حراج زمستانه پایاننامه در دو سایت معروف
روزنامه هفت صبح، نگین باقری| فروش پایان‌نامه‌های دانشجویان از آن دست خبرهایی است که کسی انتظارش را ندارد. اگرچه تا پیش از این ویدئوهایی از فروش نسخه‌های کاغذی به ضایعاتی‌ها یا اصلا دور ریختن آنها منتشر شده بود اما این بار حرف از یک چرخش مالی بزرگ بین دانشگاه‌ها و دو سایت معروف است. دو سایتی که دیروز معاون دانشگاه تهران اسم آنها را آورد: پایگاه نور و ایران داک.
مجبور هستید که پایان نامه خود را بفروشید
ماه پیش یکی از دانشجویان ورودی سال 1385 دانشگاه تهران با جست‌و‌جوی نام خود به متن پایان نامه‌اش در سایت نور رسید و این سوال را مطرح کرد که چرا باید دانشگاه‌ها که هیچ کمک مادی به دانشجو نمی‌کنند، پایاننامه او را بفروشد و از آن درآمد داشته باشد؟ مدیر پایگاه نور در واکنش به رشته توئیت اعتراضی این جواب را داد:
« طبق قانون و بر اساس فرمی که قبل از تحویل مدرک امضا می‌کنید، دانشگاه مالک پایاننامه است و تا زمانی که این فرم را امضا نکنید پایاننامه را دانشگاه قبول نمی‌کند. البته جدیدا دستورالعملی توسط دولت به دانشگاه‌ها ابلاغ شده که در طرح‌های علمی و پروژه‌هایی که از این پایان نامهها استخراج می‌شود، سهم دانشجو باید توسط دانشگاه محاسبه شود.
طبق همین ابلاغیه مالک دانشگاه طی قراردادی با دانشگاه تهران ما این پایان نامهها را روی سایت می‌فروشیم و در ازای هر پایاننامه سهم دانشگاه را به حساب دانشگاه واریز می‌کنیم. اگر تخلفی هم صورت گرفته باشه از طرف دانشگاه تهران است که بدون در نظر گرفتن جایگاه دانشجو، قرارداد بسته هرچند که تکرار می‌کنم قانون دانشگاه را مالک می‌داند.»
پول فروش پایاننامه وارد جیب دانشجو نمی‌شود
دیروز خبرگزاری ایسنا ماجرا را از مسئولان این دانشگاه پیگیری و معاون این دانشگاه هم اتفاقا آن را تایید کرد. این دانشگاه میگوید که قوانین بالادستی برای حق و حقوق پدیدآوران پایان نامهها و رساله‌ها وجود دارد. بر اساس این قانون اگر سه سال از پایاننامه شما بگذرد می‌توان آن را در اختیار بقیه افراد قرار داد.
جالب اینکه بر اساس این قانون اگر دانشگاهی پایاننامه را نشر ندهد خلاف قانون عمل کرده‌اند. این قانون میگوید که مالکیت معنوی این آثار در اختیار دانشگاه است و حتی اگر دانشجویی خبر نداشته باشد باز هم اختیار آثار آنها در دست دانشگاه است. اینطور که مشخص است مبلغ فروش پایاننامه صرف توسعه زیرساخت‌های کتابخانه مرکزی می‌شود. این را معاون دانشگاه تهران گفته و تایید کرده که پول فروش پایاننامه به جیب دانشجو نمی‌رسد.
دو غول بزرگ ایران داک و نور
دانشجویان می‌گویند که بارگذاری پایاننامه در ایران داک برای فارغ‌التحصیلی آنها حتی اجباری است. اما این که چطور از نور سر در می‌آورند به خود دانشگاه و قرار‌دادش با این سایت برمی‌گردد. اینطور که دانشگاه تهران روشن کرده قرارداد این دانشگاه با پایگاه نور مربوط به دو سال قبل بوده.
پایگاه نور در واقع یک مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم انسانی است که گویا سال 1368 با دستور رهبری برای مستند کردن منابع دینی تاسیس می‌شود. آیت‌الله صادق آملی لاریجانی رئیس و 7 نفر دیگر از جمله 5 روحانی هم عضو هیات امنای این پایگاه هستند.
یکی از این روحانیان محمدحسین بهرامی است که از سال 1377 در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در بخش‌های شبکه اینترنت، مدیر پایگاه اطلاع رسانی حوزه نت فعال بوده، به ریاست مرکز نور رسیده و از سال 1395 هم به عنوان مسئول فناوری و فضای مجازی حوزه علمیه معرفی شده.
در این سایت 105 پایاننامه بارگذاری شده که همه این تعداد را با یک مبلغ محدود می‌شود دانلود کرد. اشتراک یک ساله این سایت 200 هزار تومان است که با آن می‌شود حداکثر 400 پایاننامه دانلود کرد. برای یک پایاننامه ولی این عدد به 50 هزار تومان می‌رسد.
پردانلودترین پایان‌نامه‌ها متعلق به پردیس کشاورزی، مجتمع آموزشی ابوریحان، دانشکده دامپزشکی، هنرهای زیبا و دانشکده الهیات بوده است. عنوان یکی از این پایان نامه‌های پردانلود «بررسی شاخص‌های بیولوژیکی کفشدوزک» است که سال 1387 از آن دفاع شده.
فقط بخش پایان‌نامه‌های این پایگاه 116 هزار کاربر دارد که نام همگی آورده شده. اینجا می‌توان اساتیدی که دارای بیشترین رکورد پایاننامه هستند دید. محمد حقیقی، طهمورث حسنقلی و رضا تهرانی بین 490 تا 552 پایان نامه در این پایگاه به نام خود دارند. البته نه به عنوان نویسنده بلکه به عنوان استاد راهنما یا مشاور. حقیقی استاد گروه مدیریت بازرگانی، حسنقلی استاد گروه مدیریت مالی و تهرانی هم استاد دانشکده علوم اداری دانشکده مدیریت دانشگاه تهران هستند.
به جز دانشگاه تهران پایان‌نامه‌های دانشگاه صدا و سیما، دانشگاه امام صادق، دانشگاه جامعه الزهرا، دانشگاه معارف اسلامی و حوزه علمیه قم هم در پایگاه نور بارگذاری و فروخته می‌شود.
در نورمگز بخش ادبیات و زبان‌ها دارای بیشترین تعداد مقاله بوده. همچنین در شهریور امسال پردانلودترین مقاله متنی در یک مجله رشته تربیت بدنی با این عنوان بوده است: «نقش نسبی مؤلفه‌های سروکوال در جایگاه‌سازی برند تیم‌های فوتبال پرسپولیس و استقلال تهران». اسم آن خیلی پیچیده است اما محتوای آن خلاصه پایان‌نامه‌ای از دانشگاه باهنر کرمان است که به توسعه پایدار برند این دو تیم در ذهن و قلب طرفدارانش مربوط می‌شود.
ایران داک زیرمجموعه، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران است که دهه 40 تاسیس شده ولی فرایند ثبت پایان نامهها را از سال 1387 و بعد از اجباری شدن این کار شروع کرده. تا‌کنون 75 هزار پایان نامه در آن ثبت شده و نسبت به نور حق اشتراک ارزان‌تری دارد. طوری که کاربران با ماهی 35 هزار تومان می‌توانند این آثار را دانلود کنند.
