از ماجرای سفر احمدی‌نژاد به گواتمالا چه می‌دانیم؟
روزنامه هفت صبح| ساعت ۱۰ و ۵۰ دقیقه صبح روز پنج‌شنبه، ۱۳ مهر، کانال تلگرامی «دولت بهار» نزدیک به آقای محمود احمدی‌نژاد خبر داد که او برای سفر به مقصد گواتمالا، وارد فرودگاه امام خمینی شده است. با این حال احمدی‌نژاد کمی بعد از ساعت ۲ بامداد توانست در یک هواپیمای خطوط هواپیمای ترکیه یا ترکیش ایرلاینز بنشیند و این هواپیما نهایتا ۳:۲۷ صبح روز جمعه تهران را به مقصد استانبول ترک کرد تا پس از آن احمدی‌نژاد با هواپیمای دیگری به گواتمالا برسد. چرا این تاخیر در سفر احمدی‌نژاد به وجود آمد و از این ماجرا چه نکته‌هایی در زمینه سیاست ایران می‌توان برداشت کرد.
احمدی‌نژاد کجا می‌خواست برود؟
احمدی‌نژاد، آن طور که کانال دولت بهار اعلام کرده در پاسخ به دعوت رسمی دولت و دانشگاه گواتمالا، برای شرکت در یک سمپوزیوم بین المللی چهار روزه پیرامون «مدیریت جامع منابع آبی در جهان» ، عازم این کشور در آمریکای مرکزی شده است و قرار بوده این سمپوزیوم، کار خود را با سخنان او آغاز کند.
طبق دعوت‌نامه‌ای که کانال دولت بهار منتشر کرده اما این سمپوزیوم یا همایش یک برنامه محوری دارد و آن هم نجات رودخانه «موتاگوا» در گواتمالا است. دعوتنامه را وزیر محیط زیست و منابع طبیعی گواتمالا امضا کرده است. نام اين وزیر گرسون الیاس باریوس گاریدو است و گرایش او مستقل توصیف شده و دارای کارشناسی ارشد مهندسی عمران است. این همان رشته‌ای است که احمدی‌نژاد در آن دکترا دارد.رودخانه موتاگوا رودخانه‌ای به طول ۴۸۶ کیلومتر است که از ارتفاعات غربی گواتمالا سرچشمه می‌گیرد و در جهت شرقی به خلیج هندوراس می‌رسد.
اولین گزارش‌ها در زمینه آلودگی این رودخانه در سال ۲۰۰۳ و پس از ریخته شدن زباله‌های صنعتی یک نیروگاه منتشر شد و پس از آن دولت به کسانی که در کنار رودخانه زندگی می‌کردند دستور داد که از آب آلوده برای نوشیدن، پخت و پز یا نظافت استفاده نکنند. حالا اما بعد از ۲۰ سال این رودخانه یکی از آلوده‌ترین رودخانه‌های جهان است و گفته شده ۲ درصد از کل پلاستیک وارد شده به آب‌های جهان از این رودخانه وارد اقیانوس می‌شود.
حالا چه شده است؟
حوالی ساعت ۱ و نیم بعدازظهر، کانال دولت بهار اعلام کرد که «افرادی که خود را عوامل اطلاعاتی و امنیتی معرفی می‌کردند، با حضور در فرودگاه امام خمینی ضمن ضبط گذرنامه احمدی نژاد و ادعای ممنوع الخروج بودن او» از سفر وی جلوگیری کردند. این رسانه کمی بعد ممانعت از این سفر را به سپاه پاسداران منتسب کرد و البته نوشت احمدی نژاد همچنان در فرودگاه حضور دارد تا مقامات مسئول در کشور، اقدام مقتضی را در جهت باز گرداندن گذرنامه و انجام سفر او به گواتمالا، به عمل آورند.
چند دقیقه‌ای بعد کانال صابرین‌نیوز که در فضای رسانه‌ای نزدیک به همان نهاد معرفی می‌شود در خبری اعلام کرد:
«با توجه به وضعیت شکننده سیاسی در گواتمالا و همچنین وجود گزارش‌هایی مبنی بر احتمال وقوع شرایط امنیتی در این کشور، سفر آقای محمود احمدی نژاد به عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و یک مقام رسمی سیاسی به گواتمالا لغو شده و به ایشان نیز توصیه شده با توجه به تحریم‌های بین‌المللی و احتمال بازداشت، این سفر را انجام ندهند.
شایان ذکر است این کشور در همسایگی مکزیک و یکی از فقیرترین کشورهای حوزه آمریکای مرکزی است و بر اساس آمار، میزان جرم و جنایت بسیار بالایی دارد. همچنین جمهوری اسلامی ایران در گواتمالا سفارتخانه نداشته و گزارش‌هایی نیز مبنی بر نفوذ بالای رژیم صهیونیستی در این کشور منتشر شده است.»
این اطلاعات را به طور کامل نه می‌توان رد کرد و نه تایید کرد. در واقع وضعیت شکننده سیاسی در گواتمالا مساله ثابت شده‌ای نیست. این کشور حدود دو ماه پیش یک انتخابات ریاست جمهوری را پشت سر گذاشته و یک حزب چپ‌گرا در آن پیروز شده است. با این حال این کشور یکی از معروف‌ترین کشورهای جهان در زمینه جرم و جنایت است و طبق اطلاعات سایت ocindex در زمینه جرم و جنایت در رده ۲۶ام در میان ۱۹۳ کشور جهان قرار گرفته است.
