تجارت اکتان‌ها در بن‌بست قانون
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی| خود جایگاه‌دارها می‌گویند که همه‌چیز از وقتی شروع شده که اواسط سال ۹۹ عرضه بنزین سوپر با مشکل مواجه شد و خیلی از جایگاه‌ها دیگر بنزین سوپر نداشتند. همین موضوع باعث شد که کارکنان جایگاه‌ها و بعضی از صاحبان آنها به کسانی که درخواست بنزین سوپر می‌کردند اکتان و مکمل پیشنهاد بدهند. در ادامه وقتی عده‌ای از این پیشنهاد استقبال کردند، کم‌کم کار به‌جایی رسید که کارکنان جایگاه‌ها سعی می‌کردند راننده‌ها را قانع کنند که از مکمل و اکتان استفاده کنند.
به این ترتیب خیلی‌ها وقتی برای بنزین زدن مراجعه می‌کردند، مخصوصا وقتی از خود کارکنان می‌خواستند که برایشان بنزین بزنند با این سوالات مواجه می‌شدند: «مکمل بریزم؟»، «کی مکمل ریختی؟» و… این سوال‌ها به همین‌جا ختم نشد و گزارش‌های مردمی نشان داد که کار به کلاهبرداری و دروغ هم رسیده، به این صورت که اگر مسئولان جایگاه احساس می‌کردند راننده ناشی است، به او می‌گفتند که باکش هوا یا جرم گرفته و باید مکمل اضافه کند.
بعضی‌ها پا را از این هم فراتر می‌گذاشتند و می‌گفتند ماشینش صدای بدی می‌دهد، به روغن‌سوزی افتاده یا می‌پرسیدند که اخیرا متوجه بالا رفتن مصرف ماشین نشده؟ بعد هم از استرسی که به راننده می‌آمد، استفاده کرده و اکتان و مکمل به خورد ماشینش می‌دادند. این وضعیت با وجود اینکه مشکل عرضه بنزین سوپر رفع شد و حالا به‌اندازه قبل در جایگاه‌ها بنزین سوپر در دسترس است، همچنان ادامه دارد.
جالب اینکه اوایل قیمتی که جایگاه‌ها بابت مکمل دریافت می‌کردند، چندان زیاد نبود و به‌اندازه قیمت بنزینی می‌شد که راننده می‌زد اما کم‌کم قیمت‌ها آنقدر بالا رفت که بعضی از کاربران گزارش دادند چند صد هزار تومان از آنها بابت مکمل گرفته شده یا حتی در موارد زیادی اصلا از آنها سوال نشده که مکمل استفاده شود یا خیر یا به محض پرسیدن عملیات ریختن مکمل در باک شروع می‌شد و قیمت نهایی هم بعد از تمام شدن کار اعلام می‌شد و در موارد زیادی راننده بیچاره را شوکه می‌کرد.
خیلی از راننده‌ها هم بعد از اینکه برای بقیه تعریف می‌کردند چه اتفاقی افتاده، می‌فهمیدند که این یک شگرد نسبتا عادی است. شگردی که به همین‌جا ختم نشد و پای مکمل‌های تقلبی را هم به بازی باز کرد؛ مکمل‌هایی که به‌عنوان آمریکایی و آلمانی به راننده قالب می‌شدند، در‌حالی‌که در زیرزمین‌های ورامین و شهریار و کرج پر می‌شدند و نه‌تنها کمکی به احتراق سوخت ماشین نمی‌کردند، بلکه به آن آسیب هم می‌زدند.
به این ترتیب تعداد شکایت‌ها از جایگاه‌داران بالا گرفت تا جایی‌که کم‌کم شرکت ملی پالایش و پخش، فروش مکمل در جایگاه‌ها را ممنوع و اعلام کرد که با این کار برخورد می‌کند اما باز هم تعداد شکایت‌ها آنقدر بالا بود که اخیرا جایگاه‌ها مکلف شده‌اند با نصب تابلویی اعلام کنند که فروش مکمل در جایگاه‌ها ممنوع است و راننده‌ها مراقب باشند سرشان کلاه نرود. تصویر این تابلوها چند روزی است که در شبکه‌های اجتماعی دست به‌دست می‌شود تا نشان دهد این اواخر آش مکمل‌فروشی چقدر شور شده بوده.
مکمل چیست؟
حالا که فروش مکمل در جایگاه‌های سوخت ممنوع شده و این موضوع باید به اطلاع راننده‌ها برسد، خیلی‌ها می‌پرسند که یعنی واقعا مکمل یک چیز غیر‌ضروری و حتی زیان‌آور است؟ جواب منفی است. اول باید بگوییم که به هرگونه افزودنی که قابلیت اضافه شدن به مایعات خودرو از قبیل بنزین، روغن و… را داشته باشد «مکمل خودرو» گفته می‌شود.
در بازار انواع مختلفی از مکمل‌های خودرو وجود دارند که هر کدام هم کاربردهای متفاوتی دارند. از انواع این مکمل‌ها می‌توان به مکمل شوینده سیستم سوخت، مکمل رادیاتور، مکمل روغن موتور و مکمل تمیز‌کننده کاتالیزور اشاره کرد اما رایج‌ترین نوع این مکمل‌ها همان اکتان‌بوستر (Octane booster) است. برخی از فروشندگان این اکتان‌بوسترها را به‌عنوان یک محلول جادویی که موجب افزایش بهسوزی یا اکتان‌افزایی خودرو می‌شوند معرفی می‌کنند.
اما آیا این موضوع حقیقت دارد؟ به‌طور خلاصه، عدد اکتان نشان‌دهنده میزان کیفیت و نحوه عملکرد بنزین است. اگر موتور اتومبیل شما تراکم بالاتری داشته باشد، در حقیقت بنزین مورد استفاده برای خودروی شما هم باید دارای اکتان بالاتری باشد. تراکم به مرحله‌ای گفته می‌شود که طی آن پیستون ماشین، مخلوط بنزین و هوا را به میزان مشخصی متراکم کرده و مرحله احتراق شکل می‌گیرد. میزان این تراکم را با اعداد مختلفی نمایش می‌دهند.
به‌عبارتی میزان اکتان موجود در یک سوخت، توانایی متراکم شدن آن سوخت قبل از احتراق را نشان می‌دهد. در نتیجه هرچه تراکم موتور خودرو بالاتر باشد، خودروی مورد نظر به بنزینی با اکتان بیشتر نیاز خواهد داشت. امروزه موتور بسیاری از خودروها از تراکم نسبتا بالایی برخوردارند به همین دلیل استفاده از بنزین با اکتان بالا نیز از اهمیت ویژه برخوردار است. اگر بنزین استفاده شده در خودرو اکتان کمی داشته باشد، موتور خودرو دچار ناک می‌شود که یک موضوع تخصصی است.
بنابراین خیلی‌ها برای جبران کیفیت پایین بنزین از اکتان و مکمل‌های دیگر استفاده می‌کنند اما مهم است که این مکمل‌ها اصل باشند و با قیمت واقعی به راننده فروخته شوند و از همه مهمتر راننده برای خرید آنها تحت فشار نباشد. تصمیم شرکت ملی پالایش و پخش در مورد نصب تابلوهای ممنوعیت عرضه مکمل در واقع به همین دلیل است و چیزی از ارزش‌ها و اهمیت مکمل برای خودروها کم نمی‌کند.
