جدال حساس بر‌سر برنامه هفتم
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی| تغییراتی که کمیسیون تلفیق مجلس روی لایحه برنامه هفتم توسعه اعمال کرده موجب اعتراض برخی از نمایندگان و نیز دولت شده است. نمایندگان معترض می‌گویند به این تغییرات رای نخواهند داد و حتی گفته شده که رئیس جمهور در این خصوص به رهبری نامه‌ای نوشته است. ماجرا چیست؟
یک: کمیسیون تلفیق یعنی چه؟ تلفیق یک کلمه عربی از مصدر لفق به معنای آمیختگی و ترکیب است. وقتی دو لایحه یعنی لایحه بودجه سالانه و لایحه برنامه توسعه پنج ساله به مجلس می‌آید؛ نمایندگان برای بررسی آن یک کمیسیون تشکیل می‌دهند که اعضای آن ترکیبی از همه کمیسیون‌ها هستند و به همین دلیل به آن کمیسیون تلفیق می‌گویند.
لایحه برنامه هفتم توسعه روز ۲۸ خرداد سال ۱۴۰۲ تقدیم مجلس و بررسی آن در کمیسیون تلفیق به ریاست ابراهیم عزیزی نماینده مردم کرمانشاه از ۱۷ تیر آغاز شد؛ هفتم شهریور ماه جاری هم زنگنه سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم از پایان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه در این کمیسیون خبر داده بود.
دو: ماجرا از کجا شروع شد؟ محمدرضا پورابراهیمی، نماینده ذی نفوذ کرمان و رئیس کمیسیون اقتصادی، روز چهارشنبه ۲۲ شهریور مصاحبه‌ای با خبرگزاری دولت یعنی ایرنا کرد و در آن گفت که چهار ایراد به آنچه قرار است در صحن مجلس مورد بررسی قرار گیرد وجود دارد:
* دستکاری شدن مصوبه کمیسیون تلفیق: «در متن گزارش نهایی کمیسیون تلفیق احکامی گنجانده شده که اصلاً در صحن کمیسیون مورد رسیدگی قرار نگرفته و برخی احکام که در کمیسیون به تصویب رسیده نیز در گزارش نهایی حذف شده است.» (ادعای دستکاری شدن بعدا توسط بابایی کارنامی، دیگر نماینده مجلس هم قرار گرفت و او به ایرنا گفت: هیأت رئیسه کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه، در گزارش نهایی خود که قرار است در صحن مجلس مورد رسیدگی قرار گیرد تغییرات جدی ایجاد کرده است. البته بعدا خبرگزاری خانه ملت این نقل قول را از قول خود بابایی کارنامی حذف کرد ولی دوباره بابایی با ایرنا مصاحبه کرد و ایرنا این بار فایل صوتی دو مصاحبه او را نیز در وب سایت خود قرار داد).
* مغایرت با قانون اساسی: گزارش کمیسیون تلفیق با اصول ۷۵ و ۸۵ و ۱۱۰ قانون اساسی مغایرت دارد.
* موضوع برخی احکام: برخی احکام مصوب کمیسیون جنبه بودجه‌ای داشته و فاقد ماهیت برنامه‌ای است.
* مغایرت با نظر دولت: واقعیت این است که گزارش کمیسیون تلفیق با لایحه دولت بسیار تفاوت دارد و قطعاً دولت در اجرای آن با چالش‌های فراوانی مواجه خواهد شد که این مسئله مورد گلایه دولت هم هست.او در نهایت گفت: «اعضای کمیسیون تلفیق با امضای نامه‌ای خواستار بازگشت گزارش این کمیسیون از صحن مجلس برای بررسی بیشتر احکام لایحه برنامه شده‌اند. این درخواست به هیأت رئیسه مجلس تقدیم می‌شود.»و تهدید کرد: «چنانچه متن گزارش به کمیسیون باز نگردد، ما به کلیات گزارش کمیسیون تلفیق درباره لایحه برنامه هفتم توسعه رأی نخواهیم داد.»
سه: ابهامات حرف‌های پورابراهیمی: حرف پورابراهیمی از این نظر عجیب است که پورابراهیمی خود یکی از اعضای این کمیسیون است و در واقع دارد مصوبه کمیسیونی را زیر سوال می‌برد که خود عضو آن بوده است. حالا یا نظرات پورابراهیمی در جلسات کمیسیون رای نیاورده و او به اصطلاح دارد زیر میز می‌زند یا ادعای او واقعا درست است و این گزارش با مصوبه نهایی کمیسیون فرق دارد و واقعا دستکاری شده است.