ایران در گواتمالا سفیر ندارد ولی سفیر ایران در مکزیکوسیتی، سفیر آکردیته ایران در گواتمالا هم هست. تحریم بین‌المللی علیه احمدی‌نژاد وجود ندارد و او صرفا همین ماه پیش با ادعای پنهان‌کاری پیرامون یک آمریکایی گمشده در ایران توسط آمریکا تحریم شده است. درباره احتمال بازداشت و احتمال وقوه وضعیت امنیتی در این کشور بهتر است موضوع را به مقامات امنیتی که اطلاعاتی محرمانه دارند واگذار کنیم ولی در مورد نفوذ بالای اسراییل در این کشور این خبر درست است و در ژانویه ۲۰۱۷، اعلام کرد که گواتمالا سفارت خود را در اسرائیل به اورشلیم منتقل خواهد کرد و اولین کشوری خواهد بود که از ایالات متحده پیروی می‌کند ولي بايد این نکته را در نظر داشت که مورالس از حزب راستگرا بود. (این مورالس را با مورالسی که رئیس جمهور قبلی بولیوی بود اشتباه نگیرید).
در نهایت چه شد؟
پس از پافشاری محمود احمدی‌نژاد بر سفر به گواتمالا و ماندن در فرودگاه امام، نهایتا در ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه پاسپورت وی به او تحویل داده شد و وی توانست از طریق پرواز استانبول، ایران را ترک کند. صابرین نیوز مدعی شده که این تصمیم پس از اصرار آقای احمدی نژاد برای سفر به کشور گواتمالا و پس از تعهد ایشان مبنی بر قبول مسئولیت در خصوص ملاحظات سیاسی و امنیتی و پیامدهای احتمالی این سفر برای ایشان، توسط نهادهای ذیربط اتخاذ شده است.
سایت دولت بهار، نزدیک به احمدی‌نژاد اما مدعی شده که از سفر محافظان در این سفر ممانعت به عمل آمده است و این سوال را مطرح کرده که «اگر آنها به راستی نگران امنیت ایشان بوده و هستند، آیا بهتر نبود به جای ممانعت از همراه شدن محافظان در این سفر، شمار آنها را افزایش می دادند؟»
جایگاه احمدی‌نژاد در سیاست امروز ایران
از نظر حقوقی احمدی‌نژاد در حال حاضر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است و دفتری نیز با عنوان دفتر رئیس دولت نهم و دهم دارد که برخی کارمندان آن مستقیما کارمند ریاست جمهوری هستند ولی از منظر سیاسی باید اذعان کرد که او دیگر جایگاه سابق را در حاکمیت ندارد.
در واقع بعد از حوادث بهار سال ۱۳۹۰ و خانه‌نشینی احمدی‌نژاد و پس از آن تلاش برای ریاست جمهوری مجدد در سال ۱۳۹۶ و رد صلاحیت او نیز برخی از مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های او با انتقادات واضح ساختاری بین سال‌های ۹۶ تا ۱۴۰۰ و در نهایت تلاش مجدد برای ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۰ و ردصلاحیت مجدد او عملا جایی خارج از حاکمیت جمهوری اسلامی را برای خود برگزیده است.
با این حال سوال مهمی است که او چرا هنوز عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است؟ در این زمینه تئوری‌های مختلفی وجود دارد:یک اینکه عدم عضویت او در مجمع باعث می‌شود که پیش‌بینی اصلاح طلبان یا معتدلانی چون هاشمی رفسنجانی در زمینه عاقبت احمدی‌نژاد و خروج او از سیستم محقق شود و نظام علاقه‌ای ندارد که چنین وزنی به تحلیل این گروه بدهد.
دوم اینکه عدم عضویت او به معنای خروج همه روسای جمهوری سابق از سال ۱۳۶۸ تا ۱۴۰۰ از دایره صالحان است و سیستم نمی‌خواهد حکمی مشابه برای او که تنها ريیس جمهور اصولگرا در این میان بوده صادر کند. سوم اینکه عدم عضویت او باعث می‌شود او با فراغ بال بیشتری به سمت خروج از نظام برود و عملا این عضویت نوعی محافظت از او و تلاش برای بقای او درون سیستم است.
چهارم اینکه به عقیده برخی در سیستم، احمدی‌نژاد شخصا مشکلی برای مناصبی چون عضویت در مجمع تشخیص که قائم به فرد است ندارد ولی صلاحیت ریاست جمهوری ندارد زیرا در صورت ریاست جمهوری می‌تواند تیم خود که افرادی صالح از نظر سیستم نیستند را سر کار بیاورد.
و پنجم اینکه با توجه به علاقه برخی از افراد خارج از سیستم به احمدی‌نژاد، عدم عضویت او در مجمع می‌تواند او را بیش از پیش محبوب این افراد کند ولی عضویت در مجمع باعث می‌شود چنین هوادارانی همچنان او را متعلق به مجموعه نظام بدانند و از هواداری خود دست بکشند.بر این اساس به نظر نمی‌رسد که دلیل ممانعت از سفر گواتمالا یک دلیل کاملا سیاسی و برای محدودیت بیشتر او بوده باشد.
واقعا به نظر می‌رسد که این کشور، کشور امنی برای این سفر سیاسی نباشد و برخی نگرانی‌ها در این زمینه صحیح است ولی از آن طرف می‌توان این را هم گفت که در صورت درخواست شخصیتی سیاسی برای سفر به یک نقطه ناامن می‌توان مقدمات سفر او را تامین کرد و از این رو شاید بتوان گفت همه دلایل هم نگرانی‌های امنیتی نبوده است.
