اقتصاد و سیاست ایرانی تحت تاثیر بیت‌کوین
روزنامه هفت صبح، فاطمه‌رجبی | تا همین یکی دوسال پیش اصلا نمی‌دانستیم چی هست (خدا شاهد است اگر الان هم دقیقا بدانیم!) آن را از سرگرمی‌های خوره‌های اینترنت و فضای مجازی می‌دانستیم. اما حالا در بهار ۱۴۰۰ زندگی و مماتمان با بیت‌کوین و دیگر رفقایش گره خورده است. برق می‌رود می‌گویند تقصیر بیت کوین است، بورس بالا پایین می‌شود می‌گویند تقصیر بیت کوین است، دلار دچار نوسان می‌شود باز هم پای بیت کوین را وسط می‌کشند. درباره پولشویی و دورزدن تحریم‌ها هم پای بیت‌کوین وسط است. حالا رئیس‌جمهور، رئیس مجلس، وزرا و نمایندگان و رئیس بانک مرکزی مدام درباره بیت کوین حرف می‌زنند.
حالا تقسیمات سیاسی ماجرا رانیز کشف کرده‌ایم. اصولگرایان با استخراجش موافقند اما در مورد معاملاتش سفت و سخت طرفدار سختگیری هستند و اصلاح‌طلبان ومیانه‌روها با استخراجش مشکل دارند اما در مورد معاملات و صرافی‌های دیجیتال منعطف هستند! مثلا دیروز محمدباقر قالیباف برای بار دوم از دولت خواست که در قالب لایحه‌ای تکلیف ماجرای معاملات رمزارزها که بیشتر ما آنها را با اسم بیت‌کوین می‌شناسیم روشن کند.
او گفت که خود مجلس برای این کار طرحی دارد اما می‌خواهد که دولت مجری کار محسوب شود و ورود کند و تکلیف موضوعی را که چهار وزارتخانه با آن درگیر هستند روشن کند. بار قبل او در نامه‌ای به دژپسند وزیر اقتصاد و همتی رئیس کل بانک مرکزی خواست که هرچه سریع‌تر با صرافی‌هایی که رمزارز معامله می‌کنند برخورد شود تا بیشتر از این ارز به شکل بیت‌کوین از کشور خارج نشود! دولت اما نه تنها واکنش موثری به این موضوع نشان نداد بلکه روحانی دستور داد که مانعی بر سر راه فعالیت صرافی‌های فعال در زمینه ارز دیجیتال ایجاد نشود .
البته رئیس‌جمهور کمی بعد که صحبت‌های وزیر نیرو درباره میزان برق مورد نیاز برای تولید هر بیت‌کوین و تاثیر آن روی خاموشی‌ها را شنید دستور داد که تا آخر شهریور هیچ‌کس حق استخراج بیت‌کوین را نداشته باشد چه مجاز، چه غیرمجاز. همتی هم در جواب قالیباف گفت که نمی‌توان در این مورد شتابزده عمل کرد چون ۱۲ میلیون نفر از ایرانی‌ها در این بازار سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
*** مجلس از چه چیزی می‌ترسد؟
* یک: یکی از دغدغه‌های اصلی مجلس که در نامه قالیباف به دژپسند و همتی هم روی آن تاکید زیادی شده بود این بود که ارز زیادی از طریق معامله بیت‌کوین در حال خارج شدن از ایران است و با کاهش احتمالی ارزش دلار احتمالا این دلارها دود می‌شوند و به هوا می‌روند. ضمن اینکه با خروج این دلارها از چرخه داخلی ایران روند عرضه و تقاضا تغییر می‌کند و همین عاملی می‌شود برای اینکه نرخ دلار بالا برود به جای اینکه طبق خواسته مجلس نرخ دلار کاهش پیدا کند.
* دو: مجلسی‌ها یک دلیل دیگر هم برای نگرانی‌های دلاری خودشان در مورد ارزهای دیجیتال دارند و آن راحت شدن معامله از داخل ایران با بیرون است که می‌تواند انگیزه خرید و سرمایه‌گذاری را برای شهروندان ایرانی بالا ببرد. به‌هر حال می‌دانیم که بیت‌کوین می‌تواند یکی از راه‌های مهم دور زدن تحریم‌ها باشد و در تحلیل‌های زیادی به این موضوع اشاره شده که ایران روی معاملات دیجیتال برای راحت شدن دسترسی خودش به بازارهای جهانی حساب باز کرده است.
اما چنین امکانی همانطور که برای دولت و بقیه نهادها وجود دارد برای مردم عادی هم وجود خواهد داشت و آنها اگر به بیت‌کوین و بقیه ارزهای دیجیتال اعتماد کنند خیلی راحت می‌توانند هرجا که می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند یا هر کالای خارجی می‌خواهند بخرند و به این ترتیب هم میزان ارز بیشتری از ایران خارج می‌شود. این نقطه نظر به شکلی غیر مستقیم به محدودیت صرافی‌های دیجیتالی منجر می شود که بخشی از سرمایه فعالان معاملات رمز ارزها را در ایران تنظیم کرده است و بسته شدن آنها موجب روی آوردن این فعالان به صرافی‌های‌خارج از کشور خواهد شد.
