ویروس چینی، اضطراب جهانی | باز هم قرنطینه؟
ویروسی قدیمی اما ناآشنا، جنوب چین را غافلگیر کرده و با بیش از ۷ هزار مبتلا، شهر فوشان را به قرنطینه کشانده است
هفت صبح| در میانه تابستان داغ جنوب چین، ترسی آرام اما خزنده در حال گسترش است. نامش آشنا نیست، اما علائمش آزاردهنده است و سرعت انتشارش خطرناک. «چیکونگونیا» حالا دیگر فقط نام یک ویروس آفریقایی در کتاب‌های پزشکی نیست، بلکه بدل به کابوسی شهری برای مردم استان گوانگ‌دونگ شده است.
تنها در دو ماه اخیر، بیش از ۷ هزار نفر در شهرها و روستاهای این استان به این ویروس مبتلا شده‌اند و بغرنج‌تر آنکه تنها ۳ هزار نفرشان مربوط به هفته اخیر است. چیکونگونیا، بیماری غریبی است که نه واکسن دارد، نه درمان قطعی و تنها وسیله انتقالش، نیش پشه‌ای کوچک و خاموش است. نخستین موارد از شهر فوشان گزارش شد؛ همان‌جایی که اکنون تبدیل به کانون بحران شده و بیمارستان‌هایش با تدابیری آشنا و به یادگار مانده از دوران کرونا، پذیرای بیماران تازه‌وارد هستند. تمام تخت‌های بیماران با پشه‌بندهای محافظ پوشانده شده و ترخیص تنها پس از منفی شدن آزمایش یا پایان یک هفته بستری بودن ممکن است.
تب، درد و نیشی که می‌ماند
ویروس چیکونگونیا نخستین‌بار در سال ۱۹۵۲ در تانزانیا شناسایی شد. نام آن از یکی از زبان‌های محلی آفریقایی گرفته شده و به‌معنای «کسی که خمیده راه می‌رود» است؛ اشاره‌ای به شدت درد مفاصل که گاه ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از ابتلا ادامه می‌یابد. علائم اولیه، ۳ تا ۷ روز پس از گزش پشه نمایان می‌شود: تب بالا، سردرد، بثورات پوستی، درد عضلانی و التهاب مفاصل.
اگرچه در بیشتر موارد، بیماران طی یک هفته بهبود می‌یابند اما برای گروه‌های پرخطر، شامل نوزادان، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای، این ویروس می‌تواند تهدیدی جدی باشد. تا کنون، هیچ درمان تأییدشده یا واکسن رسمی برای چیکونگونیا در دسترس نیست اما خوشبختانه نرخ مرگ‌ومیر آن بسیار پایین است، کلیت شیوه انتقال آن، مبارزه با آن را دشوار می‌سازد. ویروس از انسان به انسان منتقل نمی‌شود؛ بلکه تنها پشه‌ای که پیشتر فرد آلوده‌ای را گزیده باشد، می‌تواند ناقل این بیماری باشد.
تدابیر اضطراری؛ بازگشت به فضای قرنطینه
سازمان بهداشت چین، با نگاهی به تجربیات دوران کووید، رویکردی جدی و پرهزینه را برای مقابله با این بحران در پیش گرفته است. در شهر فوشان، از مردم خواسته شده هر گونه ظرف یا مکان نگهداری آب را از گلدان‌های تزئینی گرفته تا دستگاه‌های قهوه‌ساز، تخلیه و خشک کنند. تخطی از این فرمان، می‌تواند به جریمه‌ای تا سقف ۱۰ هزار یوان، معادل ۱۴۰۰ دلار آمریکا، منجر شود.
در مناطقی از شهر، پهپادها بر فراز خانه‌ها پرواز می‌کنند تا نقاط تجمع آب را شناسایی و هشدارهای لازم را صادر کنند. صدها مأمور بهداشتی نیز، خانه به خانه در حال بازدید از مخازن آب، پشت‌بام‌ها و باغچه‌ها هستند. اما چین به روش‌های غیرمتعارف هم روی آورده است. در روزهای اخیر، مسئولان محیط زیست هزاران پشه عظیم‌الجثه از گونه‌ای موسوم به «پشه‌های فیل‌سان» را در مناطق آلوده رها کرده‌اند؛ حشراتی که قابلیت شکار و بلعیدن پشه‌های ناقل چیکونگونیا را دارند. در کنار آنها، پنج‌هزار ماهی لاروخوار نیز به دریاچه‌ها، کانال‌ها و مخازن آبی شهر اضافه شده‌اند تا با تغذیه از تخم‌ها و نوزادان پشه، چرخه انتقال بیماری را مختل کنند.
فراتر از فوشان
با گسترش بیماری، دست‌کم ۱۲ شهر دیگر در استان گوانگ‌دونگ نیز موارد ابتلا را گزارش کرده‌اند. حتی هنگ‌کنگ نیز از نخستین مورد خود پرده برداشت: دختری ۱۲ ساله که پس از بازگشت از سفر به فوشان، با تب بالا، درد مفاصل و بثورات پوستی در بیمارستان بستری شد. برخی از مناطق اطراف فوشان نیز برای مدتی کوتاه دستور قرنطینه خانگی ۱۲ روزه برای مسافران این شهر صادر کردند؛ هرچند این محدودیت‌ها به‌تازگی لغو شده است.
اضطراب جمعی
چیکونگونیا همانند کووید یا آنفلوآنزا، از طریق تماس انسانی منتقل نمی‌شود. این ویروس، مهمان ناخوانده پشه‌هایی خاص است که بیشتر در مناطق گرمسیری و مرطوب و گوشه و کنار رودخانه‌ها و آب‌های راکد زندگی می‌کنند. اما تجربه نشان داده که تغییرات اقلیمی، جهانی شدن سفرها و فشردگی جمعیت شهری، مرزهای سنتی بیماری‌ها را از میان برده‌اند.
کارشناسان بهداشتی هشدار می‌دهند که بدون واکسن یا درمان مشخص، بهترین راه مقابله با چیکونگونیا، جلوگیری از گزش پشه و قطع زنجیره انتقال است و برای این کار، نه فقط بیمارستان‌ها، بلکه خود خانه‌ها، بالکن‌ها و حتی ظروف آب پشت پنجره‌ها باید به میدان جنگ تبدیل شوند. تا کنون زنجیره شیوع مانند آنچه در زمان ویروس کرونا دیده بودیم را شاهد نیستیم. بنابراین تا این زمان خطر چندانی متوجه جهان نیست اما تجربه دردناک پیشین سبب شده که هم‌نشینی دو واژه ویروس و چین، جهانیان را مضطرب کند.
