اعتبار از دست رفته بانک و بورس
روزنامه هفت صبح، گروه بازار| مردم ایران به خرید خانه و زمین در قالب سرمایه‌گذاری بیش از هر بازار دیگری علاقه نشان می‌دهند. طبق نظر‌سنجی‌های انجام شده در شش سال گذشته یعنی از سال 96 تا سال 1402 بیشتر افراد گفته‌اند اگر پس‌اندازی داشته باشند حتما با آن زمین و خانه می‌خرند. نتایج نظرسنجی امسال نشان می‌دهد 33/3درصد مردم خرید زمین و مسکن را انتخاب کرده‌اند. ترجیح 20/7درصد مردم این است که طلا و سکه بخرند، 15/5درصد اشتغالزایی و کارآفرینی را انتخاب می‌کنند و 15/2درصد دیگر گفته‌اند به بانک می‌روند تا سپرده بانکی افتتاح کنند.
انتخاب 2/7درصد مردم، بازار دلار و ارز بوده، 2/7درصد به بازار خودرو، 1/3درصد به بورس و 1/3درصد به رمزارزها رای داده‌اند. این نظرسنجی در سال‌های گذشته نیز انجام شده ولی رده‌بندی سرمایه‌گذاری‌های محبوب همیشه یکسان نبوده و با توجه به حال و اوضاع قیمت‌ها، تغییر کرده است. دلیل توجه ویژه به مسکن را می‌توان رشد قیمت‌ها دانست و این‌طوری ماجرا را تفسیر کرد که چون متوسط قیمت مسکن از حدود پنج میلیون و 700 هزار تومان در سال 96، به حدود متری 76 میلیون تومان در سال جدید رسیده، مردم درباره خرید خانه بیشتر رویاپردازی می‌کنند. بالا و پایین رفتن قیمت دلار، نرخ سکه و هیاهوی بازار رمزارزها نیز بر نگرش مردم تاثیرگذار بوده است.
مسکن و زمین؛ محبوبیت همیشگی
وضعیت مسکن در بازارهای سرمایه‌گذاری از سال 96 تا همین امسال پیچیده‌تر شده است. در آن سال هنوز ترامپ برجام را به‌هم نزده بود و بیشتر بازارهای اقتصادی تحت تاثیر توافق به ثبات رسیده بودند. نظرسنجي که درباره مديريت كردن پس‌انداز مالي از افراد، در این سال انجام شد نشان داد حدود 30درصد مردم دوست داشتند پولشان را در بازار زمین و مسکن سرمایه‌گذاری کنند و اولویت مردم خرید خانه بود. هر متر مسکن در سال 96 حدود پنج میلیون و 700 هزار تومان بود.
دو سال بعد در سال 98 بازهم این نظرسنجی انجام شد، اما این‌بار مردم توجه کمتری به خرید مسکن نشان دادند و فقط حدود 15درصد اعلام کردند دوست دارند با پول پس‌اندازشان خانه بخرند. سال 98 اولین سال بازگشت تحریم‌ها بود و رکود در بازارهای اقتصادی حرف اول را می‌زد. طبق اعلام بانک مرکزی متوسط هر متر مسکن در این سال حدود 11 میلیون و 300 هزار تومان بود، در این سال سرمایه‌گذاری در بازار مسکن بعد از سپرده‌گذاری و در‌یافت سود از بانک در مقام دوم قرار گرفت.
اما در سال 99 دوباره مردم به سمت خرید خانه برگشتند و نظر‌سنجی‌ها نشان داد، کسانی‌که پس‌انداز دارند، مایل هستند با پولی که دارند خانه بخرند. 17درصد از کسانی که در این نظرسنجی شرکت کرده بودند اعلام کردند انتخاب اولشان خرید خانه است. طبق اعلام بانک مرکزی، در زمستان سال 99 متوسط قیمت فروش یک مترمربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران معادل 28 میلیون و 390 هزار تومان بود.
