استعفای مردی که دنبال فیلتر کردن اینستاگرام بود
روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده | «چارهای نباشد اینستاگرام را فیلتر میکنیم»؛ این جملهای است که جواد جاویدنیا، معاون امور فضای مجازی قوه قضائیه (کمیته فیلترینگ سابق) دقیقا یک سال پیش بر زبان آورد و حالا با انتشار نامهای به شدت انتقادی از سمت خود استعفا داد. او مهم ترین و متنفذترین چهره عرصه فضای مجازی کشور بود.
تصمیمات او سرنوشت vod ها و درگاه های پرداخت فقط گوشه ای از تاثیر او بر این عرصه بی نهایت بود. همین طور اعمال نفوذش در عدم فیلتر ینگ بدون ضابطه استارتاپ ها که نقش مهمی در سرپا ماندن این نوع کسب و کارها داشته است. او همچنین در مقابله با حساب های معرفی شده از سوی سلبریتی ها برای جذب کمک های مردمی نقش مهمی ایفا کرد و جلوی سو استفادههارا گرفت.
اما در نهایت به نظر می رسد نتوانست بر غول اینستاگرام غلبه کند. در این گزارش نشان داده ایم که چرا غلبه بر اینستاگرام کار بسیار مشکلی است و باید خوان های اجتماعی و مهم تر از همه اقتصادی را پشت سر گذاشت. اینکه چرا وجود اینستاگرام یک منبع درآمد بزرگ برای بخش های متنوع اقتصاد کشور است. بخش های متنوع و گاه گردن کلفت ! گزارش را بخوانید :
در این چند سال (از مهر سال ۱۳۹۷) بیشترین انتقادات جاویدنیا مبنی بر عدم فیلتر شدن اپلیکیشن اینستاگرام بود. در متن نامه استعفایش که در کانال شخصی او در پیامرسان «سروش» منتشر شده، به وضوح از لایوهای اینستاگرام انتقاد کرده و رسانههای اصولگرا نیز تفسیرهایی مختلفی از ارتباط این استعفا با اینستاگرام را منتشر کردند. در این گزارش بررسی میکنیم جاویدنیا که به جای «عبدالصمد خرمآبادی» عهدهدار این پست شده بود چه اختلافات بزرگی با وزیر ارتباطات درباره فضای مجازی و سایتها داشت.
*** برخی از قسمتهای مهم نامه بلند او را مرور میکنیم
«به زودی بار سنگین این مسئولیت با زحمات شبانهروزی جبههای که هرگونه ساماندهی فضای مجازی به ضررشان است از دوش بنده برداشته خواهد شد. ای کاش کسانی که از مسئولیت داشتن فقط فریاد زدن بیعمل را آموختهاند و عمل نکردن به منویات مقام معظم رهبری را به جای ارتباط دادن به بیعرضگی خود به این و آن نسبت میدهند و ما نمیتوانیم را بر سر ما میکوبند، لحظهای غیرت کنند و فقط ساعاتی لایوهای متعفن اینستاگرام را ببینند و به غیرت انقلابی خود افتخار کنند که با شیوه عملکرد چندین ساله خود چه بر سر نسل جوان کشور آوردهاند؟
خیلیها گفتند و توصیه کردند الان وقت آمدن بیرون از سنگر و فدایی شدن نیست. باید سنگر را نگه داری. اما وقتی میبینم سنگرها یکی پس از دیگری سقوط میکند و همه در حال حفظ سنگر و جایگاه خود هستند دیگر وقت سکوت نیست. پس یا باید ماند و کاری کارستان کرد و خرمشهر فضای مجازی را با وجود بنی صدر صفتان آزاد کرد، یا باید رفت و گوشهای نشست تا دشمن بیش از این بر جان و مال و ناموس و امنیت کشور تجاوز کند و ذلیلانه منتظر حملات بعدی دشمنان بود.»
*** چند اختلاف تمام نشدنی
همانطور که در ابتدای گزارش گفتیم، جاویدنیا و آذری جهرمی بر سر موضوعات متعدد با یکدیگر اختلافاتی داشتند که مهمترین آنها را مرور میکنیم.