چهار: گزارش ایرنا از ماجرا: روز پنجشنبه، ایرنا، خبرگزاری دولت گزارشی از «۱۶ اشکال اساسی تغییرات مجلس در لایحه برنامه هفتم» نوشت.این خبرگزاری مثلا مدعی شد که:
* این لایحه با ۱۱۸ ماده (مشتمل بر ۷۲۶ حکم) تقدیم مجلس شد که از این مجموعه احکام در کمیسیون تلفیق، ۱۰۶ حکم حذف و ۹۹۱ حکم جدید در قالب مواد مختلف الحاق شد. (و بعدا مشخص شد که ۲۴۳ حکم هم اصلاح شده است)
* کمیسیون تلفیق در مصوباتی خارج از قاعده، بالغ بر ۱۶۰۰۰ هزار میلیارد تومان (۱۶هزار همت) به هزینه‌های برنامه افزوده و ۳۰۰۰ همت هم از درآمدهای آن کاسته و بدین ترتیب حدود ۲۰هزار همت کسری به آن تحمیل کرده است.
* در مصوبه کمیسیون بیش از ۱۵ سازمان و نهاد دولتی جدید ایجاد شده که مغایر با بند ۲۵ سیاست‌های کلی برنامه هفتم است.
در نهایت ایرنا با لحنی تهدیدآمیز نوشت: «ماهیت تغییرات و الحاقات کمیسیون نسبت به لایحه عمدتاً به نحوی است که از یک‌سو به‌شدت به توقعات گروه‌های مختلف جامعه دامن می‌زند و از سوی دیگر با توجه به بار مالی بی‌سابقه و غیرقابل تأمین آن پاسخگویی به این توقعات امکان‌پذیر نبوده و موجب ناترازی بودجه، نارضایتی عمومی، تورم شدید، سلب اختیارات قانونی دولت در دو سال پایانی و در نتیجه بی‌اثر شدن دستاوردهای نظام و تهدید برای امنیت کشور خواهد شد.»
پنج: چه شد که این‌طور شد؟ جعفر قادری، یکی دیگر از اعضای کمیسیون تلفیق روز جمعه با ایرنا صحبت کرد و گفت که چگونه این تغییرات به وجود آمده است:
اولا اعضای کمیسیون حدود ۴۳ نفر بودند و حدود ۴۳ کمیته تک نفره در کمیسیون تلفیق تشکیل دادند، دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌ها هر چه خواستند به لایحه اضافه کردند.
ثانیا در چند روز پایانی بررسی لایحه برنامه در کمیسیون تلفیق هر کدام از اعضای کمیسیون که ریاست یک کمیته را بر عهده داشتند احکامی را با اعمال نظر هیات رئیسه کمیسیون بدون رای گیری در صحن کمیسیون به لایحه برنامه الحاق کردند.
شش: دولت می‌گوید اجرا نمی‌کنم: به گفته قادری، داود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه در جلسه کمیسیون تلفیق با صراحت اعلام کرد؛ اگر لایحه برنامه به این شکل تصویب شود به هیچ وجه برای دولت قابل اجرا نیست.
هفت: قالیباف چه می‌گوید؟ قادری گفته: نظر رئیس مجلس این است که این لایحه در صحن علنی ماده به ماده بررسی و اصلاح شود، اما (نظر قادری این است که) این کار امکان‌پذیر نیست. باید کلیات لایحه برنامه در صحن رد شود و لایحه به کمیسیون بازگردد تا مواد اضافی حذف شود و بقیه مواد نیز مورد بازبینی قرار گیرد.
هشت: بار مالی برای گروه‌های خاص؟ ایرنا در گزارش دیگری که صبح روز ۲۶ شهریور منتشر کرده از تغییرات در لایحه به نفع گروه‌های خاص نوشته است. بخوانید: «متاسفانه یکی از اقدامات غیراصولی و عجیب کمیسیون تلفیق مجلس…اضافه کردن احکامی است که دریافتی‌های مختلفی را برای گروه‌ها و نهادهای خاص تعریف کرده و یا استثنائاتی برای برخی گروه‌ها و نهادها در زمینه مالیات و سایر حقوق دولتی قائل شده و یا دریافتی‌هایی را برای آنها تجویز کرده است.» البته این خبرگزاری فعلا مشخص نکرده که این گروه‌های خاص چه کسانی هستند.
9 : کمپین ایرنا علیه تغییرات برنامه: ایرنا، خبرگزاری دولت، علاوه بر آنچه نقد کردیم از روز شنبه تا لحظه نگارش این گزارش، هفت گزارش یا مصاحبه دیگر نیز علیه این تغییرات منتشر کرده است از جمله یک مصاحبه با راغفر، اقتصاددان همیشه منتقد.
10: رئيسی به رهبری نامه نوشته است: دیروز محمدرضا پورابراهیمی در گفت‌وگو با روزنامه شرق اعلام کرد: «طبق خبرهایی که داریم دولت به شدت از خروجی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه مجلس ناراضی و شاکی است و رئیس‌جمهور در انتقاد و اعتراض به تدوین گزارش رئیس کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه، نامه‌ای خدمت مقام معظم رهبری نوشته است». حالا باید دید آیا این سازوکار دولت برای بازگشت برنامه به مسیری که خود فکر می‌کند، به نتیجه خواهد رسید یا نه.