در سال 1400 حدود 37درصد از پاسخگویان گفته‌اند اگر پس‌اندازی داشته باشند ترجیح می‌دهند آن را در بخش زمین و مسکن سرمایه‌گذاری کنند. یعنی دو سال پیش باز هم خرید مسکن انتخاب اول برای سرمایه‌گذاری بوده. طبق اعلام بانک مرکزی، در اسفندماه سال 1400 متوسط قیمت یک مترمربع در بازار مسکن شهر تهران، 35 میلیون و 120 هزار تومان بود. اما امسال باز هم کسانی‌که علاقه به سرمایه‌گذاری دارند، مسکن را انتخاب کرده‌اند.
حدود 33درصد از کسانی‌که در این نظرسنجی شرکت کرده‌اند، می‌خواهند پولشان را به این بازار بیاورند. طبق اعلام بانک مرکزی متوسط هر مترمربع مسکن در پاییز امسال به حدود 76 میلیون تومان رسیده است. این آمار نشان می‌دهد متوسط قیمت مسکن در شهر تهران از سال 96 تا‌کنون حدود 71 میلیون تومان رشد داشته است و به همین دلیل در بیشتر نظر‌سنجی‌ها مسکن رتبه اول را به‌دست آورده است.
بورس و محبوبیت از دست رفته
بورس از سال 96 تا امروز بالا و پایین زیادی را تجربه کرده است. شاید به همین دلیل است که مردم خیلی به این بازار اعتماد ندارند. طبق نظرسنجی ایسپا در سال 96 فقط حدود پنج درصد از کسانی‌که در این نظرسنجی شرکت کرده بودند، دوست داشتند وارد بازار سهام شوند. در این سال شاخص کل قیمت و بازده نقدی بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات روز دوشنبه 28 اسفند ماه 96 روی رقم ۹۶ هزار و ۲۸۹ واحد ایستاد.
در سال 98 اما افراد کمتری دوست داشتند در بورس سرمایه‌گذاری کنند. تحریم‌ها از یک طرفی بازدهی شرکت‌ها را کاهش داده بود و از طرف دیگر باعث شده بود قیمت دلار و طلا بالا برود و توجه مردم به این بازار جلب شود به همین دلیل در نظرسنجی سال 98 فقط حدود دو درصد از مردم می‌خواستند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند. شاخص کل در آخرین روز بازار بورس سال 98 به رقم 512 هزار و 903 واحد رسید. در سال 99 کمی وضعیت بهتر است و حدود 9درصد کسانی‌که در نظرسنجی شرکت کرده‌اند، گفته‌اند دلشان می‌خواهد سهام بخرند.
سال 99 سال پر‌التهابی برای اقتصاد ایران بود. کرونا شروع شد و همه‌چیز به‌هم ریخت. در آخرین روز کاری اسفندماه 99 شاخص کل بورس به سطح یک میلیون و 307 هزار واحد رسید. در سال 1400 اما فقط حدود یک درصد از مردمی که به سوال‌های نظرسنجی جواب داده بودند، گفتند در این بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند.
شاخص کل بورس در آخرین روز سال 1400 حدود یک میلیون و 367 هزار و 246 واحد بود. این نخواستنی بودن بورس در سال 1402 هم ادامه داشت. نظرسنجی نشان می‌دهد هنوز مردم به این بازار اعتماد ندارند و فقط حدود 3/1درصد از مردم گفته‌اند اگر پس‌اندازی داشته باشند ترجیح می‌دهند با آن سهام بخرند. در حال حاضر شاخص کل بورس به دو میلیون و 17 هزار و 915 واحد رسیده است.
امسال دولت تمام تلاشش را کرد که بورس را حفظ و از پایین آمدن شاخص جلوگیری کند، اما چند اتفاق مهم مثل افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و منازعات بین‌المللی کاری کرد که باز هم اعتماد سرمایه‌گذارها چنان که باید و شاید جلب نشود. به همین دلیل در حال حاضر اغلب سهم‌ها در بازار پایین‌تر از قیمت واقعی معامله می‌شوند به همین دلیل بی‌اعتمادی در این بازار موج می‌زند و افراد کمتری دوست دارند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند.
طلا و سکه؛ محبوب و مغضوب
هشت درصد کسانی که در سال 96 به سوالات نظرسنجی جواب داده بودند، اعلام کردند ترجیح می‌دهند با پول پس‌اندازشان طلا بخرند. در 29 آبان‌ماه سال 96 هر گرم طلای 18عیار با قیمت 123 هزار و 700 تومان فروخته می‌شد. در این دوران هنوز برجام دچار مشکل نشده بود و بازار شوک اقتصادی را تجربه نکرده بود. قیمت هر گرم طلای 18 عیار، سال 98 به 424 هزار تومان رسید.