* یک: اینستاگرام
مهمترین اختلاف او با وزیر ارتباطات بر سر همین موضوع بود. جالب اینکه دکتر خرمآبادی نیز که پیش از او در این سمت قرار داشت درباره تلگرام و اینستاگرام با وزیر ارتباطات اختلاف داشت که تلگرام فیلتر شد اما اینستاگرام نه. جاویدنیا در یکی از گفتوگوهای خود که سال گذشته و در همین روزها انجام شد، گفته بود: «اگر راهی به جز فیلترینگ باقی مانده اعلام کنند و دولت به آن ورود کند و بر آن اعمال حاکمیت شود اما اگر راهی باقی نمانده، چارهای جز فیلتر شدن اینستاگرام نیست. …
اما جاویدنیا رفت و اینستاگرام ماند. علت چندین مسئله می تواند باشد. نقش تجاری اینستاگرام در کسب و کارهای مردم عادی که غیرقابل انکار است و همین طور فقدان اپلیکیشنی که بتواند جمعیت حدود ۳۰ میلیون کاربر ایرانی اینستاگرام را راضی کند. اینستاگرام بیشترین انحراف را از معیارهای فرهنگی جمهور ی اسلامی دارد اما یادمان باشد چیزی نزدیک به ۴۰ درصد پهنای باند اینترنت کشور صرف بازدید از اینستاگرام میشود و مدت زمان حضور کاربران در این اپلیکیشن عدد بسیار قابل توجهی است و این خود یعنی سود چشمگیر اقتصادی برای اپراتورهای مهم کشور که خب جدا از بحث دولت و فیلترینگ و این جور چیزها از معتمدین اقتصادی حاکمیت محسوب می شوند ….
* دو: سایتهای دانلود فیلم
مسدودسازی سایتهای دانلود مشهور فیلم در سال گذشته، یکی از اتفاقات بحث برانگیز در شبکههای اجتماعی بود. کاربران مختلفی به وزیر ارتباطات انتقاد میکردند که چرا این سایتها فیلتر شدند و آذریجهرمی هم پاسخ میداد که این فیلترینگ از سوی او و وزارتخانهاش نبوده است. این کشوقوسها ادامه داشت تا اینکه جواد جاویدنیا در آبان سال گذشته گفت: «فیلترینگ سایتهای دانلود فیلم به دلیل تخلفات متعدد در انتشار محتوای غیراخلاقی و پس از بارها طرح در کارگروه محتوای مجرمانه و تصویب فیلترینگ آنها صورت پذیرفت. این سایتها برای فرار از اجرای قانون با تغییر دامنه و فضای میزبانی خود تلاش کردند در برابر فیلترینگ مقاومت کنند و به تذکرات دادستانی در این خصوص توجه نمیکردند.
* سه: خدمات ارزش افزوده
موضوع خدمات ارزش افزوده اپراتورهای تلفن همراه و اعلام اسامی شرکتهایی که در این زمینه فعال بودند به یک مناقشه بیپایان میان وزارت ارتباطات و معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور تبدیل شده بود. وزارت ارتباطات پس از مدتی توپ را در زمینه معاونت فضای مجازی قوه قضائیه انداخت و اعلام کرد اسناد این شرکتها را به آن معاونت فرستاده و آنها باید این اسامی را اعلام کنند. جاویدنیا اما در پاسخ تندی اعلام کرد که وزارت ارتباطات از میان ۵۰۰ شرکت متخلف فقط نام و اطلاعات سال قبل ۵ شرکت را اعلام و از ارائه اطلاعات بیشتر خودداری کرده است. ..
* چهار: رفع فیلتر توئیتر
آذری جهرمی تقریبا از هر فرصتی استفاده میکرد تا رفع فیلتر توئیتر را مطرح کند و از قوه قضائیه درخواست میکرد که این کار را انجام دهد. این درخواست نیز هر سری با پاسخ منفی و البته تند جاویدنیا روبهرو میشد.
* پنج: فیلترشکنها
تقریبا از زمان فیلتر شدن تلگرام، این انتقاد از سوی جاویدنیا مطرح شد که وزارت ارتباطات به فیلترینگ دل نداده و با فیلترشکنها میتوان به راحتی متصل شد. این انتقاد همواره مطرح میشد که چگونه میتوان فیلترشکنها را با کارت بانکی خریداری کرد و فروشندگان آنها را شناسایی نکرد. جواد جاویدنیا گفته بود:«بخش اعظمی از اطلاعات فروشندگان VPN در اختیار وزارت ارتباطات است و تا زمانی که این دادهها ارائه و IPهای مربوطه اعلام نشود نمیتوان از جزئیات فعالیت آنها مطلع شد.»
* شش: مسیریابهای خارجی
گروهی از اصولگرایان اعتقاد داشتند که مسیریابهای خارجی مانند ویز چندان قابل اعتماد نیستند و باید فیلتر شوند. آبان سال گذشته که اعتراضات بنزینی شکل گرفته بود، جاویدنیا گفته بود: «در مبحث مسیریابها اقدامات خوبی انجام شد و نرمافزارهای داخلی توانستند خودشان را به خوبی نشان بدهند ولیکن نرمافزار خارجی ویز (Waze) ابزاری برای اغتشاشگران و هدایت آنها شده بود و به خوبی توانست کار خود را انجام دهد.»