تاثیر گرانی اقلام خوراکی در ایران بر بازار هرات و سلیمانیه
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی | حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تصمیم امروز و دیروز نبود و از اواخر دولت قبل این تصمیم بزرگ بین دولت و مجلس پاسکاری می‌شد تا اینکه بحران جهانی غذا جرأت اجرای آن را به دولت رئیسی داد. برای همین هم از اصلی‌ترین دلایلی که دولت برای اهمیت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی اعلام می‌کرد این بود که جنگ اوکراین و روسیه و بحران مواد غذایی به زودی چنان قاچاق روغن و آرد ایران را رونق می‌دهد که دیگر نان و روغن و ماکارونی گیر خودمان نخواهد آمد و باید قیمت‌ها واقعی شوند اما حالا که تقریبا این اتفاق افتاده در بازارهای نزدیک به ایران در کشورهای همسایه چه خبر است؟
اربیل و سلیمانیه در عراق و هرات در افغانستان بزرگ‌ترین بازارهای بهره‌مند از کالاهای قاچاق ایرانی بوده‌اند. خبرها می‌گویند که مدتی است قیمت کالاهایی مثل روغن و نان در این استان‌ها بیشتر شده اما می‌توان این موضوع را به پای کاهش قاچاق گذاشت و گفت که تبعات اصلاح قیمت‌ها و واقعی‌سازی آنها به کشورهای همسایه رسیده است؟ صبور محمدی که ساکن اربیل است اوضاع را اینطور توضیح می‌دهد: «در حال حاضر بیشترین مشکل به روغن مربوط است.
بیشتر روغن‌های کارخانه‌ای در اقلیم کردستان از ترکیه و ایران می‌آید. به صورت تقریبی می‌شود گفت حدود یک‌سوم روغن‌هایی که در مناطق شرقی اقلیم مصرف می‌شود روغن‌های ایرانی است و بقیه ترک هستند حالا هر دوی این روغن‌ها خیلی کم شده و به نظر می‌رسد هر دو کشور در این زمینه محدودیت ایجاد کرده‌اند. هم ترکیه و هم ایران درگیر مشکلات زیادی شده‌اند و سیاست‌هایشان را تغییر داده‌اند. این وسط جنگ اوکراین هم برقرار است.
در کنار اینها خود تجار و فروشنده‌های اقلیم هم انگار احتکار می‌کنند و کالاهایی که در انبارها دارند آزاد نمی‌کنند.» او در جواب اینکه در حال حاضر قیمت‌ها چطور است می‌گوید: «قبلا ما یک روغن یک لیتری را نزدیک ۲هزار دینار می‌خریدیم اما الان اگر همان مارک‌ها پیدا شود کمتر از ۳هزار و ۵۰۰ دینار نیست.» این یعنی قیمت هر روغن یک لیتری به حدود ۷۰ هزار تومان رسیده است. اینطور که صبور می‌گوید قیمت نان هم حدود سه برابر شده.
البته او می‌گوید که انگار اوضاع کمی در حال بهتر شدن است چون الان دیگر کمبود نان نیست و در حالی که حدود یک ماه پیش نانوایی‌ها یک شیفت کار می‌کردند و بعد می‌بستند حالا مثل قبل کار می‌کنند اما قیمت‌ها مثل سابق نیست. صبور می‌گوید که دقیقا نمی‌توان گفت وضعیت امروز قیمت‌ها در اقلیم کردستان نتیجه یک دلیل خاص است چون همزمان که اوکراین جنگ شده، ترکیه هم دچار تورم شده، ایران هم قیمت‌ها را بالا برده و همه اینها کاری کرده که از نظر روانی هم قیمت‌ها بالا بروند و کمیابی بشود.
حالا مسئولان در اقلیم کردستان به مردم وعده می‌دهند که به زودی منابع جدید پیدا می‌شوند و اوضاع به سمت عادی شدن خواهد رفت اما صبور و بقیه بعید می‌دانند که مشکل به این زودی‌ها حل شود. گویا اهالی این منطقه هم مثل ایرانی‌ها اعتقاد دارند چیزی که گران شود دیگر ارزان نخواهد شد و در بهترین حالت می‌توان جلوی گران‌تر شدنش را گرفت.
اوضاع بدتر در هرات
در هرات، استان غربی افغانستان که با تایباد در ایران هم‌مرز است، اوضاع از اقلیم کردستان هم پیچیده‌تر است. در این ولایت دیگر خبری از کالاهای ترک نیست و اغلب اقلام خارجی هرات را کالاهایی که از ایران و پاکستان می‌آید تشکیل می‌دهند. اهالی هرات می‌گویند که طی هفته‌های گذشته با افزایش قیمت زیادی مواجه بوده‌اند مثلا یک کیلو شکلات که در گذشته ۱۲۰ افغانی قیمت داشته اما حالا ۲۰۰ افغانی فروخته می‌شود، روغن مایع ۵ لیتری ۸۰۰ افغانی بود اما حالا به دلیل افزایش قیمت در بازار ۱۱۰۰ افغانی فروخته می‌شود.
اینطور که یکی از شهروندان هرات که در توئیتر هم فعالیت زیادی دارد به هفت صبح می‌گوید خیلی از افغان‌ها به مصرف کالاهای غیر شرکتی داخلی رو آورده‌اند. او می‌گوید: «فقط نان و روغن گران نشده بلکه صابون، شامپو و همه کالاهای دیگری که از ایران می‌آمد گران شده است. حالا نمی‌دانیم که این گرانی به دلیل کم شدن قاچاق است یا فروشنده‌ها سرخود گران کرده‌اند. هرچه هست خیلی از مردم دیگر نمی‌توانند کالای ایرانی بخرند یا اصلا گیرشان نمی‌آید.
خود اهالی می‌گویند که از این تجربه‌ها کم نداشته‌اند و کم‌کم اوضاع دوباره درست می‌شود اما ما چشم‌مان آب نمی‌خورد که چیزی درست شود.» او در جواب اینکه چقدر از این گرانی می‌تواند به کم شدن قاچاق مربوط باشد، می‌گوید: «ما مردم عادی در جریان اینکه چه چیزی قاچاق می‌آید یا چه چیزی رسما وارد می‌شود نیستیم اما به هر حال اقتصاد این دو منطقه به هم گره خورده نمی‌شود که چیزی در ایران گران شود و همان کالا در هرات گران نشود.»
او در مورد اینکه وضعیت خوراکی‌هایی مانند گوشت و تخم مرغ‌چطور است می‌گوید: «از وقتی اوضاع در افغانستان به‌هم ریخته خیلی از خوراکی‌ها کم شده یا با قیمت بیشتری فروخته می‌شوند اما خوراکی‌هایی مانند گوشت و تخم‌مرغ بیشتر در داخل کشور تولید می‌شوند. مسئله نان فرق می‌کند و وضعیت چندان خوب نیست. از طرفی تقریبا در تمام هرات روغن داخلی وجود ندارد و هرچه هست از بیرون می‌آید. برای همین خیلی از مردم به مصرف روغن‌های سنتی رو آورده‌اند و مصرف روغن را خیلی کم کرده‌اند.»
