تهاتر نفت با فرودگاه در جاده قم
روزنامه هفت صبح| دیروز در مراسمی با حضور وزیر راه‌وشهرسازی، عملیات اجرایی فاز دوم شهر فرودگاهی امام خمینی در حدود ۴۰کیلومتری تهران با مشارکت شرکت هاکان انرژی چین و پیمانکاری قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا آغاز شد. این گزارش قصد دارد در مورد جزئیات این عملیات و نهادهای مشارکت‌کننده در آن اطلاعاتی در اختیار شما قرار دهد.
یک: وضعیت فعلی فرودگاه امام خمینی: فرودگاه امام خمینی یک طرح ۵۷ساله است. در سال ۱۳۴۶ طرح اولیه برای یک فرودگاه بین‌المللی در تهران ارائه شد اما در نهایت فرودگاه از سال ۱۳۸۴ به بهره‌برداری رسید و پروازهای خارجی از فرودگاه مهرآباد (که در آن زمان ۶۷ سال عمر داشت) به این فرودگاه منتقل شد. البته می‌دانید که افتتاح اولیه فرودگاه در اردیبهشت ۱۳۸۳ با دخالت سپاه به دلیل مسایل امنیتی به نتیجه نرسید.
به هر صورت در حال حاضر فرودگاه دو ترمینال دارد که یکی از آن‌ها سلام نام دارد. تا پایان مهرماه امسال ۳۰ هزار و ۴۶۹ پرواز در این فرودگاه برخاسته یا به زمین نشسته که ۲۹هزار و ۹۴۲ پرواز مسافری بوده و مجموعا ۴ میلیون و ۷۳۴ هزار و ۲۸۱ نفر از این فرودگاه استفاده کرده‌اند. به‌طور میانگین هر روز ۸۳ پرواز ازجمله ۸۲پرواز مسافری و ۱۲هزار و ۹۷۰ نفر مسافر. مساحت کل شهر فرودگاهی امام خمینی نیز ۱۴هزار هکتار است یعنی ۱۴۰کیلومتر مربع که معادل مستطیلی است به طول ۱۴ و عرض ۱۰کیلومتر.
دو: مقايسه با فرودگاه‌های منطقه: برای اینکه وضعیت را با فرودگاه‌های دیگر مقایسه کنیم کافی است بدانیم که در سال ۲۰۲۲ فرودگاه دوبی به ۶۶میلیون مسافر، فرودگاه استانبول به ۴۸میلیون و ۵۰۰ هزار مسافر و فرودگاه حمد در قطر به ۳۵میلیون مسافر سرویس ارائه کرده‌اند.
سه: حالا قرار است چه اتفاقی رخ دهد؟ تا به‌حال هرچه ساخت و ساز در فرودگاه امام شده بود در ضلع شمالی جاده بین اتوبان تهران- قم و شهر پرند بود اما حالا قرار است در ضلع جنوبی این جاده، یک ترمینال که ۴۱۰هزار مترمربع (مستطیلی به طول یک کیلومتر و عرض ۴۱۰متر) است ایجاد شود که ظرفیت ۳۵میلیون مسافر در سال را داشته باشد. علاوه بر این یک باند دیگر به همراه برج مراقبت، عوامل پروازی، تاکسی وی، آشیانه‌های تعمیرات و پایانه‌های لجستیکی نیز ساخته خواهد شد.
هزینه این قرارداد دو و نیم میلیارد یورو است و تا به‌حال ۵۰۰میلیون یوروی آن تامین اعتبار شده و قرار است در اسفند سال ۱۴۰۳ فاز اول پروژه یعنی کل پروژه به‌جز ترمینال به بهره‌برداری برسد تا هواپیماها بتوانند در آن نشست و برخاست داشته باشند. کل قرارداد با چینی‌ها ۵ ساله است و قرارداد نیز در سفر دو هفته پیش معاون اول رئيس‌جمهور به شانگهای با طرف چینی امضا شده است. مدیرعامل شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی گفته این یکی از پروژه‌هایی است که قرار است طبق توافق ۲۵ ساله بین ایران و چین اجرا شود.
