سگ‌های ولگرد مهمانان پرحاشیه شهرها

هفت صبح|   ماهی نیست که خبری در مورد سگ‌گزیدگی شهروندان و به‌خصوص کودکان منتشر نشود، به‌خصوص در تهران که به نظر می‌رسد سگ‌ها را باید مهاجرین جدید آن نامید چرا که طی سال‌های قبل و به‌دلیل کمبود غذا، سگ‌های ولگرد اطراف پایتخت نیز به سمت تهران حرکت کرده و همین امر باعث شده تا به معضلی جدی بدل شوند.

این درحالی‌ست که به‌دلیل نبود قوانین در زمینه کنترل جمعیت آنها، افزایش آمار آنها نه تنها می‌تواند سلامت عمومی را به خطر اندازد، بلکه هم باعث  افزایش ترس و اضطراب در میان شهروندان شده و از آن مهمتر اینکه با حمله‌های گاه و بیگاه به شهروندان به‌تدریج به چالشی خطرناک برای هموطنان بدل شده‌اند.

گفته‌های مدیران شهرداری هم حکایت از آن دارد که این موضوع به قدری پیچیده شده که آنها نیز عملا از حل آن عاجز هستند. بیماری «هاری» یکی از کشنده‌ترین بیماری‌هایی است که از طریق سگ‌های ولگرد منتقل می‌شود. طبق اذعان وزارت بهداشت، بیماری ‌هاری در کشور ما هنوز یکی از معضلات بهداشتی‌ ـ اقتصادی است و تقریبا همه استان‌ها کم و بیش به این بیماری آلوده هستند.

   افزایش 16 برابری حیوان‌گزیدگی

گرچه آمار دقیقی از تعداد سگ‌های ولگرد کشور وجود ندارد اما به گفته برخی کارشناسان و آمارهای تاییدنشده، بیش از 3 میلیون سگ در کشور داریم؛ سگ‌هایی که باعث افزایش سال به سال آمار حملات به انسان و گزیدگی‌های حیوانی هستند. اداره بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان وزارت بهداشت درباره آخرین آمار هاری در کشور گفته: «ایران از نظر بروز بیماری ‌هاری در جهان جزو کشورهایی است که بیماری هم در حیوانات وحشی و هم در حیوانات اهلی دیده می‌شود.

در سال 1402 تعداد 18 نفر مبتلا به هاری شده‌اند.» این گزارش حکایت از افزایش آمار حیوان‌گزیدگی در 20 سال گذشته دارد. براساس این گزارش آمار موارد حیوان‌گزیدگی از 23هزار و 625 مورد (با میزان بروز 56 مورد در 100هزار نفر جمعیت) در سال 1368 به 386هزار و 521 مورد (با بروز 453 نفر در 100هزار نفر) در سال 1402 افزایش یافته است! براساس اعلام «شیرزادی» رئیس اداره بیماری‌های منتقله از حیوان به انسان وزارت بهداشت، بیش از 80درصد موارد حیوان‌گزیدگی مربوط به سگ‌گزیدگی است. آماری که رشد 16 برابری طی سه دهه اخیر را به تصویر می‌کشد!

   یک قانون نصفه‌نیمه

شاید تنها قانونی که در کشور به‌طور مستقیم به مسئله کنترل و ساماندهی وضعیت سگ‌های بلاصاحب اشاره کرده، بند 15 ماده 55 قانون شهرداری‌هاست که طبق آن، جلوگیری از شیوع امراض ساریه انسانی و حیوانی و اعلام این گونه بیماری‌ها به وزارت بهداشت و دامپزشکی و شهرداری‌های مجاور، هنگام بروز آنها و دور نگاه داشتن بیماران مبتلا به امراض ساریه و معالجه و دفع حیواناتی که مبتلا به امراض ساریه بوده یا در شهر بلاصاحب و مضر ‌هستند، برعهده شهرداری‌ها قرار گرفته است.

همچنین در صورتی‌که فردی، سگ خود را به‌سوی دیگری برانگیزد و باعث مصدومیت فردی شود، صاحب سگ طبق ماده 501 قانون مجازات اسلامی به پرداخت دیه محکوم می‌شود. این قانون به دلیل اینکه معطوف به مجازات پس از وقوع حیوان‌گزیدگی است، جنبه پیشگیرانه ندارد و نمی‌تواند آن‌طور که باید در ساماندهی سگ‌گردانی در کشور مفید واقع شده و دارای بازدارندگی باشد.

مسئولانی که عاجزند!

«معظمی گودرزی» رئیس اداره کنترل حیوانات شهرداری تهران در یکی از آخرین اظهارنظرها در این باره، افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد در حاشیه‌های تهران و موش‌ها را ناشی از نبود بهسازی عمرانی، نبود قانون مشخص و رهاسازی حیوانات از شهرهای اطراف عنوان کرد.

وی در این خصوص گفت: ۱۲خودرو در مناطق حاشیه‌ای داریم که سگ‌ها را جمع‌آوری می‌کنند. یکی از دلایل افزایش سگ‌های ولگرد این است که متاسفانه از شهرهای همجوار می‌آیند و سگ‌ها را اینجا رها می‌کنند. بهترین و کم‌هزینه‌ترین مسیر برای برخی‌ها این است که سگ‌ها را در سطح شهر تهران رها کنند. دلیل دومش نیز این است که برخی‌ها از مردم پول جمع‌آوری می‌کنند تا به سگ‌ها غذارسانی کنند که این کار اشتباه است.

وی به چالش‌هایی که دوستداران حیوانات در مسیر کنترل سگ‌های ولگرد ایجاد می‌کنند، اشاره و می‌گوید: شهروند حق ندارد برای خودش دفتر راه بیندازد، سگ را بگیرد، عقیم کند و پلاک بزند و در پارک رهایش کند. وزارت کشور هم تاکنون مجوزی به تشکل‌های مردم‌نهاد برای این کار نداده است. زمانی به تشکل‌های مردم‌نهاد مجوز می‌دهند که قانونی وجود داشته باشد و این تشکل‌ها طبق قانون پیش بروند. هنوز قانونی در این باره وضع نشده و قوه قضائیه باید ریشه‌ای عمل کند.

بدین ترتیب به نظر می‌رسد، شهرداری به عنوان متولی کنترل سگ‌های ولگرد، در کار خود مانده و از ساماندهی وضعیت نابسامان سگ‌های ولگرد ناتوان شده؛ موضوعی که می‌تواند در آینده به چالش سگ‌های ولگرد، به خصوص در پایتخت، بیش از پیش دامن زند و حتی آن را به بحرانی زیست محیطی بدل کند.