هفت صبح، سارا خادمی| بعد از اینکه طی سالهای گذشته بارها اعلام شد کیفیت آموزش در ایران به شدت افت پیدا کرده است و دانشآموزان دچار افت تحصیلی شدهاند، حالا رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی وزارت آموزش از کم بودن ساعتهای آموزش در ایران، به عنوان یکی از عوامل افت تحصیلی دانشآموزان نام برده است.
موضوع کم بودن ساعتهای آموزش در مدارس و نقدهایی که به آن وارد است اما موضوع جدیدی نیست. در سال 1398سید جواد حسینی، معاون وقت وزیر آموزش و پرورش در نشستی اعلام کرده بود که در ایران ۱۲هزار و ۹۰۰ ساعت آموزش از اول ابتدایی تا پایان سال دوازدهم ارایه میشود در حالی که میانگین جهانی آن معادل هشت هزار ساعت است که این میزان هم مورد انتقاد قرار دارد! اظهاراتی که همان زمان هم با نقدهای فراوانی همراه بود.
مسعود کبیری عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش چندی بعد در همین خصوص گفته بود: براساس سند برنامه درسی ملی، زمان آموزش برای دوره ابتدایی 925 ساعت است، البته درباره تعداد روزهای آموزش مصوبه مشخصی وجود ندارد اما به نظر میرسد روزهای آموزش باید 185 روز باشد. چندی قبل معاون وزیر آموزش و پرورش ادعا کردند که 12 هزار و 900 ساعت زمان آموزش در ایران داریم که در مقایسه با میانگین جهانی که 8 هزار ساعت است بسیار زیاد است اما به نظر میرسد این مسئله نوعی فریب است چون هیچ وقت این ساعت آموزش را به دانشآموزان ارائه نمیدهیم.
وی تصریح کرده بود؛ هیچ تردیدی نداشته باشید که دانشآموزان دوره ابتدایی کمترین میزان آموزش را در مدرسه در میان کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته دریافت میکنند، دانشآموزان دوره ابتدایی در طول هفته 21 ساعت آموزش واقعی دریافت میکنند که در روسیه و اسلوونی این ساعت کمتر و در ایتالیا و آمریکا میزان ساعت آموزش هفتگی دانشآموزان بیشتر است.
کبیری درباره مقررات نوشته و نانوشتهای که برکاهش زمان آموزش تاثیر میگذارند، گفته بود: تعطیلی پنجشنبهها، بخشنامه کاهش ساعت کار آموزگاران بالای 20 سال سابقه و برگزاری جلسات شورای معلمان در ساعات آموزشی از جمله این موارد است، تحقیقی در سال 92 انجام دادیم و در آن مشخص شد که دو سوم زمان معلمان صرف آموزش و آماده سازی و یک سوم صرف آموزش واقعی میشود.
براساس پیشبینی این کارشناس آموزشی در خوشبینانهترین حالت از 576 ساعت آموزشی که تصور میکنیم وجود دارد 170 ساعت آن تشکیل نمیشود و 130 ساعت نیز صرف استراحت درون مدرسه میشود و عملا دانشآموزان 75 درصد از زمان کلاس درس را آموزش واقعی دریافت میکنند.
زمان آموزش در مدارس سایر کشورها
اما دانشآموزان سایر کشورهای جهان چند ساعت در هفته آموزش میبینند؟ مقدارساعتهای آموزش در مدرسه در نقاط مختلف دنیا میتواند از چهار یا پنج ساعت تا حدود هفت ساعت در روز و یا بیشتر، متغیر باشد که این موضوع نشاندهنده تفاوتهای آموزشی و فرهنگی هر کشور است. با هم مروری داریم بر آمار ساعتهای آموزش در تعدادی از کشورهای جهان.
سنگاپور
سنگاپور به داشتن یکی از بهترین سیستمهای آموزشی جهان معروف است. دانشآموزان این کشور بهطور متوسط روزانه ۶ ساعت و ۳۰ دقیقه به مدرسه میروند. این موضوع نتیجه تمرکز دولت بر ارائه آموزش باکیفیت و تاکید بر توسعه مهارتهای تفکر انتقادی و حل مسئله است.
استرالیا
در استرالیا نیز دانشآموزان روزانه بهطور متوسط ۵ ساعت و ۴۵ دقیقه در مدرسه حضور دارند. این کشور بر کیفیت آموزش، موفقیت تحصیلی و مهارتهای تفکر انتقادی تاکید دارد.
