آشتی اجباری؛ نوای شجریان در جام‌جم پیچید
روزنامه هفت صبح، مرجان فاطمی | روز گذشته در همین صفحه درباره واکنش تلویزیون به خبر درگذشت استاد محمدرضا شجریان نوشتیم و عملکرد بخش‌های خبری و شبکه‌های مختلف را دراین‌باره واکاوی کردیم. به این نکته پرداختیم که با وجود آشتی اجباری تلویزیون با این استاد موسیقی، هیچ برنامه تخصصی‌ای درباره‌اش روی آنتن نرفت و هیچ‌کدام از آهنگ‌هایش هم پخش نشد.
این خلأ، جمعه‌شب با پخش برنامه یادبود استاد محمدرضا شجریان در ویژه‌برنامه «شب‌های هنر»، پر شد و شبکه چهار در این برنامه سه‌تا از آثار این استاد را به طور کامل روی آنتن برد. این برنامه با اجرای رضا مهدوی در ۵۱ دقیقه، به زندگی و آثار محمدرضا شجریان اختصاص داشت. هفت صبح، مروری دارد بر ابعاد مختلف این برنامه.
*** تغییر در جدول پخش شبکه چهار
شبکه چهار قرار بود طبق اعلام قبلی، ساعت ۲۰:۳۰ جمعه‌شب، فیلم سینمایی «نبرد الجزایر» را روی آنتن ببرد، اما به مناسبت درگذشت استاد شجریان از پخش آن فیلم صرف‌نظر کرد. زمان پخش این ویژه‌برنامه، مدام زیرنویس می‌شد: «به اطلاع بینندگان عزیز می‌رساند فیلم سینمایی نبرد الجزایر امشب پخش نمی‌شود و برنامه شب‌های هنر به مناسبت درگذشت استاد شجریان پخش می‌شود.»
*** دکور ویژه استاد شجریان
برنامه شب‌های هنر، به مناسبت بزرگداشت استاد محمدرضا شجریان، در دکوری متفاوت روی آنتن رفت. طرح بزرگی از این استاد همراه با نقش‌های گل‌و‌مرغ روی دیوار دیده می‌شد. در قسمتی دیگر، گرامافونی می‌دیدیم که در حال پخش موسیقی بود و کنار آن صفحه گرامافونی با تصویر محمدرضا شجریان دیده می‌شد. در جای دیگری از این دکور، نوار کاست زردرنگی وجود داشت که روی آن نام آلبوم «یادها» اثر استاد درج شده بود. به‌طورکلی در کل این دکور می‌شد نشانه‌هایی از استاد شجریان را دید.
*** پخش سه آهنگ از استاد
از روزی که خبر درگذشت استاد شجریان منتشر شد، تلویزیون هیچ‌یک از آثار این استاد را روی آنتن نبرد، اما جمعه‌شب در این ویژه‌برنامه شبکه چهار، سه نماهنگ با صدای استاد شجریان روی آنتن رفت. در ابتدای برنامه بلافاصله بعد از پایان صحبت‌های رضا مهدوی و تسلیت به جامعه موسیقی، نماهنگ «ببار ای بارون ببار» با صدای استاد پخش شد؛ انتخابی دقیق که با حزن و اندوه این روزها تناسب زیادی داشت.
در اواسط برنامه، نماهنگ «میهن ای میهن» پخش شد و در بخشی دیگر هم «ناز لیلی». نکته قابل‌توجه این بود که برای دو نماهنگ «ببار ای بارون ببار» و «ناز لیلی»، وقت زیادی صرف شده بود و هردو آنها به لحاظ گرافیکی نماهنگ‌های جذابی بودند. در نماهنگ «ببار ای بارون ببار»، تصاویری از استاد شجریان به همراه محمدرضا لطفی، پرویز مشکاتیان، حسین علیزاده و … را از پشت شیشه‌ای می‌دیدیم که باران روی آن می‌بارد. در «ناز لیلی»، تصاویری از استاد در کنار سایر اساتید موسیقی و طرح‌های گل‌ومرغی جذاب دیده می‌شد.
*** گفت‌وگو با شاگرد استاد و سایر موسیقی‌دانان
برنامه در ۵۱ دقیقه آماده شده بود و بخش مهم آن به گفت‌وگوی رضا مهدوی، مجری برنامه با سیدرضا طیبی، یکی از شاگردان نسل آخر آموزش‌های استاد شجریان اختصاص داشت. اواسط این گپ‌وگفت، صحبت‌هایی از جلیل عندلیبی، آهنگساز و نوازنده سنتور درباره استاد شجریان پخش شد. او خاطرات جالبی از سال ۵۷ و زمانی که برای ضبط «میهن ای میهن» در خانه استاد در تهرانپارس جمع می‌شده‌اند تعریف کرد.
در بخشی دیگر گزیده‌ای از صحبت‌های داوود گنجه‌ای، موسیقی‌دان، درباره استاد پخش شد. او هم خاطره جالبی تعریف کرد و گفت که شجریان تمام مدت یک ضبط‌صوت در دست داشته و در هر محفلی، آثار بزرگان موسیقی را ضبط می‌کرده تا از آنها یاد بگیرد. در بخشی هم صحبت‌هایی از محمد مقدسی، یکی از اساتید موسیقی پخش شد. او از راز ماندگاری آثار استاد شجریان حرف زد و توضیح داد که یکی از دلایل این ماندگاری به این مسئله برمی‌گردد که او سوز و گداز درون شعر را حفظ می‌کرده است.
*** راز ماندگاری استاد
در گفت‌وگوی اصلی برنامه که میان رضا مهدوی و سیدرضا طیبی جریان داشت، درباره موارد مهمی مانند شیوه استاد در تدریس، صبر و حوصله‌ای که برای آموزش داشته، مکتب آوازی استاد شجریان، پاسداری از اشعار حافظ و مولانا و سعدی و … صحبت به میان آمد و در بخشی به اهمیت همایون شجریان در ادامه دادن به راه استاد پرداخته شد. آنها نهایتا دراین‌باره صحبت کردند که استاد شجریان به دیار باقی شتافته، اما تاثیر او در آموزش شاگردان خلف باعث شده که این فرهنگ در نسل‌های بعدی هم جاری و ساری باشد و این آوازخوانی به محاق نرود.