چهار: چه کسی پول پروژه را خواهد داد؟ شرکتی به‌نام هاکان انرژی که شرکتی چینی است پول این پروژه را خواهد داد. این شرکت البته در بخش انرژی فعال است و به گفته مدیرعامل شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی به این شکل پول را خواهد داد که «منابع داخلی با شرکت چینی تهاتر می‌شود و آن شرکت تعهد کرده تا این پروژه را اجرا کند.» منظور از منابع داخلی در اینجا مشخص نیست ولی به نظر می‌رسد که منظور نفت یا میعانات نفتی است. شرکت هاکان انرژی از بهار سال گذشته به دلیل اینکه یکی از مشتریان نفت ایران بوده از سوی ایالات متحده تحریم شده است.
پنج: چه کسی پروژه را اجرا خواهد کرد؟ به گفته مدیرعامل شهر فرودگاهی امام خمینی «پس از برگزاری ۷۶ جلسه، شرکت هاکان انرژی پیشنهاد استفاده از ظرفیت داخلی ایران را با توجه به حساسیت‌های این پروژه مطرح کرد و می‌طلبید که پیمانکارهای قابلی برای این پروژه انتخاب شوند به همین خاطر قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا انتخاب شد.» به این ترتیب «کلیه کارهای اجرایی توسط قرارگاه خاتم انجام می‌شود و تامین تجهیزات و خدمات مهندسی برعهده شرکت چینی است.»
شش: الگوی این فرودگاه چیست؟ الگوی فرودگاه امام خمینی در ابتدای طرح آن در زمان پهلوی (البته طبعا با نامی متفاوت) فرودگاه دالاس در آمریکا بوده است ولی حالا به گفته مسئولان «به‌روزترین تجهیزاتی که در فرودگاه داکسینگ پکن به کار گرفته شده، برای تجهیز این پروژه پیش‌بینی شده است.»
فرودگاه بین‌المللی داکسینگ پکن يكي از دو فرودگاه بین‌المللی پایتخت چین است و نام مستعار آن ستاره دریایی است. این فرودگاه چهار باند غیرنظامی و یک باند نظامی دارد و از سال ۲۰۱۹ کار خود را آغاز کرده است. ساخت آن تقریبا ۵ سال طول کشیده و ترمینال آن ۷۰۰ هزار متر مربع وسعت دارد و بزرگترین ترمینال تک ساختمانی در جهان است. برای ساخت آن 11/4میلیارد دلار آمریکا خرج شده است.
هفت: ابعاد سیاسی ماجرا چیست؟ بذرپاش دیروز در مراسم نشان داد که این پروژه برایش بسیار مهم است. او این پروژه را بزرگترین پروژه صنعت هوایی کشور بعد از انقلاب نامید و گفت با «افزایش ظرفیت ۶ میلیون نفری ترمینال قدیمی فرودگاه امام خمینی به ۱۰ میلیون نفر تا انتهای سال آینده و احتساب ظرفیت ۵ میلیون نفری ترمینال سلام در سال و همچنین ظرفیت ۳۵میلیون نفری ترمینال فاز دو شهر فرودگاهی، ظرفیت فرودگاه در مجموع به ۵۰ میلیون مسافر در سال می‌رسد که این عدد، یک رکورد در پروژه‌های صنعت هوایی کشور محسوب می‌شود.»
و به این ترتیب این فرودگاه به «نگین زیبای انگشتر صنعت هوایی» تبدیل خواهد شد. با این حال باید دید که آیا تامین مالی پروژه و مسائل تحریمی و نیز بودجه کم کل پروژه نسبت به مدل آن یعنی فرودگاه داکسینگ اجازه خواهد داد که کیفیتی مثل آن فرودگاه را شاهد باشیم و بالاخره در اصلی‌ترین ورودی هوایی کشور، شاهد یک ترمینال آبرومند باشیم یا نه.
