آیا از واردات با ارز متقاضی باید ترسید؟
روزنامه هفت صبح | «واردات بدون انتقال ارز آزاد شد»؛ این خبری است که دیروز بعضی خبرگزاری‌ها منتشر کردند و در نگاه اول به نظر می‌رسد تغییر عمده و مهمی در پروسه واردات کالا رخ داده و به همین دلیل بعضی از رسانه‌ها شروع به انتقاد کردند که این اقدام باعث افزایش قیمت دلار در روز قبل از تعطیلات شده. در واقعیت اما به دو دلیل می‌توانیم بگوییم که خیلی اتفاق مهمی رخ نداده و نباید نوسان قیمت دلار را خیلی مرتبط با این موضوع بدانیم.
یکی اینکه این مجوز چیز جدیدی نیست و از قبل هم وجود داشت و فقط از تیرماه به صورت مقطعی تغییر کرده بود. دوم اینکه این مصوبه صرفا با هدف سهولت در ترخیص کالاهای معطل مانده در گمرک است و نه باز کردن دروازه‌های واردات. اصل ماجرا این است که اخیرا بعد از کمبود بعضی منابع اولیه مثل روغن خام یا ماجرای رسوب برنج در گمرک و … دولت تصمیم گرفت ترخیص کالا از گمرک را با این شیوه تسهیل کند.
یعنی اینکه واردکننده دیگر نیاز ندارد حتما برای ترخیص کالا کد رهگیری بانک مرکزی را ارائه بدهد. از سال ۹۷ به بعد روال کار اینطوری شد که هر واردکننده باید قبل از ترخیص کالا از گمرک، محل تامین ارز را اعلام کند. یعنی بانک مرکزی با این شیوه می‌تواند ورود و خروج ارز از کشور را کنترل کند که تعادل برقرار باشد. این کد رهگیری هم به همین دلیل صادر می‌شود.
بعد خود بانک مرکزی در همین اردیبهشت ماه امسال اعلام کرد که واردکنندگان با شرایطی می‌توانند بدون انتقال ارز هم دست به واردات بزنند مثل این شیوه که صادرکنندگان ارز خود را مسستقیما در اختیار واردکنندگان بگذارند. از تیرماه اما برای این روش محدودیت‌هایی قائل شده بودند که صادرکنندگان فقط می‌توانستند بخشی از ارز خود را با این شیوه به واردات تخصیص دهند (به روایتی تا ۳۰درصد) و الان در واقع این محدودیت برداشته شده است.
اصل خبری که ما از قول رزم حسینی وزیر صمت داریم که در تاریخ ۱۰ آبان در خبرگزاری ایرنا منتشر شده این است: «ثبت سفارش ارز متقاضی از هفته جاری آغاز می‌شود و واردات کالا توسط کسانی که ارز در خارج از کشور دارند، مجاز خواهد شد.» ارز متقاضی یعنی همین ارزی که یک صادرکننده در خارج از کشور دارد و به هر دلیلی نمی‌تواند یا نمی‌خواهد به داخل کشور انتقال دهد، حالا همین ارز می‌تواند مستقیما برای واردات استفاده شود و در سامانه نیما عرضه شود.
پس این مصوبه به معنی بازگشت به همان طرح بانک مرکزی در اردیبهشت ماه امسال است یا حتی قبل‌تر از آن این عین مصوبه ۱۸ شهریور ۹۷ هیات وزیران است. حالا عجیب این است که دقیقا همان رسانه‌هایی که از کمبود مواد اولیه کارخانه‌ها و معطل ماندن کالاهای اساسی در گمرک انتقاد می‌کردند الان ایراد گرفتند که این کار باعث افزایش قیمت دلار می‌شود.
این فرضیه البته درست بود اگر در شرایط تنگنای ارزی کشور قرار بود کلا محدودیت‌های واردات و ثبت سفارش برچیده شود که خب الان چنین اتفاقی رخ نداده. هرچند شاید در همین حد بانک مرکزی ناراضی باشد و وزارت صمت الان اختیاراتش را تا حدودی پس گرفته باشد. در ادامه بخش‌هایی از مصاحبه خبرگزاری فارس با مجیدرضا حریری رئیس اتاق ایران وچین را بخوانید.
او از آن دسته افرادی است که معتقد است همین آزادی نصف و نیمه برای ترخیص کالاهای مانده در گمرک هم باعث افزایش قیمت دلار می‌شود.براساس صورتحساب‌های بانک مرکزی در سال‌های گذشته به میزان ۱۰میلیارد دلار خروج سرمایه‌های ارزی از کشور داشته‌ایم بنابراین با توجه به خروج منابع عظیم ارزی از کشور اینکه بگوییم کسی با ارزی که در خارج از کشور دارد، کالا به کشور وارد می‌کند به معنای آن است که خودمان را فریب داده‌ایم.
اینکه فردی منابع ارزی خود را در خارج از کشور به کالا تبدیل کند و آن را به کشور وارد و تبدیل به ریال کند اصلا منطقی نیست و چنین اقدامی اصلا با عقل تجاری و کسب و کار تطابق ندارد.بنابراین واردات بدون انتقال ارز یا ارز متقاضی به این شکل انجام خواهد شد که واردکننده ارز مورد نیاز را از بازار آزاد خریداری می‌کند و لذا فشار تقاضا به بازار آزاد، اندک کنترل بانک مرکزی را نیز بر بازار از بین خواهد برد.
واردات کالا با ارز متقاضی باعث تلاطم در بازار ارز می‌شود. افزایش تقاضا باعث افزایش نرخ ارز می‌شود.
رئیس کل بانک مرکزی یک‌سال در خصوص واردات بدون انتقال ارز مقاومت کرد اما لابی‌های واردکنندگانی که کار غیرقانونی انجام داده‌اند و بدون تخصیص ارز اقدام به واردات کالا کرده‌اند و کالاهای خود را اکنون در گمرکات ریخته‌اند و از این کالا به عنوان رسوب کالا در گمرکات یاد می‌شود موفق شد بالاخره واردات بدون انتقال ارز که به دنبال آن بودند مجاز شود.
این واردکنندگان با ابزار لابی‌گری و فشار از سوی اتاق بازرگانی، مجلس و برخی وزرا و مدیران دولتی مقاومت بانک مرکزی در مقابل واردات بدون انتقال ارز را شکستند. این اقدام برای واردات بدون انتقال ارز جریمه و تنبیه افرادی است که به قانون احترام گذاشته‌اند و بدون تخصیص ارز واردات نکرده‌اند.
