عملیات شکست خورده جواد و بشیر | علل ناکامی برنامه «داستان شد»
درباره برنامه «داستان شد» که برای جبران حذف «کتاب باز» روانه آنتن شده ولی در عمل محصولی است فاقد کیفیت کافی
هفت صبح| پیش از آغاز پخش «داستان شد» در شبکه سه، خبری در چند رسانه پیچید که این برنامه جایگزین «کتاب باز» شبکه نسیم خواهد بود. همان برنامه موفق حوزه کتاب و کتابخوانی که مدیریت جدید تلویزیون باعث تعطیلی‌اش شدند و در ادامه نتوانستند محصولی مشابه آماده کنند.
با تماشای «داستان شد» می‌توان پی برد که هیچ ربطی به «کتاب باز» ندارد و ظاهرا سازندگان، از محبوبیت آن برنامه برای بازارگرمی برنامه خود در بازه تبلیغات، بهره برده‌اند. اینکه می‌گوییم بی‌ربط است، دلیل دارد؛ چون «داستان شد» مسیری متفاوت اما شکست‌خورده پیش گرفته.
مورد اول| فضای برنامه
اگر «داستان شد» را ندیده‌اید، توضیح می‌دهیم که برنامه‌ای است مبتنی بر کتاب و ادبیات. سراغ دیگر ارکان فرهنگی و نیز هنری هم می‌رود اما در اصل می‌خواهد همه چیز را به کتاب ربط دهد. مجری و چهار میزبان در یک دکور بزرگ می‌نشینند و تعداد زیادی تماشاچی هم حضور دارند. ابتدا یک نمایش اجرا می‌شود و مخاطبان باید پیام دهند مربوط به کدام کتاب است تا جایزه ببرند. بعد هم نوبت به مهمان می‌رسد و حرف‌های میزبانان.
مورد دوم| کاملا سطحی
نمی‌دانیم چه مقدار از «داستان شد» را تماشا کرده‌اید. ما که اغلب قسمت‌ها را دیده‌ایم، قاطعانه عرض می‌کنیم که این برنامه، سطحی است و حتی مناسب مخاطب عام هم نیست. به عبارتی، «داستان شد» از پوسته حرف‌های معمولی عبور نمی‌کند و عمق ندارد.
این نکته از همان بخش اجرای نمایش هویدا است. در این بخش بازیگران، یک نمایش بر اساس یک کتاب اجرا می‌کنند که نتیجه کارشان عمدتا قابل قبول است. آیا با این تمهید، مخاطب علاقه‌مند می‌شود که برود کتاب مورد اشاره را بخواند؟ طبعا نه و با چنین روش‌هایی کسی کتاب‌خوان نمی‌شود. حتی این میزان اشاره هم حق مطلب درباره هر کتاب را ادا نمی‌کند. بخش مصاحبه با مهمانان نیز به حرف‌های معمولی می‌گذرد و نتیجه نهایی در خدمت ترویج کتابخوانی و همچنین غنای «داستان شد» نیست.
مورد سوم| آفت سرگرمی
به طور مختصر می‌توان گفت «داستان شد» به دلیل غلظت سرگرمی، تبدیل به برنامه‌ای غیر‌قابل دفاع در حوزه کتاب شده است. لازم است همین جا شفاف‌سازی کنیم و بگوییم تلاش برای سرگرمی‌سازی توسط سازندگان «داستان شد» هم جواب نداده.
بخش نمایشی رنگ تکرار گرفته و اجرای موسیقی دیگر اجزای برنامه نیز از کلیشه‌های همیشگی پیروی می‌کنند. از آن طرف، اغلب مهمانان تکراری یا فاقد جذابیت یا فاقد اهمیت برای مخاطب هستند. اگر صاحبان برنامه، تا این حد فکر سرگرمی‌سازی کاذب نمی‌بودند، شاید نتیجه‌ای بهتر حاصل می‌شد. مجبوریم از «کتاب باز» مثال بزنیم که مهم‌ترین حرف‌ها را به زبان ساده و شیرین بیان می‌کرد. یعنی سرگرمی به طور اصولی به خدمت هدف اصلی در می‌آمد.
مورد چهارم | میزبانان
سید‌بشیر حسینی هیچ وقت مجری موفقی نبوده است و کاش تلویزیون از این چهره فرهنگی به شکلی دیگر استفاده می‌کرد. اول اینکه او نتوانسته بر کیفیت و جذابیت «داستان شد» بیفزاید. دوم اینکه فاقد ویژگی‌های لازم برای جلب نظر مخاطب است. طبعا وقتی یک مجری، پایگاه مستحکم میان طیف گسترده مردم را نداشته باشد، یکی از ابزارهای مهم هر برنامه از بین می‌رود.
چینش میزبانان «داستان شد» هم اصولی نیست: جواد خیابانی گزارشگر و مجری ورزشی، سعید عزیزی کارشناس خانواده، سماح مُزَنَر بانوی لبنانی ساکن در ایران و مامان پری که نمی‌دانیم تخصص او دقیقا چیست! عزیزی گاه جملاتی از منظر روانشناسی و... بیان می‌کند ولی یک کارشناس تراز و محبوب نیست تا حرفش دوچندان اثر کند. دیگران اما گویی در یک دورهمی نشسته‌اند و از هر دلی حرفی عامیانه و فاقد اعتبار به زبان می‌آورند. این وجه لطمه‌ای سنگین به «داستان شد» وارد کرده است.
مورد پنجم| بیراهه تلویزیونی
تلویزیون برنامه‌هایی متعدد با موضوع کتاب ساخته اما فقط «کتاب باز» در سال‌های اخیر تبدیل به برند شد. مدیریت جدید آن را تعطیل کرد و سروش صحت و همکاران هم به شبکه خانگی رفتند و حالا چند هفته‌ای «اکنون...» منتشر می‌شود. به این برنامه ایرادهایی وارد است اما همچون «کتاب باز» محفلی است برای بیان حرف‌هایی قابل تامل از سوی مجری، مهمانان و کارشناسان.
مهمتر اینکه هم سخت‌پسندها چیزی از آن برمی‌دارند و هم مخاطب عادی. «داستان شد» اما باب میل هیچ گروهی نیست؛ چون اساسا یک برنامه بلاتکلیف، حراف و گاه سرسام‌آور است. این برنامه مثل شوهای تلویزیونی، دارای تماشاگر داخل استودیو است که به تناوب با جمله‌های تهییجی سید‌بشیر حسینی و جواد خیابانی به وجد می‌آیند و جیغ بنفش سر می‌دهند!
حال آنکه این کارها نسبتی با برنامه‌های فرهیخته ندارند؛ برنامه‌هایی که باید در فضایی آرام‌بخش صحبت از کتاب و فرهنگ کنند و سطح اطلاعات مردم را بالا ببرند. فعلا «داستان شد» از پوسته عبور نکرده و هرگز به گرد پای «کتاب باز» نرسیده است. پیش‌تر شبکه نسیم هم در این راه شکستی سنگین تجربه کرد. این شبکه با «دیدی نو» تصمیم داشت خلأ «کتاب باز» را پر کند اما نتیجه یک برنامه ضعیف و غیر قابل ارزش بود و در نهایت کسی نفهمید کی پخش شد و کی تمام.