آرایش سیاسی یک روز پس از انتخابات
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی| صبح شنبه پس از انتخابات است و حالا نتایج اولیه اعلام شده است. این نتایج هر چه باشد، چه پیروزی قابل پیش‌بینی رئیسی و چه شگفتی‌سازی رضایی و همتی، تاثیراتی در فضای سیاسی ایران خواهد داشت و از همین حالا می‌توان آن‌ها را حدس زد. بیایید با هم مرورشان کنیم:
* یک: شکاف در جبهه اصلاحات: اصلاح‌طلبان در این انتخابات بازی عجیبی داشتند. سازوکار تازه‌شان یعنی جبهه اصلاحات از هیچ کاندیدایی برای انتخابات ریاست جمهوری حمایت نکرد و در عوض یک لیست کامل داد برای شورای شهر تهران. با این حال، این سازوکار نتوانست همه اصلاح‌طلبان را راضی کند و ۱۵تشکل اصلاح‌طلب صبح چهارشنبه قبل از انتخابات، بیانیه‌ای دادند و از همتی حمایت کردند. آن فهرست تقریبا شامل همه احزاب اصلاح‌طلب بود منهای جبهه مشارکت و البته مجمع روحانیون مبارز. در میان رهبران اصلاح‌طلب نیز خاتمی و کروبی به حضور در انتخابات دعوت کردند ولی میرحسین موسوی در بیانیه‌ای با کمی ابهام، تلویحا گفت که در انتخابات شرکت نخواهد کرد.
به این ترتیب، خاتمی از تشکل زیر دستش یعنی مجمع روحانیون جدا شد (و شاید بتوان گفت از موسوی خوئینی‌ها)، راه اتحاد ملت از جبهه اصلاحات جدا شد و میرحسین موسوی نیز راهش را از اصلاح‌طلبان جدا کرد (کما اینکه پیش از این و در جریان بیانیه‌اش به مناسبت آبان ۹۸ نیز چنین کاری کرده بود). اصلاحات حالا به دو قسمت تقسیم شده است. یک سویش خاتمی و کروبی و بهزاد نبوی، یک سوی دیگر موسوی خوئینی‌ها و میرحسین موسوی و حجاریان. یک سویش کارگزاران و توسعه ملی (مجاهدین سابق) و اعتماد ملی و یک سویش حزب اتحاد ملت و مجمع روحانیون مبارز. و این آغاز یک راه است.
* دو: وزن همتی: همتی تا پیش از انتخابات یک رئیس کل بانک مرکزی تقریبا ناکام بود. با این حال شورای نگهبان با ردصلاحیت‌های خود، همتی را به کاندیدای نجات برای اصلاح‌طلبان تبدیل کرد. حالا او اگر بتواند فقط ۱۰درصد از آرای کل افراد واجد شرایط رای دادن در انتخابات را داشته باشد (یعنی حوالی ۶ میلیون نفر) به اندازه محمد‌باقر قالیباف در انتخابات ۱۳۹۲ و بیش از سعید جلیلی یا محسن رضایی در این انتخابات رای خواهد داشت و این یعنی افزایش وزن او که تاثیر مستقیمی در آینده سیاسی او خواهد داشت. با این حال همتی برای استفاده از این فرصت، باید خیلی تلاش کند.
* سه: پاداش انصراف: اگر همتی رئیس‌جمهور شود، مهرعلیزاده حتما سهمی بیش از آنکه در ۱۳۹۲ از روحانی گرفت (یعنی استانداری اصفهان و عضویت هیات مدیره منطقه آزاد کیش) را مطالبه خواهد کرد و اگر رئیسی رئیس‌جمهور شود، باید منتظر باشیم و ببینیم به زاکانی و جلیلی بابت کناره‌گیری از انتخابات چگونه پاداش خواهد داد. البته لیست کسانی که به نفع رئیسی کنار رفتند بلندبالاتر از این حرف‌هاست و مثلا حسین دهقان، رستم قاسمی و سعید محمد را هم در برخواهد گرفت.
قاضی‌زاده هاشمی هم با کنار نرفتن از انتخابات قمار بزرگی کرد و حالا باید دید، آرا در مورد وزن سیاسی او چه پیامی خواهد داشت. با این حال اگر رای‌شکنی او باعث شود که برای پیروزی رئیسی مشکلی پیش بیاید، اصولگرایان هرگز او را نخواهند بخشید. یادتان نرود که او کرسی نایب رئیسی مجلس را هم از دست داده است و بعد از انتخابات یک نماینده معمولی است.
