تراژدی لنگرود؛ کمپ ترک اعتیاد در آتش سوخت
روزنامه هفت صبح، فاطمه شیخ‌علیزاده| جایی در نزدیکی لنگرود به‌نام کلیدبر بخش کومله شهرستان لنگرود واقع در استان گیلان، بامداد جمعه 12 آبان ماه بستر حادثه‌ای هولناک شد. در گرگ و میش صبحگاهی، ساعت حدود 5 صبح که اهالی روستاهای اطراف در خانه‌های خود به خواب عمیقی فرو رفته بودند، شعله‌های آتش از مرکز ترک اعتیاد «اولین گام رهایی» زبانه کشید. زمانی روستاییان از ماجرا با‌خبر شدند که آتش تمام کمپ را در برگرفته بود.
دود غلیظی از محل کمپ بالا می‌رفت و حریق وحشت‌آوری ساختمان کمپ را احاطه کرده بود. همسایه‌ها به سرعت با آتش‌نشانی تماس گرفتند و عده‌ای از روی بام خانه‌های خود اقدام به فیلمبرداری از آتش‌سوزی مهیب کردند که فیلم‌های ضبط شده توسط آنها به سرعت در فضای مجازی منتشر شد.
ماموران آتش‌نشانی و اورژانس از راه رسیدند و عملیات اطفای حریق و انتقال مصدومان به بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های نزدیک آغاز شد. در همین حال آمار کشته‌شدگان لحظه به لحظه بالا می‌رفت و تا عصر روز جمعه آمار این فاجعه آتش‌سوزی به 32 نفر رسید. همچنین اعلام شد که 16 نفر هم در این حادثه دچار مصدومیت شده و تحت معالجه و درمان قرار گرفته‌اند که حال عده‌ای از آنها وخیم گزارش شده است. به همین دلیل احتمال بالا رفتن شمار جانباختگان وجود دارد.
علت آتش‌سوزی چه بود؟
محل کمپ ترک اعتیاد، سال‌های قبل مدرسه‌ای بود که به گفته اهالی روستاهای اطراف، از چند وقت قبل فرسودگی بنا از سوی آموزش و پرورش تايید و دستور تخلیه مدرسه صادر شد. یکی از اهالی روستای مریدان که در نزدیکی این روستا رستوران دارد، در مورد این بنا به خبرنگار هفت‌صبح می‌گوید: «در منطقه محل زندگی ما مدارس زیادی وجود دارد که به دلیل ناایمن بودن، از مدت‌ها قبل دستور تخلیه‌شان صادر شده است.
محل کمپ ترک اعتیاد هم یکی از این مدارس بود. به‌نظر می‌رسد که مسئولان کمپ قبلا اقدام به تهیه مجوز راه‌اندازی کمپ کرده بودند و بعدا برای تامین محل کمپ سراغ این ساختمان رفته و آن را از آموزش‌وپرورش اجاره کردند. اما به فرسودگی و خطرات احتمالی آن توجهی نشده بود. ساختمان کمپ در مسیر تردد من قرار داشت و خیلی‌وقت‌ها از جلوی آن عبور می‌کردم.
همیشه هم به‌نظرم ناایمن می‌آمد. به دلیل اینکه چند سال قبل یکی از همین مدارس فرسوده را اجاره کردم تا در آن هیات برپا کنم. اما مدتی بعد از اجاره کردن آن مدرسه به این نتیجه رسیدم که جمع کردن تعداد زیاد افراد در آنجا کار خطرناکی است و خطر آتش‌سوزی یا حتی تخریب آن مدرسه را تهدید می‌کرد. برای همین با خودم فکر می‌کردم که این مدرسه هم یکی مثل همان قبلی است و باید در مورد استفاده از آن تحقیق و بررسی دقیق‌تری صورت می‌گرفت.»