10درصد مردمی که در نظرسنجی این سال شرکت کرده بودند، ترجیح می‌دادند پولشان را به این بازار ببرند چون تحریم‌ها کار خودش را کرده بود و قیمت طلا و سکه روز به‌روز بالاتر می‌رفت. در سال 99 کمی این عدد ریزش داشت و حدود شش درصد گفتند با پولشان طلا و سکه می‌خرند. در آبان ماه سال 99 هر گرم طلای 18عیار حدود یک میلیون و 11 هزار تومان قیمت داشت. در سال 1400 باز هم تعداد کسانی که مایل بودند در بازار سکه و طلا سرمایه‌گذاری کنند، افزایش پیدا کرد.
حدود 10درصد از کسانی‌که در نظرسنجی شرکت کرده بودند؛ می‌خواستند با پس‌اندازشان طلا بخرند. طلا در سال 1400 در این روزها با قیمت یک میلیون و 240 هزار تومان معامله می‌شد. اما در سال 1402 تعداد کسانی که دوست دارند با پولی که پس‌انداز کرده‌اند طلا بخرند، افزایش داشته و بعد از خرید مسکن این افراد در رتبه دوم قرار دارند.
طبق این نظرسنجی حدود 21درصد از مردم اولویت‌شان خرید طلا و سکه است. دلیلش هم مشخص است، قیمت طلا و سکه در سال 1402 افزایش قابل‌توجهی داشته است. مثلا دیروز هر گرم طلای 18عیار با قیمت دو میلیون و 400 هزار تومان معامله می‌شد، قیمت طلا در یک سال گذشته حدود 914 هزار تومان افزایش داشته است.
اشتغالزایی و کارآفرینی؛ نه، بله، البته شاید
گویا مردم چهار سال پیش خیلی به اشتغالزایی و کارآفرینی علاقه‌ای نداشتند. طبق این نظرسنجی فقط در سال 98 فقط حدود 11درصد از پاسخگویان ترجیح داده‌اند پس‌انداز خود را صرف اشتغالزایی و کارآفرینی کنند. البته این عدد در سال 99 کمی رشد داشته و به حدود 17درصد رسیده.
اما علاقه مردم در سال 1400 یعنی در اوج کرونا به اشتغالزایی و کارآفرینی بیشتر شده و حدود 23درصد گفته‌اند دوست دارند پس‌اندازشان را وارد این حوزه اقتصادی کنند. البته پرداخت وام‌هایی که دولت در این سال برای صاحبان مشاغل درنظر گرفت، نقش مهمی در این افزایش درصد دارد. اما در سال 1402 با بالارفتن هزینه‌های تولید، بالا رفتن قیمت دلار و… سهم اشتغالزایی و کارآفرینی کاهش پیدا کرده و فقط 15درصد از مردم جواب داده‌اند که ممکن است پس‌اندازشان را در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند.
سپرده‌گذاری در بانک؛ بازگشت محبوبیت
سپرده بانکی در سال 96 بعد از حوزه مسکن در مقام دوم قرار داشت، چون حدود 28درصد از افراد پاسخگو اعلام کرده بودند دوست دارند پولشان را در بانک سپرده بگذارند. در آن سال سود سپرده یک‌ساله با نرخ 15درصد محاسبه می‌شد ولی نوسان قیمت آنچنانی در سایر بازارها نداشتیم. پس ارزش ریال کمتر در معرض آسیب و تهدید قرار داشت.
سال 98 و درست یک سال بعد از اعمال تحریم‌ها وضعیت کمی فرق کرد و بانک مرکزی برای حفظ و دوام سپرده‌ها، به بانک‌ها مجوز داد نرخ سود سپرده را بالا ببرند. در نتیجه حدود 25درصد پاسخگویان اعلام کرده‌اند به بانک اعتماد می‌کنند. این عدد در سال 99 ناگهان به حدود هشت درصد رسید.
