افزایش قیمت دلار؛ بدون علت، بدون بحران
روزنامه هفت صبح | بازار ارز پس از پایان تعطیلات تاسوعا و عاشورا، دوباره دستخوش اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی شده است؛ این تحولات درحالی رخ می‌دهند که در هفته گذشته بازار ارز شاهد تعادل قیمت‌ها و آرامش بود و تنها در روز منتهی به تعطیلات آن‌هم به‌دلیل افزایش طبیعی تقاضا، با رشد مقطعی قیمت ارز روبه‌رو بودیم اما به نظر می‌رسد پس از پایان تعطیلات دوباره به‌شکلی غیرمنطقی تعادل بازار ارز به‌هم خورده است.
**** تغییرات بازار ارز در هفته گذشته
بازار ارز پس از پایان تیرماه و بازگشت بخشی از ارزهای حاصل از صادرات به بازار داخلی، شاهد کاهش التهاب و توقف نرخ دلار در محدوده کانال ۲۲هزار تومان و یورو در محدوده کانال ۲۵هزار تومان بود. این روند آرام در بازار پس از گذر از مرداد، در شهریور نیز با افزایش قابل توجه عرضه ارز در سامانه نیما، همچنان استمرار پیدا کرد. استقبال صادرکنندگان از قیمت‌های ارائه ارز در بازار، مشخصه تعادل در این بازار بود که منجر به بهبود روند صادرات کالاهای غیرنفتی در کشور نیز شد. روندی که پس از بروز بحران کرونا دچار وقفه شده بود.
تداوم تعادل در بازار و برقراری آرامش می‌تواند به مرور دست بانک مرکزی را برای تامین و تخصیص ارز کالاهای وارداتی به کشور و کنترل بازار ارز باز بگذارد. مسئله‌ای که حداقل برای عده‌ای خوشایند نیست. بنابراین به اعتقاد برخی کارشناسان، این گروه از فعالان بازار ارز با هدف برهم‌زدن این تعادل، از افزایش مقطعی تقاضا به‌دلیل ایام تعطیلات عزاداری محرم، سوء‌استفاده کرده و با ترتیب دادن معاملات صوری و شبانه سعی در دستکاری قیمت‌ها و در نهایت فروش ارزهای دراختیار خود با قیمتی غیرمنطقی دارند. نشانه این تلاش را در بازار روز دوشنبه و سه‌شنبه دلار می‌توان مشاهده کرده.
دوشنبه فروش دلار در صرافی‌های بانکی با بهای ۲۳هزار و ۵۰تومان انجام می‌شد، سفته‌بازان قیمت دلار را در بازار آزاد در ساعات پایانی روز، یعنی در محدوده ساعت ۲۲ تا ۲۳شب، طی افزایش قیمت ۵۰۰تومانی به کانال ۲۴هزار تومان رساندند و صبح سه‌شنبه نیز معاملات دلار را از کف قیمت ۲۴هزار تومان آغاز کردند و تا حدود ۲۴هزار و ۴۰۰تومان افزایش دادند. این افزایش قیمت یکباره و شدید قیمت دلار درحالی است که هفته پیش در همین روز قیمت دلار در صرافی‌های بانکی ۲۲هزار و ۴۸۰تومان و در بازار آزاد در محدوده ۲۳هزار تومان قرار داشت.
*** روند عادی عوامل تاثیرگذار بر قیمت ارز
افزایش قیمت دلار در دوروز گذشته و پس از پایان تعطیلات مبنای منطقی و اقتصادی یا حتی روانی ندارد. بازار ارز در این مدت روندی متعادل را پشت سر گذاشت. به‌شکلی که در آن افزایش تقاضا یا کاهش عرضه مشاهده نشد. در سوی دیگر، بازار سرمایه نیز از هفته گذشته به روندی متعادل رسیده و قدرت اثرگذاری خود بر نرخ ارز را از دست داده است. تهدید آمریکا بر استفاده از مکانیسم ماشه هم با مخالفت جدی طرف‌های اروپایی حاضر در برجام و همچنین روسیه و چین مواجه شده است.
مخالفتی که همراهی سایر کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل را هم با خود به‌همراه دارد. بنابراین از همین حالا نمی‌توان شانسی برای موفقیت این تهدید آمریکا تصور کرد. این موضوع را هم نباید فراموش کرد که تاثیر روانی تهدید لفظی آمریکا بر استفاده از مکانیسم ماشه نیز در هفته‌های گذشته تاثیر مختصر خود را بر بازار ارز گذاشت و به‌عبارتی اثر آن «پیش‌خور» شده است. به همین دلایل، تلاش تحلیل‌گران برای پیدا کردن دلیل افزایش یکباره قیمت ارز در دو روز گذشته به دلالان بازار ارز محدود می‌شود.
در این روزها سفته‌بازان و نوسان‌گیرانی که در هفته‌های گذشته به‌دلیل سیاست‌های کنترلی بازارساز، به‌خاطر فروش نرفتن ارزهایی که با قیمت گزاف خریداری کرده بوده‌اند، متحمل ضرر شده بودند، به‌دنبال آن هستند تا با تداوم دادن صوری و غیرواقعی شرایط افزایش تقاضا، بستری را برای فروش ارزهای خود فراهم کنند اما شرایط واقعی اقتصادی کشور نشان می‌دهد، در صورت هوشیاری خریداران ارز، آنها امکان زیادی برای توفیق در این برنامه خود نخواهند داشت.
*** اوضاع می‌تواند برعکس شود
استقبال نکردن بازار از خرید ارز گرانقیمت، در کنار اقدامات بانک مرکزی و وزارت امورخارجه برای آزادسازی منابع بلوکه‌شده ایران در برخی کشورها که در این‌روزها شدت پیدا کرده است، عواملی هستند که امیدواری درباره بازگشت بازار به نقطه تعادل و قرار گرفتن بهای ارز در کف قیمت را تقویت می‌‌کند. نشانه‌های این اتفاق را می‌توان همین دیروز هم مشاهده کرد.
صبح دیروز صرافی ملی قیمت فروش دلار را ۲۳هزار و ۴۰۰تومان اعلام کرد و همین مسئله باعث شد بازار آزاد بهانه‌ای برای بالا بردن قیمت پیدا کند و درحالی‌که قیمت پایانی دیروز ۲۳هزار و ۸۷۰تومان بود، ظرف یکی‌دوساعت دلار در بازار آزاد به ۲۴هزار و ۱۵۰تومان برسد. تمرکز و فشار، ساعاتی بعد دلار را به قله ۲۴هزار و ۴۰۰تومان رساند. عصر اما زمان شروع عقب‌نشینی بود و با افت ۵۰تومانی قیمت فروش روبه‌رو بودیم که نشانه‌ای است از آغاز عقب‌نشینی قیمت‌ها.
