جستجوی کالچرشاک میان اخبار شگفت‌انگیز اقتصادی
روزنامه هفت صبح، گروه بازار| تیترها و خبرهایی در حوزه اقتصاد داریم که شاید در نگاه اول جذاب به نظر برسند ولی وقتی به آنها نزدیک می‌شوی، تازه واقعیت ماجرا برایت روشن می‌شود. تا دلتان بخواهد هم در این حوزه مثال برای گفتن هست. مثلا وام‌های غلط‌اندازی که وقتی خط اولشان را می‌خوانی خیلی سریع رویاهایت را می‌بافی و خودت را صاحب خانه یا یک پول کار راه‌انداز می‌بینی، اما وقتی تا دل ماجرا می‌روی، می‌بینی نه آنقدر پول داری که سپرده بگذاری تا بتوانی وام فوری بگیری و نه وام مسکنی که مبلغش دهان پر کن است با آن قسط‌های سنگین می‌تواند تو را خانه‌دار کند.
از طرف یگر ماجرای پیچیده خرید با کالابرگ هم هست که بیشتر یارانه‌بگیران را سردرگم می‌کند تا اینکه بتوانند از رقم‌هایی که به یارانه آخر ماه اضافه می‌شود سر در بیاورند. خلاصه این واژه‌های جذاب فقط در ظاهر جذاب هستند. یک نمونه روشن و بارز آن تخفیف‌های فروشگاهی است. حالا که فصل پاییز است و کم‌کم مجبور هستیم لباس‌های گرم بخریم، خیلی از فروشگاه‌ها تخفیف‌های شگفتانه پاییزی گذاشتهاند، ولی بیشتر آنها در باغ سبز نشانت می‌دهند و وقتی وارد باغ می‌شوی کلی توی خرج می‌افتی. ممکن است تخفیف یکی دو میلیون تومانی خیلی به چشممان بیاید اما موقعی که متوجه شویم این تخفیف‌ها تقریبا به صورت مداوم هستند، احتمالا شوکه شدنمان وجود دارد.
مثلا طبق اتیکت قیمت روی لباس یک هودی زنانه ساده از برند جین وست با قیمت دو میلیون و 700هزار تومان فروخته می‌شود که روی آن خط خورده و نوشته شده بعد از تخفیف قیمت به یک میلیون و700هزار تومان رسیده، یا یک کاپشن مردانه کروم که حدود 9میلیون تومان قیمت دارد، بعد از تخفیف با قیمت هفت میلیون تومان فروخته می‌شود. یک نیم بوت چرم طبیعی زنانه که دو میلیون و 300هزار تومان قیمت دارد، با تخفیف شگفتانه پاییزی با قیمت یک میلیون و 900هزار تومان به فروش می‌رسد. در مورد لباس‌های فصل‌های دیگر هم اوضاع همین‌طور است.
ماجرای وام فوری
مبلغ وام قرضالحسنه از 200میلیون تومان به 300میلیون تومان افزایش پیدا کرد. خبر یک خطی این است که وام فوری 300میلیون تومانی قرضالحسنه با سود چهار درصد و با یک ضامن پرداخت می‌شود. تیتر خبر خیلی جذاب است ولی وقتی به بانک مراجعه کنید و جزئیات دریافت وام را ببینید اوضاع فرق می‌کند. یک جدول و با اعداد و ارقام نجومی می‌بینید که بیشتر شما را شوکه می‌کند.
شاید سود کم و مبلغ بالا و فوری بودن وام خیلی جذاب و شگفت‌انگیز به‌نظر برسد، اما دریافت این وام پول زیادی می‌خواهد. مثلا برای دریافت این وام تا سقف 300میلیون تومان و در کمتر از یک ماه باید حداقل 750میلیون تومان پول داشته باشید و حتما این مبلغ را به مدت یک ماه در بانک به صورت سپرده بگذارید و به آن دست نزنید. بعد از یک ماه بانک اعتبارسنجی می‌کند و این وام به متقاضی تعلق می‌گیرد. اما یک نکته مهم دیگر هم درباره این وام قرضالحسنه وجود دارد که شاید در نگاه اول و ذوق زده شدن از مبلغ آن به چشم نیاید.
مدت زمان بازپرداخت این وام از شش ماهه با اقساط سنگین تا پنج سال است که زمان تسویه را طولانی می‌کند. هر بانکی برای خودش شیوه محاسبه متفاوتی دارد. مثلا بعضی از بانک‌ها میانگین حساب از مشتری می‌خواهند. یعنی اگر میانگین حساب بالاتری داشته باشید، می‌توانید بین 3 تا 6 ماه وام بگیرید. در بعضی از بانک‌ها هم حداقل شش ماه باید پولتان را بخوابانید تا بتوانید وام بگیرید.