*** دولت: مشغول باشید اما ملاحظه کنید
* یک: ممکن است وقتی دغدغه‌های مجلس را می‌خوانید این سوال به ذهنتان بیاید که این نگرانی‌ها باید برای تمام تصمیم‌گیران وجود داشته باشد چون بعید است احدی از اعضای مجموعه‌های مختلف اداره‌کننده ایران خوششان بیاید که دلار از کشور خارج شود اما بنا به دلایل زیادی دولت دغدغه‌های متفاوتی درباره رمزارزها دارد و به دلیل جنس همین دغدغه‌ها هم هست که به نسبت مجلس و بقیه دستگاه‌ها سختگیری کمتری نشان می‌دهد.
برای فهمیدن این موضوع اول باید حواسمان باشد که بخش بزرگی از کسانی که در بازار ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری کردند صاحبان سرمایه‌های حقیقی هستند که یا در بازار سهام فعال بودند و شکست خوردند یا افرادی هستند که بدشان نمی‌آمد اگر پول داشتند و بازار سهام اوضاعش خوب بود آنجا ارزش پولشان را حفظ می‌کردند یا بالا می‌بردند اما مدت‌هاست که بورس ایران در وضعیت وخیمی‌به سر می‌برد و همین موضوع باعث شده فشار زیادی روی دولت باشد.خیلی از کسانی که در بورس شکست خوردند حالا مشغول ارز دیجیتال هستند و موفقیت آنها و راحت بودن سرمایه‌گذاری‌شان، یک‌جورهایی فرصت تنفس به دولت می‌دهد و خشم کمتری به سمتش روانه می‌کند.
* دو: با وجود اینکه دولت راضی شده در ماه‌های پایانی فعالیتش سرمایه‌های سرگردان در بازار ارزهای دیجیتال فعال شوند اما در عوض با مشکلات ناشی از خاموشی های استخراج رمز ارز به شدت دست به گریبان است برای همین هم هست که روحانی به درخواست مجلس برای برخورد با صرافی‌های ارز دیجیتال توجه نمی‌کند اما دستور می‌دهد که هرگونه استخراج تا آخر تابستان ممنوع شود. و جالب آنکه در چنین پوزیشنی این بار نمایندگان مجلس هستند که اصرار دارند سهم برق مصرفی برای استخراج بیت کوین ربطی به خاموشی ها ندارد !
*** دغدغه‌های امنیتی
دستگاه‌های امنیتی هم با شک و شبهه به این حوزه نگاه می‌کنند و نگرانی‌های خاص خودشان را دارند.آنها می‌گویند با رواج این ارزها و نزدیک شدن بیشتر مردم به آنها حجم معاملات مالی غیرشفاف بیشتر می‌شود و دیگر به سختی می‌توان رد بخشی از پول‌ها را زد. این یعنی چه؟ یعنی احتمالا پولشویی راحت‌تر خواهد شد و کسانی که کارهای غیرقانونی می‌کنند برای مبادله حجم بالایی پول و گم کردن رد آن دیگر لازم نیست سیستم بانکی را هفت دور، دور بزنند بلکه به راحتی می‌توانند از طریق رمزارزها پول‌هایشان را در شبکه عجیب پول‌های مجازی گم کنند. اتفاقا طرفداران صرافی‌های دیجیتال ایرانی از همین موضع بر حفظ این صرافی ها تاکید دارند چون به هرحال امکان پولشویی در صرافی های داخلی بسیار کمتر و کنترل بیشتر است.
*** نگرانی بقیه دوستان
در کنار مجلس، دولت و دستگاه‌های امنیتی، یک‌سری خرده نگران هم وجود دارند.دسته‌ای از آنها احتمالا احساس می‌کنند که از قافله عقب مانده‌اند و چون از قضا خودشان هم به بخشی از سیستم قدرت متصل هستند بدشان نمی‌آید که محدودیت‌هایی برای کسانی که در حال حاضر مشغول استخراج و معامله بیت‌کوین هستند ایجاد شود تا دست خودشان (با اتکا به روابطی که دارند) برای حضور پررنگ‌تر و حتی انحصاری در این حوزه بازتر باشد.یادمان باشد که استخراج بیت‌کوین یا هر ارز دیجیتال دیگری در حدی که سود خوبی داشته باشد کار ساده‌ای نیست و نیاز به سرمایه‌گذاری زیاد و داشتن روابط خوب سیاسی و اقتصادی دارد پس بزرگان فعال در این حوزه رقبای جدی نگران‌های جا مانده از قافله هستند آن هم در هر حوزه‌ای.
دسته دیگر نگران‌ها کسانی هستند که فکر می‌کنند بازار رمزارزها به شدت بی‌پشتوانه و ناامن است.آنها به فاکتورهای تاثیرگذار روی این بازار تاکید می‌کنند.مثلا می‌گویند به بازاری که با یک توئیت مدیرعامل تسلا ریزش بالای ۱۰درصدی نشان می‌دهد چطور می‌توان اعتماد کرد یا اینکه اگر هر اتفاقی برای پولشان بیفتد چه کسی قرار است به آنها توضیح بدهد؟ ضمن اینکه بزرگی این بازار هم آنها را می‌ترساند؛چیزی در ابعاد بین‌المللی که هیچ پایگاه مشخصی ندارد که حداقل مردم بتوانند در برابر آن تجمع اعتراضی شکل بدهند.
