هشدار هفت صبح؛ افشا می‌کنیم!

به گزارش روزنامه هفت‌صبح، در حالی که محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت اخیراً برای اثبات موفقیت‌های حوزه صادرات، با استناد به گزارش دویچه‌وله آلمان از رکوردهای صادراتی ایران در ماه ژوئن (۱۰ خرداد تا ۱۰ تیر)، تصویر مثبتی از وضعیت فروش نفت ترسیم کرده بود، داده‌کاوی منابع معتبر جهانی تصویر متفاوتی از ماه جولای (۱۱ تیر تا ۱۰ مرداد) ارائه می‌دهد؛ تصویری که بیشتر به هشدار جدی برای اقتصاد ایران شباهت دارد تا یک موفقیت صادراتی.

رکورد منفی در تخلیه نفت

طبق آمارهای منتشرشده توسط کپلر، حجم تخلیه نفت ایران در بنادر مقصد، طی ماه جولای به کمترین سطح خود در سال ۲۰۲۵ رسیده است. این شاخص در واقع میزان فروش قطعی نفت را نشان می‌دهد، چراکه تنها محموله‌هایی که در بندر مقصد تخلیه شوند، وارد چرخه تجاری واقعی می‌شوند. کاهش چشمگیر این عدد به معنای افت مستقیم درآمدهای نفتی کشور است.

در همین رابطه باید تأکید کرد که در تمام دنیا، ملاک اصلی در ارائه آمار صادرات نفت، میزان بارگیری بشکه‌ها در مبدا است؛ اما در کشورهایی که با تحریم روبه‌رو هستند و امکان صادرات رسمی ندارند، مانند ایران و روسیه، مبنای واقعی صادرات، میزان تخلیه نفت در بنادر مقصد است. به همین دلیل، استناد اخیر وزیر نفت به رکورد بارگیری نفت برای اثبات رشد صادرات، فاقد اعتبار حرفه‌ای است. این مقایسه، نوعی اغواگری آماری و تفسیر نادرست از واقعیت صادرات نفت ایران به شمار می‌رود؛ چراکه صرف بارگیری نفت به معنای فروش نیست، مگر اینکه محموله‌ها در مقصد تخلیه و وارد زنجیره تجارت جهانی شده باشند. در این چارچوب، بیان این آمار از سوی مسئولان بیشتر به یک بیانیه پوپولیستی شبیه است تا گزارشی واقع‌گرایانه از عملکرد وزارت نفت.

نفت روی آب؛ از مازاد تا بحران

همزمان، بر اساس داده‌های «پلتس»، میزان نفت روی آب ایران، در بازه ۱۱ تیر تا ۱۰ مرداد به بالاترین حد خود رسیده است. این آمار نشان‌دهنده انباشت محموله‌های بدون مشتری است و یکی از نشانه‌های بارز بحران در فروش و مدیریت صادرات نفت به شمار می‌رود. اطلاعات دریافتی حاکی از آن است که بیش از ۴۰ میلیون بشکه نفت ایران اکنون در آب‌های آسیا، به‌ویژه نزدیک بنادر چین و سنگاپور، سرگردان است.

واقعیت‌هایی متفاوت از شعارهای رسمی

این داده‌ها در تضاد کامل با روایت رسمی وزارت نفت است. در حالی که مسئولان این وزارتخانه و شخص وزیر از «افزایش صادرات» سخن می‌گویند، آمار دقیق و غیرقابل انکار منابع بین‌المللی نشان می‌دهد ضعف در مدیریت زنجیره فروش، لغو اختیارات شرکت نیکو، نبود زیرساخت مناسب برای حمل‌ونقل، و تمرکز تک‌بعدی بر بازار چین باعث شده ایران برای فروش نفت خود، حتی تا ۱۳ دلار زیر قیمت جهانی نیز تخفیف دهد.

برخلاف تصور، تحریم تنها بخش کوچکی از مشکل است؛ بخش اصلی بحران، تصمیمات شتابزده و رویکرد غیرحرفه‌ای در مدیریت صادرات نفت است که در نهایت به زیان چند میلیارد دلاری کشور منجر خواهد شد.

اگر این روند ادامه یابد، در کنار از دست رفتن فرصت‌های فروش و کاهش درآمدهای نفتی، ایران با چالش‌های عمیق‌تری در زمینه ارزآوری، بودجه و رشد اقتصادی مواجه خواهد شد. 

همچنان ‌که در گزارش روز قبل هفت صبح انعکاس یافت، اکنون زمان آن رسیده که وزارت نفت، به‌جای استنادهای گزینشی، واقعیت‌های آماری و فنی ماه را پذیرفته و پاسخ روشنی به افکار عمومی درباره وضعیت وخیم فعلی ارائه دهد. در صورت ادامه سکوت وزارت نفت، هفت صبح چاره‌ای جز بیان دلایل تغییر رویه که منجر به این زیان هنگفت برای کشور شده را برای افکار عمومی ندارد.