* چهار: مسئله جانشینی در قوه قضائیه: به طور خلاصه چهار نفر یعنی آیت‌الله اعرافی از خارج قوه قضائیه و حجج اسلام محسنی اژه‌ای، مرتضوی و منتظری از دل قوه قضائیه ممکن است این سمت را کسب کنند. البته همه این‌ها حدس و گمان است و تعیین این مقام، به عهده رهبری است.
* پنج: سرنوشت روحانی: حسن روحانی پس از انتخابات، احتمالا سرنوشتی مثل سیدمحمد خاتمی خواهد داشت. با توجه به اینکه پیش از این گفته شده بود که او معتقد است رئیس‌جمهور باید رئیس مجمع تشخیص شود و برای همین در جلسات مجمع (بعد از هاشمی) شرکت نمی‌کرد؛ او احتمالا عضویت در مجمع تشخیص را نخواهد پذیرفت (یا در صورت پذیرش به جلسات نخواهد رفت) و با توجه به مقرراتی که وجود دارد، دفتر رئیس جمهور سابق یا یک بنیاد را تاسیس خواهد کرد و ایام بازنشستگی را خواهد گذراند.
* شش: آینده لاریجانی: علی لاریجانی بعد از انتخابات، سیستم خود را تغییر نداده و همچنان ویترین رسانه‌ای خود را حفظ کرده است. او با توجه به دلجویی تلویحی رهبری از وی بعد از ردصلاحیت، احتمالا سمت فعلی خود را حفظ خواهد کرد و البته چشم خواهد داشت به دو انتخابات بعدی یعنی انتخابات مجلس ۱۴۰۲ و ریاست جمهوری ۱۴۰۴٫ حتی اگر این نباشد، لاریجانی حالا وزنی دارد در سیاست ایران و شاید بتواند به جریان سوم نیز فکر کند.
مخصوصا با توجه به نزدیکی که کارگزاران سازندگی به او پیدا کرده و البته اختلاف کارگزاران و اصلاح طلبان. جریان سومی با حضور لاریجانی، ناطق نوری، علی مطهری و حتی همتی. در همین جا، باید به فداکاری بزرگ قالیباف برای رئیسی هم اشاره کنیم. قالیباف با فرض دو دوره‌ای بودن رئیس جمهور بعدی، تقریبا با ریاست جمهوری خداحافظی کرده و از این نظر برای او نیز پاداش بزرگی در نظر گرفته خواهد شد.
* هفت: وضعیت برجام: مذاکرات عملا متوقف شده تا معلوم شود که مذاکره بعدی با چه کسی است. حرف‌های عباس عراقچی هم که از رئیسی تعریف کرده و گفته او مسیر برجام را ادامه خواهد داد، معنادار بود. در این شرایط اگر همتی رئیس‌جمهور شود با توجه به اینکه از همین الان گفته شده که او ظریف را وزیر خارجه یا معاون بین‌الملل خود خواهد کرد؛ مسیر فعلی ادامه پیدا خواهد کرد اما اگر رئیسی رئیس‌جمهور شود باید دید که کار به دست کدام تیم دیپلماتیک خواهد افتاد. در حال حاضر او چهار چهره دیپلماتیک در نزدیکی خود دارد: جلیلی، علی باقری کنی، حسین امیرعبداللهیان و منوچهر متکی.
به نظر می‌رسد که اگر کار به دست سعید جلیلی بیفتد یعنی ایران تصمیم گرفته فضا را عوض کند و از مذاکره به مقاومت تغییر مسیر دهد اما اگر کار به دست امیرعبداللهیان و باقری کنی بیفتد کمی فضا متفاوت است و باید منتظر ادامه برجام و حتی تغییر لحن اصولگرایان باشیم. حضور عباس عراقچی در این سمت هم اگرچه بعید است ولی همین پیام را دارد. با این حال باید منتظر ماند و دید چه کسی رئیس‌جمهور و چه کسانی وزیر خارجه و دبیر شورای عالی امنیت ملی خواهند شد. در صورتی که رئیسی رئیس‌جمهور شود یک موضوع جدی هم مسئله حضور نام او در لیست تحریمی است که به نحوی باید مرتفع شود.
