قاب تاریخ| تیزهوشی هاشمی رفسنجانی، شکست حصر آبادان، ثریا بعد از طلاق از شاه و تهران سال ۱۳۸۶
عکس‌هایی از مشاهیر تاریخ معاصر ایران، شهرهای ایران، خودروهای نوستالژیک، عکس‌های فوتبالی و...
هفت صبح| با قاب تاریخ به ایران قدیم سفر و یادی از گذشته می کنیم. در تهیه این مجموعه، از تصاویر کمتر دیده شده‌ای استفاده شده که تماشای آنها خالی از لطف نیست.
قاب تاریخ
روایت محسن رضایی از عملیات شکست حصر آبادان
آبادان در هشتم آبان ماه سال ۱۳۵۹ یعنی زمانی که ۳۹ روز از حمله رژیم بعث عراق به ایران می‌گذشت، با تلاش نیروهای بعثی برای تصرف این شهر روبرو بود. درست زمانی که حدود یک هفته از تلاش نیروهای بعثی برای تصرف آبادان می‌گذشت، امام خمینی خطاب به نیروهای مسلح گفت «حصر آبادان باید شکسته شود.»
عراقی‌ها برای تصرف آبادان در هشتم آبان ماه ۱۳۵۹ در منطقه ذوالفقاری روی رودخانه بهمنشیر پل شناور نصب کردند و با عبور دادن قسمتی از نیروهای خود وارد آبادان شدند. نیروهای عراقی به این دلیل منطقه ذوالفقاری را برای ورود به آبادان انتخاب کرده بودند که با استفاده از پوشش نخلستان‌ها بتوانند از دید ایرانی‌ها دور بمانند و به راحتی وارد شهر شوند. با چنین وضعیتی، آبادان در یک محاصره ۳۳۰ درجه‌ای قرار می‌گرفت و عبور از رودخانه می‌توانست آن را با خطر جدی روبرو کند.
صدام‌حسین امیدوار بود از این راه بتواند قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را ملغی اعلام کرده و اروندرود را به ضمیمه خاک عراق درآورد. تحقق این امر پیش از هر چیز مستلزم اشغال و تصرف آبادان بود. از این رو می‌توان گفت اهمیت آبادان در اندیشه تهاجمی عراقی‌ها بیشتر از خرمشهر بود؛باگذشت از روی رودخانه، نیروهای بعثی فکر می‌کردند که آبادان را برای همیشه از آن خود کرده‌اند اما در پی دستور امام یکی از چهار عملیات بزرگ و برجسته تاریخ جنگ رقم خورد و آن عملیات ثامن‌الائمه بود.
محسن رضایی گفت: در عملیات شکست حصر آبادان به یاد دارم که به خاطر کمبود ۲۲ نفر رزمنده، یک عملیات را عقب انداختیم و این موضوع نشان‌دهنده این است که شروع پیروزی‌های ایران با چه سختی‌ها و کمبودهایی مواجه بود.شکست حصر آبادان حدود یک هفته طول کشید؛ یعنی در ۵ مهرماه ۱۳۶۰ حصر آبادان شکسته شد. البته باید به این موضوع نیز اشاره کرد که همان ۴۸ ساعت اول پس از حصر همه پیشرفت‌ها را به دست آوردیم اما خواستیم که زمان تثبیت شود و با توجه به پل‌هایی که عراق روی رودخانه‌ها داشت وارد عمل شویم؛ از این‌رو شکست حصر آبادان یک هفته‌ای طول کشید.
مهم‌ترین خاطره‌ای که مربوط به شکست حصر آبادان در ذهنم است، توجه به این نکته بود که ارتش عراق در این عملیات دو پل را روی رودخانه کارون به وجود آورده و وارد منطقه مشرف بر آبادان شده بود؛ لذا دوستان ما عملیاتی را طراحی کردند که یکی از پل‌ها را آتش بزنند که به حمد خدا این موضوع مثمرثمر شد. زمانی که دوستان ما این عملیات را انجام دادند همه ما در التهاب بودیم که شهید کلاهدوز از طریق تلفن و به صورت رمزی اعلام کرد که عملیات موفقیت‌آمیز انجام شده است، پیروزی در این عملیات رعب و وحشت را برای نیروهای عراقی ایجاد کرد.
تصرف و تأمین ساحل شرقی رودخانه کارون، خروج کامل آبادان از محاصره یک ساله، آزاد‌سازی بیش از ۱۵۰کیلومتر مربع از خاک اشغال شده، کشته و زخمی شدن بیش از سه هزار نفر از نیروهای دشمن و اسارت یک هزار و ۶۵۶ نفر از آنها، انهدام تعداد ۹۰ دستگاه تانک و نفربر، انهدام ۱۰۰ دستگاه انواع خودرو، سرنگونی سه فروند هواپیما و یک فروند هلیکوپتر، به غنیمت گرفتن ۱۰۰ دستگاه تانک، ۶۰ دستگاه نفربر، سه دستگاه لودر و ۱۵۰ دستگاه خودرو از جمله دستاوردهای عملیات غرور‌آفرین ثامن‌الائمه به حساب می‌آید.