گویا بالا رفتن قیمت ارز و سکه و طلا و همچنین بازدهی مناسب زمین باعث شده مردم پول‌هایشان را از بانک بیرون بکشند و در بازارهای دیگر سرمایه‌گذاری کنند. سال 1400 فقط 9 درصد از پاسخگویان گفته‌اند سرمایه خود را به بانک می‌برند. محبوبیت بانک‌ها امسال دوباره روند صعودی به‌خود گرفته و به حدود 15درصد رسیده است. لابد چون بانک‌ها امسال مجاز هستند به سپرده‌های یک‌ساله 20/5درصد سود پرداخت کنند که در نوع خودش یک رکورد تاریخی به‌حساب می‌آید.
بازار خودرو؛ پرزحمت و پرسود
مردم امسال به بازار خودرو توجه زیادی نشان داده‌اند، چون این بازار امسال دستخوش تغییرات زیادی شده است. حدود سه درصد کسانی که در نظرسنجی انتخاب بهترین بازار سرمایه‌گذاری مشارکت داشته‌اند، گزینه خودرو را برگزیده‌اند. در تفسیر میل و اشتیاق سرمایه‌گذاری در بازار خودرو باید به اختلاف خیره‌کننده قیمت کارخانه و بازار خودرو اشاره کرد.
ضمن اینکه عرضه به صورت قطره‌چکانی انجام می‌شود و واردات خودروي خارجی هم برای مدتی طولانی ممنوع بوده. سال 96، قیمت تیبا هاچ‌بک حدود 20 تا 25 میلیون تومان بوده، اما همین خودرو را امسال حدود 330 میلیون تومان می‌فروشند. آنهایی که در قرعه‌کشی خودرو برنده شوند، یا از بورس ماشین بخرند می‌توانند آن را در بازار آزاد با سود بالای 100درصد بفروشند. سود خرید و فروش خودروهای وارداتی هم گاهی به یک‌میلیارد تومان می‌رسد. متوجه علت محبوبیت بازار خودرو شدید؟
ارز و رمزارز؛ شیطنت دلار و شگفتی بیت‌کوین
سال 96 حدود یک درصد پاسخگوها اعلام کردند مشتاق سرمایه‌گذاری در بازار ارز هستند. قیمت دلار در آبان ماه آن سال حدود چهار هزار تومان بود. سال 98 همین تعداد از افراد مایل به سرمایه‌گذاری در بازار ارز بوده‌اند. سال 98 در چنین روزی قیمت دلار حدود 11 هزار و 800 تومان بود.
افزایش قیمت بنزین باعث شده بود قیمت دلار رشد محسوسی داشته باشد. اما در سال 99 تعداد کسانی که مایل بودند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند افزایش پیدا کرد و به حدود دو درصد رسید. گویا افزایش قیمت دلار کار خودش را کرده و توجه مردم را به سوددهی این بازار جلب کرده بود. دلار در 29 آبان ماه سال 99 با قیمت 25 هزار و 800 تومان در بازار آزاد معامله می‌شد. سال 1400 دوباره تمایل به بازار ارز کاهش پیدا کرد اما از طرف دیگر توجه به بازار رمزارز از این سال قوت گرفت.
حدود سه درصد مشارکت‌کنندگان در بازارهای محبوب سرمایه‌گذاری دوست داشتند شانس خود را با بیت‌کوین و تتر و سایر ارزهای دیجیتال آزمایش کنند. سقف قیمت بیت‌کوین که محبوب‌ترین ارز دیجیتال است در آبان سال 1400 حدود 68 هزار و 660 دلار بود و احتمالا خیلی‌ها وسوسه شدند سمت این بازار بروند.
با گذشت حدود دو سال، قیمت بیت‌کوین به نصف رسیده اما با توجه به رشد قیمت دلار، همچنان ارزش سرمایه شما در قالب یک عدد بیت‌کوین در محدوده 1/9میلیارد تومان دست‌نخورده باقی می‌ماند. امسال با توجه به قیمت 50 هزار تومانی دلار، کسانی که گفته‌اند تمایل دارند با پس‌اندازشان به دل بازار خشمگین و بی‌رحم ارز بزنند، حدود سه درصد هستند. حدود یک درصد هم به سرمایه‌گذاری در بازار ارزدیجیتال تمایل دارند.
