سراب نیلوفر کرمانشاه بی‌جان شد

هفت صبح|  سراب نیلوفر کرمانشاه به طور کامل خشک شد. بحران در این سراب به نقطه اوج خود رسیده و نابودی کامل این اکوسیستم ارزشمند را در پی داشته است. اکوسیستم سراب نیلوفر در بیست کیلومتری کرمانشاه، جایی میان کوه‌های «کماجار» و بادهای سنجابی قرار دارد که روزگاری سرابی بود که زندگی در آن می‌جوشید. آب زلالش آینه آسمان بود و نیلوفرهای آبی‌اش، تاجی بر سر زمین. اما امروز، این بهشت کوچک به خاک بدل شده است.  

چاه‌های بی‌رحم، کشت‌های بی‌قانون و سودجویانی که آب را می‌فروشند، ریشه‌های این مرگ را کاشتند. هر قطره‌ای که در چاه رفت، از نفس نیلوفر کاست. حالا از آن همه رنگ و زندگی، جز خاک ترک‌خورده و ساقه‌های پوسیده چیزی نمانده است. دریاچه این سراب به مساحت حدود ۱.۵ هکتار است که آب آن از کف سطح دریاچه و چشمه‌های پیرامون آن سرچشمه می‌گیرد و آب زلال و شفاف دریاچه سبب می‌شود که در تمام طول سال ریشه و ساقه‌های نیلوفرهای آبی قابل دیدن باشند.

کارشناسان محیط زیست تأکید دارند که عامل ریشه‌ای این خشکیدگی، بیشتر از کمبود بارندگی و خشکسالی به مدیریت نادرست و نبود نظارت بر تبعیت کشاورزان از الگوهای کشت برمی‌گردد. این امر باعث شده تا افرادی سودجو با کشت محصولات آب‌بَر و کشت‌های دوم و سوم در حوزه‌های آبی تالاب‌ها و سراب‌های استان سطح ایستابی آب را به شکلی غیرقابل بازگشت کاهش داده و این منابع را با تهدیدات بسیار جدی مواجه سازند که برخی از آنها غیرقابل جبران است.

نبود نظارت دقیق بر برداشت از چاه‌های مجاز و حتی حفر چاه‌های غیرمجاز در مناطق مختلف استان درکنار استفاده نکردن از تجهیزات هوشمند برای سنجش میزان برداشت آب، موجب بروز پدیده‌هایی همچون آب‌فروشی از چاه‌های مجاز و غیرمجاز شده است. درنتیجه سطح سفره‌های آب زیرزمینی به شدت کاهش یافته است که در بلندمدت می‌تواند منجر به فرونشست زمین شود.

ثریا قربانی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه در این زمینه به ایرنا گفت: هرسال خشک شدن تالاب زیبای سراب نیلوفر اتفاق می‌افتد و هرسال نیز مسئولان به راحتی از کنار آن عبور کرده و آن را گردن کمبود باران و بارندگی می‌اندازند.

قربانی افزود: هرچند که از سال گذشته و بهار امسال بارندگی‌ها خیلی کم بود و این امر خود باعث می‌شود منابع آب زیرزمینی تغذیه لازم را نداشته باشند ولی در کنار این امر و مهمتر از این کمبود بارندگی، رعایت نکردن الگوی کشت به ویژه در حوزه تالاب‌ها و سراب‌های استان است که ظهور این مشکل را دوچندان کرده است.

وی تاکید کرد: متاسفانه این عدم نظارت باعث شده است کشت‌های دو و حتی سه باره در این حوزه‌ها از جمله محصولات آب بری مانند ذرت در اطراف تالاب‌ها و سراب‌ها انجام شود.او یادآور شد: در کنار حفر چاه‌های متعدد غیرمجاز، متاسفانه بر برداشت آب از چاه‌های مجاز اطراف تالاب‌ها و سراب‌ها نیز نظارتی وجود نداشته و برای کنترل میزان مصرف آب از تجهیزات هوشمندی که می‌توان برروی چاه‌ها قرار داد استفاده نمی‌شود که همین امر خود موجب بروز پدیده‌ای بنام «آب فروشی» نیز شده است.

وی با بیان اینکه این اتفاق‌ها از نتایج سودجویی عده‌ای است که از طریق کشاورزی‌های غیراصولی قصد دارند به سودهای هنگفتی برسند، گفت: متاسفانه ما در این اتفاقات اکوسیستم‌هایی را از دست می‌دهیم که شاید در طول یک میلیون سال به وجود آمده باشند و این می‌طلبد که یک مدیریت جامعی روی هم منابع آبی هم بحث کشاورزی در استان صورت بگیرد.

 انقراض نیلوفرهای آبی

قربانی با بیان اینکه این موارد باعث شده تا فشار زیادی روی این سراب و تالاب‌ها آورده شده و این مظاهر زیبایی طبیعی به‌تدریج به سمت نابودی حرکت کنند تاکید کرد: تداوم این روند فقط از دست دادن آب یک سراب نیست بلکه تعداد زیادی از گونه‌های زیستی را نیز که حیاتشان وابسته به آب این تالاب‌ها و سراب‌هاست را نیز ما از دست می‌دهیم که نمونه بارز آن نیلوفر موجود در سراب نیلوفر است که گونه ارزشمندی به شمار می‌رود و هم اکنون منقرض شده است.

 کاهش سطح ایستابی آب‌های زیرزمینی

وی تصریح کرد: هرچند با آغاز بارندگی‌ها امید به احیای سراب نیلوفر وجود دارد ولی وقتی که سطح ایستابی آب به دلیل مصارف بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمنی پایین می‌رود قطعا اگر بارندگی هم خیلی خوب باشد روند خشک شدن این منابع آبی همچنان تداوم خواهد داشت.

قربانی تاکید کرد: کاهش بارندگی‌ها و از سویی بهره‌برداری‌های بی‌رویه از منابع آبی رودخانه‌ها برای امور کشاورزی و چاه‌های مجاز و غیرمجاز در استان موجب تنش‌های آبی شدید در بیشتر مناطق استان به ویژه تالاب هشیلان، رودخانه‌ها و سراب‌های تامین کننده آب این تالاب از جمله سراب نیلوفر شده است.