جنجال چهارگانه بلندترین شب سال
روزنامه هفت صبح، مهلا جوادپور | «فضای تجریش امشب خیلی جالبه، پاساژ قائم حال و هوای کریسمس داره، زیر بازارچه شب یلدا با قدرت برگزار میشه و امامزاده صالح هم میزبان عزاداران ایام فاطمیه است.» از همین یک توئیت می‌توان فهمید که ایرانی‌ها امسال شب چله متفاوتی داشتند.
انتشار عکس ممنوع
در این بحبوحه بی‌پولی و گرانی که ممکن است بعضی توان خرید آجیل شب یلدا و میوه‌های گرانقیمت را نداشته باشند، بعضی از کاربران توئیتر برای ابراز همدلی از بقیه کاربران خواستند از سفره رنگین شب یلدایشان عکس منتشر نکنند تا کسی دلش نخواهد. حتی بعضی از کاربران با زبان تند این هشدار را دادند که اگر عکسی ببینیم، بلاکتان میکنیم.
برای مثال یکی از توئیتهای با لحن ملایم که توسط یک کاربر خانم نوشته شده این است: «امسال کمی «آرام‌تر» یلدا بگیریم…» یا یک کاربر دیگر با لحن کمی تند به خانم بازیگر هم تیکه انداخته است که: «متاسفانه برخی از سنت‌های ایرانی، تبدیل شدن به خجالت برای بخشی از سرپرست‌های خانواده که از پس خرید یک هندوانه هم بر نمیان، هم باید خجالت بکشن هم زخم زبون بخورن از یه بی‌هنر فخر‌فروش که اگر بعد از ۳۰سال کار کردن نتواند زندگی خوبی داشته باشد، بی‌دست‌و‌پاست!»
پدیده نوظهور یلدا
گروه دیگری که اصلا از نشانه‌های برگزاری دورهمی شب یلدا خوششان نیامده بود ، کسانی بودند که با خود شب یلدا یا همان شب چله مشکل دارند و اساسا با پرورش مناسبات ملی با این شور و حرارت مخالفند. از نظر آنها شب چله قبلا وجود نداشته یا کمتر به آن توجه میشده و به‌نوعی کسانی که شب یلدا را جشن میگیرند، می‌خواهند در آستانه کریسمس جشن مشابهی هم برای ایرانی‌ها دست‌و‌پا کنند.
یک کاربر شبکه‌های اجتماعی نظرش را به این شکل ابراز کرده که:« احتمالا با این شدت که بزرگداشت مراسم شب یلدا و پیام‌های تبریک و شادباش این شب فراگیرشده، از سال آینده به یک شب قناعت نشود و مراسم را به هفته یلدا تبدیل کنند و بر طبل شادانه بکوبند!» یک کاربر دیگر هم در توئیتی ادعا کرده که این مناسبت پدیدهای تازه است: «باور میکنید یا نه! که تا همین چند سال پیش، هیچ خبری در شب یلدا نبود.
باید دید چگونه یلدا اینقدر رشد و عمق پیدا کرده»، علیز از کاربران شناخته‌شده که فعال سیاسی هم هست، نوشته: «از صبح ده‌ها پیام «یلدا مبارک» گرفته‌ام. ولی نمی‌توانم ارتباط برقرار کنم. تا ۷۹ که ایران بودم یلدا اصلا اینقدر تشریفات نداشت. «فربهی آیینی» یلدا قاعدتا باید مال همین ۱۰-۱۵ سال اخیر باشد. دقیقا از چه سالی تبریک گفتن یلدا رسم شد؟ آیا ناخودآگاه جمعی در حال تولید یک کریسمس ایرانی هستند؟»
این حرف‌ها بیشترین دعواها را راه انداخت و واکنش‌های تندتری هم به‌دنبال داشت؛ چون خیلی‌ها در جواب این دسته از معترض‌ها نوشتند که برای متوجه شدن قدمت شب چله لازم نیست کتاب تاریخ بخوانیم یا به‌دنبال تصاویر قدیمی برویم، سوال کردن از پدربزرگها و مادربزرگهایمان کافی است تا بدانیم نشستن دور کرسی، گرفتن فال حافظ و آجیل‌خوری به مناسبت رو به کوتاهی گذاشتن شب، آنقدرها هم رسم جدیدی نیست.
حفظ شأن عزاداری
یک دسته دیگر از کسانی‌که در فضای مجازی به برگزاری شب یلدا واکنش نشان دادند، کسانی بودند که به‌خاطر تقارن این شب با ایام فاطمیه خواهان حفظ حرمت این ایام شدند. مثلا رئیس اتاق اصناف مشهد برگزاری جشن شب یلدا را در هتل‌ها، رستورانها، تالارها و مکانهایی که جشن در آن برگزار می‌شود را به دلیل ایام فاطمیه ممنوع اعلام کرد. همینطور در سطح شهر تهران هم اثری از تزئینات شب یلدایی دیده نمیشد. بعضی کاربران شبکه‌های اجتماعی هم از کسانی‌که عکس‌هایی با مضمون شادی در شب چله منتشر کردند، انتقاد کردند که باید بیشتر حواسشان به حرمت‌ها باشد.
فارسی را پاس بداریم
دسته آخری که به مناسک شب یلدای امسال واکنش نشان دادند، اعتراضشان به خود شب یلدا نبود، بلکه به اسم آن بود. آنها می‌گفتند که اصلا کلمه یلدا نباید استفاده شود. کاربری در این مورد نوشت: «ما چیزی به‌نام جشن یلدا و شب یلدا نداریم. این نام جعلی و غیرایرانی است. نام اصلی این جشن و این شب، جشن چله و شب چله است.»
در آخر هم یک ویدئو از توضیحات یکی از مهمانان یک برنامه زنده تلویزیونی صداوسیما در این‌باره را ضمیمه کرد که توضیح می‌داد چرا آخرین شب پاییز باید «شب چله» باشد نه یلدا. این اعتراض‌ها هم باعث شد که متخصصان به میدان بیایند و بگویند که یلدا کلمه‌ای باستانی است که ریشه سریانی دارد و به‌معنی بلند، سرشار و گسترده است که در زبان اوستایی هم ردی از آن دیده می‌شود به‌معنی هدیه دادن و عطا کردن.