فرضیه اولیه علت آتش‌سوزی
کارشناسان آتش‌نشانی در اولین فرضیه خود بعد از اطفای حریق، سرایت آتش بخاری به پرده کنار آن را علت بروز آتش‌سوزی اعلام کردند. صاحب رستوران در ادامه گفت‌وگو با ما، ضمن اشاره به فرضیه احتمالی اعلام شده از سوی کارشناسان آتش‌نشانی در مورد علت وقوع آتش‌سوزی گفت:
«آتش‌سوزی به دلیل سرایت آتش بخاری، از جمله همان موارد ناایمن است که در ساعت وقوع حادثه هم کسی در آنجا حضور نداشت که به این مورد رسیدگی کند. آنطور که ما شنیده‌ایم مسئولان کمپ در ساعات پایانی شب، دارو‌های آرام‌بخش و خواب‌آور به مراجعین بستری شده داده و سپس در این محل را قفل کرده و به خانه هایشان می‌رفتند تا کسی نتواند بدون هماهنگی با آنها از کمپ خارج شود.برای همین وقتی آتش‌سوزی رخ داد همه مراجعین تا رسیدن امدادگران در آن محل حبس شده بودند.»
قربانیان چه کسانی بودند؟
حال و هوای اهالی روستاهای اطراف محل وقوع حادثه ملتهب است.تصور زنده زنده سوختن مرگبار تعداد زیادی انسان در نزدیکی محل زندگی‌شان برای آنها غمبار و ناراحت‌کننده است.سخن از این آتش‌سوزی در کوی و برزن روستاها، کار مردم شده است.هرکس نام یکی از افرادی را که احتمال داده‌اند در این آتش‌سوزی جان داده باشد بر زبان دارد.اما بعدازظهر جمعه(تا لحظه تنظیم این گزارش) هنوز هم لیست اسامی قربانیان اعلام نشده است و خانواده‌هایی که یکی از بستگان آنها در کمپ بستری بوده مطمئن نیستند نام او در میان کشته‌شده‌ها باشد یا خیر. اما اعضای شورای روستا کمابیش از نام تعدادی از کشته‌شده‌ها خبر دارند.
چه کسانی جان خود را از دست دادند؟
ابراهیم 34ساله اهل روستای مریدان نام یکی از افرادی است که در این آتش‌سوزی جان خود را از دست داده است.یکی از دوستان نزدیک او به خبرنگار ما می‌گوید:«ابراهیم چند سال قبل به دام اعتیاد افتاد و همین باعث شد که همسرش از او جدا شود.بعد از اینکه زندگی او به جدایی ختم شد، خانواده‌اش به او کمک کردند که اعتیادش را ترک کند چون آنها افراد آبروداری هستند
و در خانواده‌شان جز ابراهیم کسی به دام اعتیاد گرفتار نبود.تا اینکه مدتی قبل پدرش را اتفاقی دیدم و سوار خودرو من شد.به او گفتم که مدتی است از ابراهیم خبر ندارم و او گفت دوباره گرفتار اعتیاد شده است و تصمیم دارند او را دوباره به کمپ بفرستند.تا اینکه امروز متوجه شدم که او در آتش‌سوزی جانش را از دست داده است و تازه فهمیدم تصمیم خانواده‌اش برای انتقال به کمپ عملی شده بود.»
یکی دیگر از اهالی روستای مریدان که در این حادثه جان خود را از دست داد، یوسف 32ساله است. یکی از نزدیکان یوسف درباره او می‌گوید:«چند سالی می‌شد که یوسف گرفتار اعتیاد بود.پدرش فوت کرده بود و مادرش بیمار و ناتوان است.او با مادرش و یک خواهرش که نارسایی عقلی دارد زندگی می‌کرد.برادر یوسف در بیمارستان رشت نظافتچی است.برای همین کسی نبود که به داد یوسف برسد تا او را به کمپ بفرستد و برای ترک اعتیاد کمکش کند.تا اینکه یکی از اعضای شورای روستا از روی خیرخواهی تصمیم گرفت به یوسف کند.
او نسبت فامیلی دوری هم با یوسف داشت و هزینه‌های بستری شدن او در کمپ ترک اعتیاد را تقبل کرد.حالا امروز فهمیدیم که او در آتش‌سوزی جانش را از دست داده است.» از اهالی روستای اطاقور که در نزدیکی محل حادثه واقع شده است هم چند نفری در این کمپ بستری شده بودند که حالا جان خود را از دست داده‌اند.یکی از آنها جوانی به نام آرمان بود که فقط 18سال سن داشت اما از چند سال قبل وقتی پدرش را از دست داد، در پی افسردگی گرفتار اعتیاد شد.
