آناتومی‭ ‬یک‭ ‬سانحه

هفت صبح| دیروز در صدا و سیما برخی از تصاویر و صداهای منتشرنشده‌ از سانحه سقوط بالگرد رئیس‌جمهور برای اولین بار به نمایش درآمد. این مستندی بود با عنوان «روایت سانحه» که در اخبار ساعت 14 روز یکشنبه منتشر شد. مستند نشان می‌داد دوربین و میکروفن این سازمان در چند برهه حساس این پرواز مشغول به ضبط بوده. این ویدئوها به همراه بازسازی که از پرواز هلی‌کوپترها شده به چند سوال پرتکرار این یک هفته جواب می‌دهد.

سی‌ام اردیبهشت هواپیمای رئیس‌جمهور و هیات همراه ابتدا در فرودگاه شهید مدنی فرود می‌آید، سپس سوار سه بالگرد می‌شوند تا از راهگذر ارس در شمال آذربایجان شرقی بازدید کنند.{در این حین فیلمبردار صدا و سیما که در هلی‌کوپتر رئیسی حضور دارد، تصاویری از او و بقیه سرنشینان ضبط می‌کند.} بالگردها بعد از بازدید هوایی، در منطقه‌ای نزدیک به روستای کلاله فرود می‌آیند. اینجا دوباره بالگردها به مقصد سد قیز قلعه‌سی بلند می‌شوند. دوباره در نزدیکی سد فرود می‌آیند تا تیم دولت با رئیس جمهور آذربایجان دیدار داشته باشند. بعد از دیدار آنها دوباره آماده عزیمت به تبریز می‌شوند و حادثه در مسیر حرکت به این شهر رخ می‌دهد. مقصد پالایشگاه تبریز بود که یک ساعت و 15 دقیقه از محل قبلی فاصله داشت.

چرا رئیس‌جمهور از مسیر زمینی به تبریز حرکت نکرد و در آن آب و هوا با هلی‌کوپتر سفر کرد؟

سد قیزقلعه‌سی در 245 کیلومتری تبریز است. طی کردن این مسیر با خودرو 4 ساعت زمان می‌برد و با توجه به فشردگی برنامه برگشت با ماشین هم ممکن نبود.

چرا رئیس‌جمهور و تیم او به جای بالگرد، با هواپیما به سد نرفتند؟

فرودگاه پارس‌آباد مغان نزدیک‌ترین فرودگاه به سد بود که 120 کیلومتر فاصله داشت. یعنی رفتن از این مسیر هم دو ساعت زمان می‌برد. پس بالگردها از روی زمین بلند شدند و اوج گرفتند.

چرا دو بالگرد دیگر متوجه غیبت هلی‌کوپتر رئیس جمهور نشدند؟

سه بالگرد در ساعت 13:10 عازم تبریز می‌شوند. نحوه چینش آنها به این شکل بود یک بالگرد بالاتر و یک بالگرد پایین‌تر از بالگرد رئیس‌جمهور قرار داشت تا هلی‌کوپتر رئیس‌جمهور وسط قرار بگیرد.

وضع هوا در لحظه پرواز چگونه بود؟

تصاویری که افراد محلی ثبت کرده‌اند نشان می‌دهد که شرایط آب و هوایی آنقدر هم بد نبوده. گزارش آب و هوایی که آن روز در شبکه خبر پخش می‌شود خبر می‌دهد که بعد از ظهر قرار است هوا در شمال غربی بارانی باشد.

نحوه حرکت بالگردها به بالا به چه شکلی بود؟

بالگردها نیم ساعت بعد از پرواز در حوالی معدن مس سونگون با یک توده ابر مواجه می‌شوند. خلبان بالگرد رئیس‌جمهور که فرمانده میدان بوده دستور می‌دهد آنها برای عبور از توده ابرها ارتفاع بگیرند و از فراز توده ابر بگذرند. دو بالگرد از توده ابر می‌گذرند و به بالای ابر می‌رسند. از قضا رئیس دفتر رئیس‌جمهور که سوار بالگرد شماره سه بوده عکسی از بالای ابر گرفته و نشان می‌دهد به جز این توده ابر، خبر دیگری از ابر و مه نیست.

خلبان‌ها چه زمانی متوجه غیبت هلی‌کوپتر رئیس جمهور می‌شوند؟

هنگام عبور از این توده ارتباط با فرمانده قطع می‌شود. یکی از همراهان تصاویری از لحظه جست و جوی هوایی اولیه ثبت کرده که نشان می‌دهد دید محدود بوده و جست و جوی هوایی به همین دلیل نتیجه نمی‌دهد. پس تصمیم می‌گیرند که در نزدیکی معدن فرود بیایند و کار جست و جو را زمینی شروع کنند. ساعت 14 آن‌ها فرود می‌آیند.

چه کسی با آیت‌الله آل هاشم (امام جمعه تبریز) حرف زد و چه گفت؟

همراهان بعد از فرود در معدن تلاش می‌کنند که با سرنشینان بالگرد حامل رئیس‌جمهور تماس بگیرند. تا اینکه ساعت 14:18 یکی از تماس‌ها با تلفن خلبان بالگرد مفقود شده پاسخ داده می‌شود. این طرف گوشی در دست وزیر نیرو (اردکانیان) است و از آن طرف گوشی موبایل فرمانده پرواز در دست آیت‌الله آل هاشم. اردکانیان می‌پرسد: «بقیه کجان؟ یعنی دور و بر شما نیستند؟ شما تنهایید؟» ساعت 17:16 دقیقه آخرین تماس با تلفن فرمانده برقرار می‌شود و دیگر از آن لحظه به بعد کسی پاسخگو نیست.

  حالا با ردیابی تلفن همراه می‌شد مکان را ردیابی کرد. پس چرا با وجود برقراری ارتباط مختصات گوشی ردیابی نشد؟ در این راه یک مشکل وجود داشت. آنجا یک ایستگاه بی تی اس وجود داشت و با یک بی تی اس نمی‌شد موبایل را ردیابی کرد. برای این کار حداقل به سه بی تی اس نیاز است. برای همین یک محدوده بزرگ بین روستای اوزی- روستای اردشیر و طویل (توابع شهرستان ورزقان در 120 کیلومتری تبریز) تعیین می‌شوند. منطقه‌ای وسیع، سخت گذر، خالی از سکنه که به خاطر اطلاعات ضد و نقیض به سختی کار اضافه می‌شد. سه ساعت بعد مهی غلیظ روی زمین نشست و بلافاصله سامانه بارشی فعالیت خود را آغاز کرد. ساعت 5:30 صبح ریزپرنده‌های ایرانی اولین تصاویر از سانحه را مخابره می‌کنند.

  بالگرد چه مسیری رفته؟

بالگرد همان مسیری که پیش‌بینی می‌شد رفته و از این مسیر خارج نشده بوده. تا یک و نیم دقیقه قبل از سانحه فرمانده با دو بالگرد دیگر گروه پروازی در ارتباط بوده است.

  اینکه چه اتفاقی برای بالگرد افتاده را نمی‌دانیم. اما چه اتفاقی برای بالگرد نیفتاده؟ آثار  اصابت گلوله در اجزای باقی مانده بالگرد سانحه مشاهده نشده و بالگرد بعد از برخورد با ارتفاع دچار آتش‌سوزی شده است. در مکالمات برج مراقبت با گروه پرواز هم مورد مشکوکی مشاهده نشده است.