راز سفر ظریف به آسیای شرقی
روزنامه هفت صبح، مهسا مژدهی | این‌روزها دیگر ظریف را به‌ندرت می‌شود در تهران پیدا کرد. بعد از آنکه خزانه‌داری آمریکا تحریم وزیر امورخارجه کشورمان را اعلام کرد، تعداد سفرهای او از هر زمان دیگری بیشتر شده و در یک‌هفته اخیر او به کویت، فنلاند، نروژ، سوئد و فرانسه و امروز هم عازم آسیای شرقی شده تا با مقامات ژاپنی، چینی و مالزیایی دیدار کند.
* یک: هفته گذشته روزنامه‌های ژاپنی علت سفر ظریف به توکیو را گفت‌و‌گو در مورد تنگه هرمز دانسته بودند. البته روابط ایران و ژاپن اتفاق تازه‌ای نیست و از آخرین سفر وزیرخارجه کشورمان به این کشور مدت زیادی نگذشته است. توکیو از ماه‌ها قبل نگرانی خود را بابت وضعیت تنگه هرمز اعلام کرده بود.
ایالات متحده با آگاهی از این موضوع بعد از مطرح‌شدن موضوع ائتلاف دریایی در خلیج فارس، از ژاپن دعوت کرد تا به این کشور بپیوندد. این درخواست خیلی زود از سمت دولت ژاپن رد شد و مقامات ژاپنی هم گفتند قصد ندارند با حضور در این ائتلاف به روابط خود با تهران لطمه بزنند. این جواب رد نشان داد که پس‌زدن پیشنهاد نخست‌وزیر ژاپن در مورد روابط میان تهران و واشنگتن که در سفر آبه شینزو به ایران رخ داد، ژاپنی‌ها را چندان دلخور نکرده است.
تنگه هرمز برای تامین انرژی کشور ژاپن شاهرگی حیاتی است و این کشور هرگز فراموش نکرده که اهمیت آن را به کشورهای دیگر گوشزد کند. به‌نظر می‌رسد تهران هم با آگاهی از همین حساسیت است که ظریف را برای مشاوره در مورد وضعیت این تنگه به توکیو فرستاده است.
البته این را هم نباید فراموش کرد که ژاپنی‌ها در ماه‌های گذشته سعی داشته‌اند تا در دعوای تهران و واشنگتن میانه را بگیرند و راه‌حلی برای مناقشات پیدا کنند. به نظر می‌رسد آنها با وجود اینکه تهران، میانجیگری توکیو را رد کرده، هنوز هم به پیداکردن یک راه‌حل فکر می‌کنند. راه‌حلی که اختلافات را در تنگه هرمز و گذرگاه حیاتی آن کاهش دهد.
* دو: چین و ایران متحد هم به‌حساب می‌آیند و مقامات دوکشور در رایزنی با یکدیگر معمولا کم نمی‌گذارند. چینی‌ها این‌روزها کمی برای خرید نفت از ایران مشکل دارند اما با وجود دردسرهایی که واشنگتن برای آنها ایجاد می‌کند، هنوز یکی از خریداران اصلی محصولات پتروشیمی از کشورمان هستند.
رسانه‌های آمریکایی هم بارها نوشته‌اند که تحریم‌ها آنقدرها که برایان هوک و ترامپ فکر می‌کنند، در روابط میان پکن و تهران تاثیری نداشته است. این‌روزها که آمریکا و چین درگیر جنگ‌های تجاری با هم هستند، پکن با وضع تعرفه بالا بر نفتی که از ایالات متحده وارد می‌کند، در‌حال گرفتن انتقام از واشنگتن است و هنوز هیچ‌چیز نشده قیمت نفت این کشور را ۱٫۸دلار کاهش داده. به گزارش سی‌ان‌بی‌سی، چین بزرگترین واردکننده نفت جهان و یکی از بزرگترین خریداران نفت آمریکا در نیمه اول سال میلادی گذشته بود.
اما واردات نفت چین از آمریکا بلافاصله پس از آغاز جنگ تجاری میان دوکشور کاهش پیدا کرد و با تشدید آن، تقریبا در ماه‌های پایانی سال ۲۰۱۸ متوقف شد. در صورتی که خرید نفت چین از آمریکا کم شود، ایران جدی‌ترین گزینه برای خرید نفت است. به اضافه همه اینها حضور چین در میان پنج‌عضو باقی‌مانده در برجام هم به اهمیت این دیدار اضافه می‌کند.
* سه: در مورد مالزی اوضاع کمی متفاوت است. تهران به‌تازگی خبر داده بود که دوکشور قصد دارند تجارت خود را با یکدیگر را گسترش دهند. ماهاتیر محمد سال گذشته گفته بود که کشورش چاره‌ای به‌جز پیروی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران ندارد و مجبور به کاهش مبادلات خود با کشورمان است و این اقدام به اقتصاد کشورش لطمه خواهد زد.
در ایران پیش از این پیشنهاداتی در مورد استفاده از ظرفیت مالزی برای نزدیک‌شدن به کشورهای آسه‌آن(اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا) و ارسال کالاهای ایرانی به این کشورها از طریق مالزی مطرح شده بود. اما با وجود اینکه تراز تجاری بین دوکشور چندان بالا نیست و تحریم‌ها هم ضربه خودش را به آن زده، در زمینه سیاسی مالزی همواره طرف ایران را گرفته است.
این کشور به‌عنوان مرکز جغرافیایی جنوب شرق آسیا شناخته می‌شود و به‌دلیل اختلافی که میان آمریکا و چین وجود دارد، برای ایالات متحده پراهمیت است. در اوایل تیرماه ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر مالزی به آمریکا به‌خاطر آنچه اقدامات تحریک‌آمیز علیه ایران در خلیج فارس خواند، تاخت و تاکید کرد که کشورش تمایل زیادی برای روابط تجاری با تهران دارد.
