دختران افغانستان از اولین روز تحصیل جا ماندند
روزنامه هفت صبح، مهسا مژدهی | یک: دختران افغانستان دیگر به مدرسه نمی‌روند. این شاید عجیب‌ترین خبری باشد که در یک ماه گذشته از این کشور به بیرون درز کرده است. اما اگر با اقدامات طالبان در دهه نود میلادی آشنایی داشته باشیم، تصمیم آنها برای اینکه دختران را از چرخه تحصیل بیرون بگذارند، اتفاق تازه‌ای نیست.
روز گذشته مدارس افغانستان در حالی باز شدند و به فعالیت عادی خود برگشتند که دختران از آن جا ماندند. در اطلاعیه‌ای که وزارت معارف این کشور منتشر کرده بود از آموزگاران مرد و دانش‌آموزان پسر خواسته بود تا به مدارس مراجعه کرده و سال تحصیلی جدید را آغاز کنند. جای کلمه دختران در این اطلاعیه خالی بود و عجیب آنکه در خارج از مرزهای افغانستان اعتراضی را بر نیانگیخت.
دو: وزارت معارف این اقدام را «آغاز روند تدریجی تعلیمی» خوانده است، که ممکن است به معنای تدوین فرامین جداگانه برای تحصیل دختران باشد. اما پیش از این دستورات طالبان در مورد تفکیک جنسیتی دانشگاه‌ها هم انجام شده بود و زنان از برخی از مشاغل کنار گذاشته شده‌اند.
سه: در دهه نود میلادی وقتی طالبان به قدرت رسید، دختران از کلاس‌های درس حذف شدند و نتوانستند بیش از شش کلاس درس بخوانند. آنها در ابتدا از پسرها خواستند که به مدارس دینی برگردند و بعد اعلام کردند که تصمیم‌شان را در مورد مدارس دخترانه به زودی اعلام خواهند کرد. این تصمیم گیری پنح سال و تا موقعی که ایالات متحده به این کشورحمله کرد طول کشید و طالبان با مدرسه رفتن دختران موافقت نکرد. حالا هم به نظر می‌رسد که این گروه در حال سنجیدن عکس‌العمل‌های بین‌المللی در این ماجراست و ماجراهای دهه نود میلادی بار دیگر برای دختران تکرار خواهد شد.
چهار: در دوران گذشته مدارس زیر زمینی برای دختران مرسوم بود. برخی از معلمان مدارس در خانه‌هایشان کلاس‌هایی را با ترس بسیار برگزار می‌کردند و دختران با برقع و تحت عنوان کلاس آموزش دینی به این مدارس می‌رفتند. این کار ریسک بزرگی برای زنان داشت که بسیاری آن را پذیرفته بودند. طالبان حتی ساختمان‌های مدارس دخترانه را در دهه نود ویران کرده بودند.
پنج: در شبکه‌های اجتماعی هشتگ‌هایی برای درس خواندن دختران ایجاد شده است. برخی از خانواده‌ها اعلام کرده‌اند که تا زمانی که دختران به مدرسه نروند، اجازه نخواهند داد که پسرانشان هم به مدرسه بروند. اما به نظر نمی‌رسد که چنین اقداماتی همه‌گیر شود. هم‌زمان با صدور این بیانیه گروه طالبان وزارت امور زنان را نیز به وزارت امر به معروف و نهی از منکر تغییر داد.
شش: اما مشکل برای زنان تنها به مدرسه نرفتن ختم نمی‌شود. وضعیت دانشگاه‌ها هنوز مشخص نیست. شایعاتی وجود دارد که می‌گویند از این به بعد تنها زنانی که ازدواج کرده‌اند می‌توانند به سر کلاس‌های درس حضور یابند. در برخی از شهرها زنان را به دلیل آنکه بدون محرم از خانه بیرون آمده‌اند مورد پرسش قرار داده و از آنها می‌خواهند که به شوهرانشان زنگ بزنند تا به دنبالشان بیایند. هر چند طالبان گفته که زنان می‌توانند با رعایت مسائل شرعی به ادارات برگردند، اما در حقیقت آنها به زنان در بیشتر ادارات به صراحت اعلام کرده‌اند که به اداره‌ها برنگردند. به هر حال حالا دیگر زنان حق ندارند در کنار مردان کار کنند.
هفت: هنوز تشخیص واقعیت از شایعات در افغانستان کار دشواری است. از آنجا که در شهرهای مختلف قدرت هنوز متزلزل است و طالبان هم رویکرد یکسانی را دنبال نمی‌کند، خبرهایی از کتک زدن دختر بچه‌ها برای پوشیدن لباس‌های رنگی یا هشدار طالب‌ها به زنان بیوه برای ازدواج با اعضای این گروه منتشر می‌شود. با این حال به نظر می‌رسد تا زمانی که اختلافات داخلی طالبان حل نشود، رویکرد آنها نسبت به موضوعات زنان هم نامشخص بوده و تفکیک شایعه از واقعیت هم کار دشواری باشد.