ماجرای وام مسکن
وام مسکن برای خودش ماجرای جالبی دارد. همین چند وقت پیش اعلام شد زوج‌های تهرانی با احتساب وام جعاله می‌توانند وام مسکن 960میلیون تومانی دریافت کنند. در واقع رقم اصلی وام خرید مسکن از طریق اوراق 800میلیون تومان است، اما امکان دریافت وام جعاله مسکن 160میلیون تومانی هم وجود دارد تا قدرت خرید متقاضیان بالاتر برود. اما وقتی با کلی حساب و کتاب وارد مسابقه دریافت وام مسکن می‌شوی حقایق جدیدی یک به یک جلوی چشمت روشن می‌شود. مثلا یکی از مهمترین‌های آن این است که سقف پرداخت وام تا 80درصد قیمت ملک است.
دوم اینکه اقساط وام سنگین است، به خصوص اگر وام تعمیر مسکن هم گرفته باشی. تا سال گذشته، متقاضیان وام بانک مسکن این تسهیلات را با سود 17/5درصد از بانک می‌گرفتند، اما بعد از افزایش مبلغ این وام به 960میلیون تومان، سود آن هم به 22/5درصد افزایش پیدا کرده است. متقاضیان این وام مسکن باید ماهانه 16میلیون تومان برای وام مسکن و چهارمیلیون و 500هزار تومان برای وام جعاله قسط بدهند. یعنی مبلغ هر قسط وام مسکن 960میلیونی برای یک ماه حدود 20میلیون و 500هزار تومان است. تازه این را هم نباید فراموش کنید که این وام از طریق خرید اوراق تسه است و متقاضیان همان اول کار باید حدود 100میلیون تومان داشته باشند تا بتوانند اوراق بخرند.
بازار خرید و فروش ارز
در بازار ارز بعضی از شوک‌ها خیلی چشمگیر است. یک راه برای بسیاری از خریداران ارز این است که به جای فروش ارز به صرافی به بانک بروند. خیلی‌ها دلشان می‌خواهد کارشان بی‌عیب و نقص و در امنیت کامل انجام شود. البته غیرقانونی بودن خرید و فروش ارز در بازار ارز و از دست دستفروش و دلال هم یکی از دلایلی است که افراد قانونمند را به سمت بانک می‌کشاند. به همین دلیل کسانی که ارز دارند به جای اینکه با دلالان سر و کله بزنند یا در شلوغی صرافی‌ها وقتشان را تلف کنند راهی بانک می‌شوند.
فضای بانک هم امن است و هم اینکه با خیال راحت می‌توانی در گیشه فروش ارز، دلار ، یورو و هر ارز دیگری را بفروشی. روز گذشته قیمت دلار در بازار آزاد حدود پنجاه هزار و 90 تومان بود. اما در بانک دلار را با قیمت مرکز مبادله از فروشنده می‌خریدند، یعنی چیزی حدود 41هزار و 504تومان. شاید این اختلاف قیمت در تعداد پایین ارز خیلی به چشم نیاید، اما اگر بالای هزار دلار داشته باشید به جای اینکه چیزی حدود 50میلیون تومان دستتان را بگیرد، بانک هزار دلار را از شما 41میلیون و 500هزارتومان می‌خرد. اما فروش ارز در صرافی این‌قدر اختلاف قیمت ندارد و بسته به انصاف صراف حدود 200 یا 300تومان کمتر از قیمت روز ارز به فروشنده پرداخت می‌شود.
بازار خرید طلا
قیمت طلا کاهش پیدا کرد یا سکه ارزان شد، شنیدن این خبر خیلی‌ها را به بازار طلا می‌کشاند. بعضی از افراد وقتی قیمت طلا کاهش پیدا می‌کند وارد بازار می‌شوند تا برای خودشان طلا بخرند. آنها تصور می‌کنند که وقتی طلا پایین آمده می‌توانند مصنوعات طلا را با قیمت کمتری بخرند و به خیال خودشان سود کنند. اما خرید مصنوعات طلا همیشه شامل اجرت و مالیات می‌شود، فرقی ندارد که قیمت طلا بالا باشد یا پایین. برای همین در روزی که قیمت طلا 18عیار گرمی دو میلیون و 430هزار تومان است، مشتری مجبور است به جای سود بین پنج تا هفت درصدی که عرف بازار است بین 15 تا 30درصد سود به فروشنده بپردازد.
