این سود باید بین همه به طور مساوی تقسیم می‌شد تا به هر یک از سه میلیون سهامدار فعال حدود ۱۰۸هزار تومان سود برسد، اما برخی دیگر از جمله مسئولان سازمان بورس معتقدند این کار سهامداران را به سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها ترغیب خواهد کرد و می‌تواند نوعی فرهنگ‌سازی برای ورود غیرمستقیم به بازار سرمایه باشد.
سود ۳۲۵میلیارد تومانی در جیب صندوق‌ها
صندوق‌های سرمایه‌گذاری از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا ابتدای شهریورماه حدود ۳۳۵میلیارد تومان سهام عرضه اولیه خریده‌اند و از طریق آن ۲۸۴میلیارد تومان سود کرده‌اند. موردی که نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری آنها در عرضه‌های اولیه سود تقریبا دو برابری داشته است. قبلا از کل سهام قابل فروش در روز عرضه اولیه حدود یک چهارم تا یک سوم سهام قابل فروش در روز عرضه اولیه، نصیب صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌شد، اما اخیرا این سهم افزایش پیدا کرده.
طوری که در عرضه اولیه حآفرین کل سهام به صندوق‌ها رسید و سهمیه صندوق‌ها از عرضه اولیه توسن نصف کل سهام قابل عرضه بود. موردی که باعث شد تنها در سه عرضه اولیه کیمیاتک، حآفرین و توسن حدود ۳۰۵میلیارد تومان یعنی تقریبا به اندازه کل سهام عرضه اولیه ۱۴۰۰ به صندوق‌ها سهمیه تعلق بگیرد. از آنجاکه عرضه‌های اولیه عموما بازدهی دوبرابری دارند، بعید نیست همین سه عرضه اولیه بتواند ۳۰۰میلیارد تومان دیگر برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمدزایی داشته باشد.
اگر این رقم را در کنار ۲۸۰میلیارد تومانی که صندوق‌ها از عرضه اولیه‌های قبل از شهریورماه نصیبشان شده بگذاریم، می‌توانیم نتیجه بگیریم صندوق‌های سرمایه‌گذاری حدود ۶۰۰میلیارد تومان از عرضه‌های اولیه نیمه سال ۱۴۰۰ سود خواهند کرد. سودی که می‌توانست بین همه سهامداران تقسیم شود، اما نهایتا به جیب صندوق‌ها رفت.
چطور در سود نجومی صندوق‌ها سهیم شویم؟
تنها راه برای اینکه سهامداران خرد سهمی از سود نجومی صندوق‌ها از عرضه‌های اولیه داشته باشند این است که در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنند. طرفداران تغییرات جدید عرضه اولیه می‌گویند این اتفاق باعث جذاب‌تر شدن سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی خواهد شد. به این شکل که سهامداران خرد برای سهیم شدن در سود نجومی عرضه‌های اولیه سراغ سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها خواهند رفت و مثل سال ۹۹ بدون دانش و آموزش به طور مستقیم وارد بازار نمی‌شوند.
با این کار نوعی فرهنگ‌سازی اتفاق می‌افتد تا مردم را به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری بکشانیم. همچنین عرضه اولیه به روش ترکیبی کمک می‌کند تا قیمت سهام شرکت‌های تازه‌وارد عادلانه‌تر و در فرآیند عرضه و تقاضای کارشناسان مشخص شود و سپس عرضه اولیه در اختیار عموم سهامداران قرار بگیرد.
مخالفان سود نجومی صندوق‌ها چه می‌گویند؟
کل ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی این روزها به حدود ۵۰هزار میلیارد تومان می‌رسد. سرمایه‌گذاران این صندوق‌ها به تناسب سرمایه‌ای که دارند سهمی از سود صندوق نصیبشان خواهد شد. موردی که نشان می‌دهد در اینجا ۳۲۵میلیارد تومان سود شرکت در عرضه‌های اولیه نه به صورت مساوی بلکه به تناسب سرمایه بین دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری تقسیم می‌شود.
۳۲۵میلیارد تومان سود در کنار ارزش کل ۵۰هزار میلیارد تومان نشان می‌دهد عرضه اولیه تنها شش هزارم درصد در بازدهی صندوق‌ها تاثیرگذار است و در عمل نمی‌تواند تغییر چندانی در جذابیت آنها ایجاد کند. با این حساب عملا پروژه جذاب کردن صندوق‌ها با اختصاص سهمیه عرضه اولیه زیر سوال می‌رود. در طرف مقابل اگر سهمیه صندوق‌ها از عرضه اولیه در اختیار سهامداران قرار می‌گرفت و مثل گذشته همه سهم یکسانی از عرضه اولیه داشتند، شرایط فرق می‌کرد.
و در آن صورت هر نفر می‌توانست حداقل ۱۰۰هزار تومان سود عرضه اولیه به جیب بزند. در حقیقت با تغییرات جدید حدود ۱۰۰هزار تومان سود از جیب تک تک سهامداران بورس برداشته شده و به جیب صندوق‌های سرمایه‌گذاری رفته. نه تنها سهامداران از این سود محروم شده‌اند، بلکه تغییری هم در بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری ایجاد نشده و خبری از جذابیت آنها نیست.