او یک خواهر و برادر کوچکتر از خودش دارد و مادرش چند بار تلاش کرد او را ترک دهد.تا اینکه مدتی قبل آرمان را به کمپ اولین گام رهایی فرستاد. افشین 35 ساله یکی دیگر از اهالی روستای اطاقور است که چند سال قبل همسرش به خاطر اعتیاد او طلاقش را گرفت و از افشین جدا شد.افشین نقاش ماشین بود و مدتی قبل تصمیم گرفت به خاطر دخترکوچولوی خود اعتیادش را ترک کند.برای همین به کمپ رفت اما در این حادثه جان باخت.
طهماسب 35 ساله اهل روستای طالش سرا بود و چند سال قبل به خاطر بیکار شدن‌های گاه‌وبیگاهش به اعتیاد روی آورد.او بنا بود و در بعضی فصول بیکار می‌شد و فشار زندگی روی او زیاد می‌شد.مدتی قبل به کمپ رفت تا اعتیادش را ترک کند اما در حادثه آتش‌سوزی جان باخت و حالا همسر و پسر کوچکش بی‌سرپناه مانده‌اند.
برخورد قانونی با مدیران کمپ
گفته می‌شود ظرفیت این کمپ ترک اعتیاد 40 نفر بوده است که در حال حاضر 32 کشته و 16 مصدوم سوختگی به جا مانده‌اند. یعنی در این کمپ بیش از ظرفیتش افراد معتاد برای ترک نگهداری می‌شدند! همچنین محمد جلایی، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار گیلان با اشاره به جزئیات حادثه دلخراش لنگرود اظهار کرد: «تاکنون در جریان این سانحه اندوهبار ۳۲ تن فوت کرده و ۱۶ تن دیگر تحت مداوا در دو بیمارستان لنگرود و ولایت رشت هستند.»
به گزارش فارس، او همچنین از وخامت حال چهار تن دیگر از مصدومان و سانحه‌دیدگان این حادثه خبر داد و گفت: «دستور دستگیری افراد مسئول و دخیل در این حادثه صادر و هم‌اکنون متولیان این مرکز ترک اعتیاد و دیگر مسئولان مرتبط بازداشت هستند.» جلایی در تشریح دلیل و ابعاد این حادثه در گیلان بیان کرد: «علت آتش‌سوزی در بررسی‌های اولیه آتش گرفتن بخاری، سرایت آتش به پرده و نهایتاً آتش‌سوزی کل ساختمان در عین غافلگیری مددجویان و مسئولان کمپ بوده است.
او با بیان اینکه غافلگیری شبانه، محبوس شدن و ازدحام جمعیت از دلایل افزایش فوتی‌ها در این مرکز ترک اعتیاد بوده، گفت:« علاوه بر شمار بالای مددجویان، نگهبان و مسئول نگه داشت این مرکز درمان سوء موادمخدر نیز جان خود را در این حادثه از دست داده‌اند.»معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار گیلان همچنین از نگهداری بیش از ظرفیت مددجویان در مرکز درمان سوء مصرف موادمخدر در لنگرود خبر داد. از نکات تلخ این ماجرا این است که به دلیل سوختگی بالا امکان شناسایی افراد در این کمپ نیست و باید برای احراز هویت‌شان از آزمایش دی ان ای استفاده کرد.
کمپ‌ها زیر نظر کدام نهاد است؟
درباره کمپ‌های ترک اعتیاد و بدرفتاری در این کمپ‌ها حرف و حدیث بسیار است. فیلم ابد و یک روز خاطرتان هست؟ صحنه‌ای که معتادان ترک کرده که خودشان در کمپ کار می‌کردند برای بردن پسر خانواده (نوید محمدزاده) آمدند. آن صحنه‌ها و کشمکش‌ها. همیشه این کمپ‌ها و نحوه رفتارها حواشی زیاد داشته است.
این‌کمپ‌ها زیر نظر سازمان بهزیستی هستند. به گفته یک مقام مسئول در بهزیستی نحوه نظارت بر این کمپ‌ها به این صورت است که نظارت‌ها در برخی موارد به صورت رندم و سرزده صورت می‌گیرد. البته اگر بازدید با اعلام قبلی نیز صورت گیرد باز هم به نکاتی مانند نظر بیماران و بررسی پرونده توجه می‌شود.بازدیدها به صورت دوره‌ای صورت می‌گیرد؛ چه بسا از یک مرکز ۵ الی ۶ بار بازدید شود و چه بسا از مرکز دیگری ۲ بار در سال بازدید شود. مراکز در اکثر مواقع رتبه‌بندی شده‌اند و اغلب مراکز رتبه یک دارای مشکلات کمتری هستند.