تازه اجرت ساخت هم هست. طلافروش‌ها می‌گویند اجرت ساخت وجهی است که آنها به تولیدکننده می‌پردازند و ربطی به آنها ندارد و دست خود مشتری است که طلای کم اجرت انتخاب کند یا دلش طلایی بخواهد که روی آن خیلی کار شده و اجرت بالایی دارد. اجرت کار هم عدد مشخصی ندارد. طلافروش ممکن است دلش بخواهد روی یک النگوی پنج میلیون تومانی که روی آن کار شده، حدود 500هزار تومان اجرت بگیرد. البته اجرت طلا روی سرویس‌های کامل که شامل گردنبند، گوشواره، دستبند و انگشتر می‌شود، خیلی بیشتر است. با این اوصاف کسانی که می‌خواهند در روزهایی که قیمت طلا کمتر است، کمتر خرج کنند بیشتر توی خرج می‌افتند.
بازار اجاره مسکن در پاییز
می‌گویند پاییز فصل طلایی مستاجرهاست. اما وقتی وارد ماجرا می‌شوی با درخواست‌های عجیب‌وغریب صاحبخانه‌ها مواجه می‌شوی که مشابه آن در تابستان و بهار کمتر دیده می‌شود. یکی از درخواست‌های عجیب‌وغریب صاحبخانه‌ها این است که از مستاجر می‌خواهند زودتر از یک‌سال خانه را تخلیه کند و در واقع یک قرارداد کمتر از یک‌سال می‌نویسند چون معتقدند در زمان طلایی نقل‌وانتقال ملکشان را با قیمت بهتری می‌توانند اجاره بدهند.
یکی دیگر از درخواست‌های مالکان در این فصل این است که دلشان می‌خواهد اجاره سالیانه را به صورت یک‌جا و همان زمان بستن قرارداد از مستاجر بگیرند. یعنی همان زمانی که پول ودیعه به حساب صاحبخانه واریز می‌شود، اجاره 12ماه را هم به حساب بانکی صاحبخانه بریزد. بعضی از صاحبخانه‌ها هم برای اینکه خیالشان راحت باشند، زمان امضای قرارداد به ازای هر ماه اجاره از مستاجر چک می‌گیرند و با مستاجر به توافق می‌رسند که همه مبلغ اجاره را به صورت چک ماهانه پرداخت کند.
بعضی‌ها هم درخواست‌های عجیب‌وغریب‌تری دارند. افزایش قیمت دلار بعضی از صاحبخانه‌ها را طماع کرده. به این شکل که از مستاجر به جای اجاره ریالی، اجاره دلاری درخواست می‌کنند. مثلا سر میز توافق برای نوشتن قرارداد بحث اجاره دلاری را به میان می‌کشند. مثلا ماهی 200 دلار مستاجر باید به صاحبخانه پرداخت کند. برای مالک فرق نمی‌کند دلار چه قیمتی باشد و در ماه چقدر افزایش پیدا می‌کند، مستاجر باید رقم توافق شده را پرداخت کند.
ماجرای وام ودیعه مسکن
وام ودیعه مسکن در دوران کرونا برای کمک به مستاجران در نظر گرفته شد. امسال هم نماینده‌های مجلس تصویب کردند مبلغ این وام دو برابر شود. بااینکه خبر دو برابر شدن مبلغ وام اعلام شد، اما متقاضیان وقتی به سایت saman.mrud.ir مراجعه می‌کنند، هنوز همان رقم‌های سال پیش را می‌بینند. گذشته از این مورد مهمترین نکته‌ای که برای دریافت این وام سنگ بزرگی پیش پای مستاجران گذاشته این است که وام ودیعه مسکن تا وقتی قرارداد رسمی ثبت شده و کدرهگیری نداشته باشد به متقاضی تعلق نمی‌گیرد.
این در حالی است که فقط زمانی قرارداد رسمی ثبت می‌شود و مشاور املاک کد رهگیری به مستاجر می‌دهد که مستاجر همه پول ودیعه را صاحبخانه پرداخت کرده باشد و حتی حق کمیسیون مشاور املاک را هم واریز کرده باشد تا کد رهگیری به‌نام مستاجر صادر شود. همین موضوع باعث می‌شود بعضی از مستاجرانی که چاره ندارند در دام قرارداد صوری بیفتند و با پرداخت مبالغ هنگفت به بعضی از مشاوران املاک متخلف قرارداد صوری بنویسند و کد رهگیری دریافت کنند تا آن را به بانک ارائه بدهند و بتوانند وام بگیرند.