ژاپن
ژاپن بهدلیل سیستم آموزشی سختگیرانه خود در دنیا شناخته شده است. دانشآموزان ژاپنی بهطور متوسط روزانه ۶ ساعت و ۴۵ دقیقه به مدرسه میروند. این مسئله ناشی از انتظارات بالای جامعه برای موفقیت تحصیل و همچنین تاکید زیاد بر فعالیتهای فوقبرنامه و برنامههای بعد از مدرسه است.
روسیه
دانشآموزان روسیه بهطور متوسط روزانه ۶ ساعت در مدرسه به سر میبرند. این کشور بر ارائه آموزش با کیفیت و توسعه مهارتهای تفکر انتقادی، تمرکز دارد. دروس اصلی دانش آموزان شامل ریاضی، علوم و زبان میشود و فعالیتهای فوقبرنامه نیز در این کشور رایج است.
کرهجنوبی
کرهجنوبی نیز تاکید زیادی بر آموزش افراد دارد، بهطوری که دانشآموزان بهطور متوسط روزانه ۶ ساعت و ۴۰دقیقه به مدرسه میروند. این ساعات طولانی ناشی از رقابتی بودن سیستم آموزشی و اهمیت موفقیت در آزمونهای استاندارد است.
چین
دانشآموزان چینی روزانه بهطور متوسط ۶ ساعت و ۱۵ دقیقه در مدرسه حضور دارند. این زمان طولانی، منعکسکننده اهمیت بالای موفقیت تحصیلی در چین و تمایل به برتری در دروسی مانند ریاضی، علوم و زبان است. در چین علاوه بر کلاسهای عادی، فعالیتهای فوقبرنامه و برنامههای بعد از مدرسه نیز رایج هستند.
آمریکا
اگرچه آمریکا بیشترین ساعات مدرسه را ندارد، اما دانشآموزان بهطور متوسط حدود ۶ ساعت در روز در مدرسه هستند. تمرکز این کشور بر آموزش همهجانبه و توسعه مهارتهای حل مسئله و تفکر انتقادی است.
آلمان
دانشآموزان آلمانی بهطور متوسط روزانه ۵ ساعت و ۳۰ دقیقه در مدرسه هستند. این کشور تمرکز بالایی بر موفقیت تحصیلی و آموزش باکیفیت دانشآموزان دارد. این مدت کوتاهتر در مقایسه با سایر کشورهای جهان ممکن است انعکاسدهنده نوعی فلسفه آموزشی باشد که بهجای کمیت، بر کیفیت تاکید دارد.
تایید کمترین ساعتهای آموزش
حالا اخیرا حجتالاسلام علی لطیفی، رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه بر اساس مطالعات تیمز و پرلز، «زمان» آموزش در ایران نسبت به کشورهای برگزار کننده این آزمونها کمتر است میگوید: سهم کمی از افت تحصیلی به برنامه درسی و کتابهای درسی مربوط میشود. وی در این زمینه گفته است: اگر قرار باشد محتوایی با رویکرد کاوشگرانه، آموزش داده شود نیازمند زمان بیشتر است. یکی از چالشها در مدارس که به نظر من در افت کیفیت هم نقش دارد، زمان آموزش در مدارس است.
در مطالعه تیمز و پرلز ثابت شده که زمان آموزش در ایران کمترین زمان نسبت به کشورهایی است که آزمون تیمز و پرلز برگزار میکنند. این در حالی است که برای تربیت دانش آموز پژوهشگر باید به دانشآموز به اندازه کافی وقت داده شود تا در محیط طبیعی و عملی آزمایش انجام دهد و فرمولی جلو نرود. رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در مورد میزان ساعتهای کنونی آموزش دانشآموزان در مدارس و ساعتهای لازم برای یک آموزش با کیفیت اعلام کرده است؛
در دوره ابتدایی بر اساس قانون، ۹۲۵ ساعت آموزشی به علاوه ۱۰۰ساعت باید دانشآموز در کلاس باشد اما واقعیت مدارس چیز دیگری را نشان میدهد. یکی از دلایل آن دو شیفته بودن مدرسه است؛ وقتی مدرسه دو شیفته است مدرسه اول مجبور میشود زمان را کوتاهتر کند تا شیفت بعدی حاضر شود. همچنین مسائل مربوط به نیروی انسانی را نیز باید مورد توجه قرار داد یعنی بتوانیم برای معلمی که بیشتر از ۲۴ ساعت در هفته تدریس میکند جبران زحمت کنیم.