در حال حاضر اگر به سامانه جامع طرح‌های حمایتی مسکن مراجعه کنید، هنوز سقف تسهیلات اعطایی برای مستاجران تهرانی 100میلیون تومان است. ساکنان کلانشهرها مبلغ 70میلیون تومان وام می‌گیرند و کسانی که در شهرهای کوچک زندگی می‌کنند باید روی همان وام 40میلیون تومانی حساب کنند. نرخ سود این وام 23درصد است و متقاضیان در پنج سال باید این وام را با بانک تسویه کنند.
داستان وام با سپرده‌گذاری طلا
خبر این است که با سپرده‌گذاری طلا در بانک کارگشایی در دو ساعت می‌توانید وام بگیرید ولی واقعیت چیز دیگری است. بانک کارگشایی یکی از شعبه‌های بانک ملی است که با امانت گرفتن طلا یا ترهین طلا به متقاضی وام می‌دهد. گفته می‌شود این وام یکی از سریع‌‌ترین وام‌های قرضالحسنه است و فقط کافی است طلای خودتان را به عنوان وثیقه در بانک امانت بگذارید و یکی از وام‌های قرضالحسنه یا جعاله بانک کارگشایی را در کوتاه‌ترین زمان ممکن بگیرید.
با طلا دو نوع وام به شما تعلق می‌گیرد. وام 5میلیون تومانی قرضالحسنه و وام 20میلیون تومانی جعاله. البته اینجا کسی که طلای بیشتری داشته باشد وام بیشتری به او تعلق می‌گیرد. برای دریافت وام 5 میلیون تومانی قرضالحسنه باید 25گرم طلای تزئینی یا ساخته شده در رهن بانک بگذارید. همچنین برای وام جعاله 20میلیونی هم به 50گرم طلا نیاز دارید تا بتوانید این مبلغ را وام بگیرید. وام قرضالحسنه بانک کارگشایی با سود 4درصد به متقاضیان پرداخت می‌شود.
البته در کنار این سود، 7درصد هم کارمزد به وام تعلق می‌گیرد یعنی در ازای وام 5میلیون تومانی، باید سال بعد 5میلیون و 550هزار تومان به بانک برگردانید. بابت وام جعاله 20 میلیونی هم بانک از شما 23درصد سود می‌گیرد. نکته مهم درباره دریافت وام با سپرده‌گذاری طلا این است که بانک کارگشایی فقط طلای تزئینی یا ساخته شده را به عنوان وثیقه قبول می‌کند و سکه طلا مورد قبول نیست. با این اوصاف برای دریافت این وام بیشتر از دو ساعت که در تیتر خبر گفته شده زمان نیاز است.
اگر در بانک مرکزی که بانک کارگشایی در آن واقع نشده حساب ندارید، اول باید یک حساب جاری در آن شعبه باز کنید. بعد از باز کردن حساب، متصدی باجه به شما می‌گوید بعد از 48 ساعت می‌توانید برای دریافت وام مراجعه کنید. بعد از 48 ساعت دوباره باید به شعبه بانک کارگشایی مراجعه کنید، بعد از تکمیل فرم‌های لازم باید به سراغ ارزیاب بروید. ارزیاب مقدار طلایی که باید رهن بگذارید را می‌سنجد و بعد از بررسی خلوص طلا و ارزشگذاری آن، مقدار اعتبار برای گرفتن وام را اعلام می‌کنند. این یعنی برای گرفتن وام با سپرده‌گذاری طلا حداقل سه روز کاری زمان نیاز است نه دو ساعت.
ماجرای خرید لباس
بازار تخفیف‌های پاییزی داغ داغ است. بیشتر فروشگاه‌ها لباس‌های گرم را پشت ویترین گذاشتهاند و فروشگاه‌های آنلاین هم با تخفیف‌های بالای 60درصد، داغی این بازار را بیشتر کرده‌اند. اما وقتی وارد این فروشگاه‌های بزرگ می‌شوید یا روی یکی از لینک‌های فروشگاه‌های آنلاین کلیک می‌کنید، قیمت‌ها چیزی نیست که انتظارش را داشته‌اید. مثلا همین حالا اگر بخواهید برای روزهای سرد زمستان کاپشن، بارانی، پالتو، پلیور و بوت بخرید حداقل باید بین 15 تا 20میلیون تومان هزینه کنید.
آن هم در شرایطی که بیشتر فروشگاه‌ها ادعا می‌کنند در تخفیف‌های پاییزه به سر می‌برند. مثلا اگر بخواهید یک هودی کلاهدار زنانه از برند جین وست بخرید که همه چیز آن در ایران تولید می‌شود، با تخفیف باید سه میلیون و 400 هزار تومان هزینه کنید. قیمت یک پلیور مردانه از همین برند قبل از تخفیف دو میلیون و 999هزار تومان است که در تخفیف شگفتانه پاییزی قیمت آن به دو میلیون و 699هزار تومان رسیده است.
برای خرید یک بوت زنانه چرم باید حدود دو میلیون و 655هزار تومان هزینه کنید، تازه این قیمت بعد از تخفیف است، قبل از تخفیف این بوت چرم با قیمت سه میلیون تومان فروخته می‌شده. قیمت نیم بوت مردانه چرم طبیعی نیز با تخفیف بین سه میلیون و 500 تا چهار میلیون و 800هزار تومان است. خرید کاپشن زمستانی ایرانی هم هزینه زیادی روی دست خانواده‌ها می‌گذارد. مثلا یک کاپشن پر جین‌وست با قیمت 13میلیون تومان در تخفیف پاییزه با قیمت 9میلیون و 800هزار تومان فروخته می‌شود.
ماجرای یارانه نقدی و کالابرگ
استفاده از کالابرگ اجباری نیست، اما وقتی بحث یارانه تشویقی به میان می‌آید بعضی از یارانه‌بگیران را وسوسه می‌کند تا وارد این پروسه شوند. یارانه تشویقی از خرداد ماه شروع شد. در مرحله اول سه دهک اول تا سوم و خانوارهای تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد می‌توانستند از کالابرگ استفاده کنند. یعنی کسانی 400هزار تومان در ماه یارانه دریافت می‌کردند، به شرط اینکه 50درصد مبلغ یارانه یعنی 200هزار تومان را به خرید کالابرگ الکترونیکی اختصاص می‌دادند، 30درصد شارژ اضافه به مبلغ 120هزار تومان به یارانه ماه بعد آنها اضافه می‌شد.
به مرور زمان خانوارهای حاضر در دهک چهار و پنج و شش و هفت نیز به این طرح اضافه شدند. این یارانه تشویقی هم زمانی به یارانه‌بگیران تعلق می‌گیرد که 50درصد از اعتبار یارانه ماهانه را صرف خرید 11 قلم کالای اساسی شامل برنج، مرغ، پنیر، روغن مایع، شیر، ماست، تخم‌مرغ، حبوبات، گوشت منجمد گوساله، ماکارونی و قند و شکر کنند. زمان استفاده از این طرح هم ربطی به زمان واریز یارانه‌ها ندارد و حتی زمانی که یارانه واریز نشده با مراجعه به فروشگاه‌های مشخص می‌توانند خرید کنند. اما این پروسه خرید آنقدر پیچیده است و اعتبار کالابرگ و تخفیف‌ها آنقدر گیج‌کننده است که خیلی‌ها ترجیح می‌دهند همان یارانه‌بگیر ساده باقی بمانند و ماه به ماه پولشان را به صورت نقدی از عابر بانک بگیرند یا با آن کالا بخرند.
بازار غذا و رستوران
این بازار ته ندارد. یعنی وقتی وارد بازار غذا و هر چیزی که به آن ربط دارد می‌شوید کلی داستان از آن بیرون می‌آید. یکی از آنها خرید از رستوران به صورت آنلاین است. رستوران‌ها در سفارش‌های غیرحضوری به فاکتور نهایی که به ذات به دلیل قیمت بالای غذا ترسناک است، هزینه‌های عجیب مثل بسته‌بندی، مالیات، هزینه ارسال، هزینه خدمات و… اضافه می‌کنند تا قیمت نهایی بالاتر برود. تازه پول پیک هم هست چون خدمات این رستوران‌ها را نمی‌بینید همه چیز برای مشتری که برای اولین‌بار سفارش می‌دهد تازگی دارد.
مثلا در قسمت منو اندازه ظرف سالاد، ماست و زیتون پرورده ذکر نمی‌شود. اما وقتی مشتری غذا را تحویل می‌گیرد، از اندازه‌های مینی و کوچک ظرف‌های ماست موسیر، زیتون و سالاد شوکه می‌شود. آبمیوه و نوشابه و دوغ هم همین داستان را دارد و مشتری به این نتیجه می‌رسد که اگر نوشیدنی را خودش از سوپر مارکت می‌خرید خیلی برایش به صرفه‌تر بود. بعضی از رستوران‌ها حتی پک‌های نمک، سماغ، قاشق و چنگال و دستمال نمدار و خلال دندان را هم روی هزینه غذا حساب می‌کنند، اینجاست که خیلی توی ذوق مشتری می‌خورد و دیگر خوردن آن غذا به دلش نمی‌چسبد.