قاب مشاهیر
ثریا اسفندیاری بعد از طلاق از محمدرضا
در روز شنبه ۱۶ فروردین ۱۳۳۷ محمدرضا پهلوی پس از هفت سال زندگی مشترک، اسناد طلاق ثریا اسفندیاری بختیاری همسر دوم خود را امضا کرد. هرچند دلیل این طلاق نازایی ثریا و نگرانی رجال حکومتی از آینده سلطنت اعلام شد اما برخی شایعات از نارضایتی نزدیکان شاه از جمله اشرف پهلوی از ازدواج او با ثریا و نقش پررنگ آنان در وقوع این ماجرا حکایت داشت.
با این حال اشرف پهلوی با رد این شایعات بار‌ها در مصاحبه‌های گوناگون اعلام کرد که «باتوجه به عشق شاه به ثریا اگر او می‌توانست فرزندی به دنیا بیاورد، جدایی این دو غیرممکن بود.»موضوع لزوم جدایی شاه از ثریا از ماه‌ها قبل مطرح بود اما این طلاق بعد از کش‌و‌قوس‌های فراوان و تردید شاه در اتخاذ این تصمیم که در علاقه بسیار زیاد میان او و ملکه سابق ریشه داشت، در میانه فروردین 1337 عملی شد و ثریا که از دو ماه قبل به تنهایی در آلمان به سر می‌برد، دیگر به کشور بازنگشت.
ثریا اسفندیاری پس از جدایی از شاه به علاقه همیشگی خود یعنی سینما پرداخت و حتی در فیلمی ایتالیایی نیز به عنوان بازیگر حضور یافت.او چندی بعد با کارگردانی ایتالیایی به‌نام فرانکو ازدواج کرد؛ ازدواجی که با مرگ زودهنگام همسرش در سانحه‌ای هوایی ناکام ماند. او پس از این تجربه، تا پایان عمر تنها ماند و سرانجام در چهارم آبان ۱۳۸۰ در پاریس درگذشت.
قاب مشاهیر 2
درایت و تیزهوشی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی وقت گم شدن متن سخنرانی‌اش در ضیافت گورباچف
در دوران جنگ ایران و عراق، به‌خاطر تحریم‌هایی که علیه ایران به اجرا درآمده بود، تهیه اسلحه و تجهیزات نظامی کار راحتی نبود و کشورها به‌سختی اقدام به فروش تسلیحات به ایران می‌کردند. در همین راستا، وقتی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی رئیس وقت مجلس، جانشین فرمانده کل قوا در جنگ هم شد، تصمیم گرفت به مسکو برود. پیش از عزیمت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، علی جنتی به‌عنوان مسئول دفتر او و بهزاد نبودی به‌عنوان معاون پشتیبانی و لجستیک ستاد فرماندهی کل قوا عازم مسکو می‌شوند. فرماندهان نظامی شوروی که در آن زمان کمونیست‌ها بودند، به آنان می‌گویند واگذاری اقلام نظامی یک تصمیم سیاسی است که باید به‌وسیله مسئولان سیاسی گرفته شود. به همین خاطر، قرار شد تا خود رفسنجانی عازم کرملین شود.
علی جنتی در کتاب خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است، سفر مذکور را یک سفر موفق ارزیابی می‌کند؛ زیرا هم گورباچف می‌پذیرد که برخلاف پروتکل‌ها، شخصاً برای استقبال از آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به فرودگاه برود و هم ایران موفق شد همه آنچه از تجهیزات نظامی می‌خواست، تأمین شود.
جنتی که خودش نیز در این سفر هم حضور داشت، گفته است: «مذاکرات خیلی خوبی در مسکو صورت گرفت. بخشی از مذاکرات خصوصی بود که فقط جناب آقای ولایتی و سفیر ما در مسکو حضور داشتند. این مذاکره بیشتر روی همکاری‌های نظامی صورت گرفته بود. بعدها جناب آقای هاشمی از این ملاقات اظهار رضایت کرد و فرمود که همه آنچه ما می‌خواستیم در این سفر تأمین شد. البته بعدها هم خبرگزاری‌ها روی حدسی که خودشان داشتند اعلام می‌کردند که قرار است شوروی به ایران میگ-۲۹ و تانک‌های تی-۷۲ بدهد.»
علی جنتی در بخشی دیگر از خاطره‌اش، به حضورشان در کاخ کرملین و ضیافت شامی که گورباچف برای هیات ایرانی تدارک دیده بود، اشاره می‌کند و می‌گوید:«این کاخ برای من خیلی دیدنی بود. زیرا از کاخ‌های بسیار قدیمی بود که آن را به‌صورت بسیار مدرنی تجهیز کرده بودند. نوع پذیرایی از هیات ایرانی در این کاخ بسیار جالب بود؛ هنگام ورود آقای گورباچف به‌اتفاق آقای رفسنجانی با یکایک میهمانان که حدود 300 نفر بودند دست دادند و حدود ۱۲۰ تا ۱۳۰ نفر پیشخدمت نیز بانظم خاصی پذیرایی می‌کردند.
در آن شب، طبق معمول، میزی به رهبران دو کشور اختصاص داده‌شده بود و دو طرف باید سخنرانی می‌کردند. آقای گورباچف سخنرانی خودش را کرد و نوبت به آقای هاشمی رسید. متن سخنرانی که برای جناب آقای هاشمی تنظیم شده بود، در سفارت جامانده بود؛ به هر صورت گفتند که در دسترس نیست. ایشان بعد از صحبت آقای گورباچف ایستاد و شروع کرد به صحبت کردن. ما که از متن مکتوب سخنرانی اطلاع داشتیم، دیدیم که تقریباً همه آنچه را در متن مکتوب آمده بود، ایشان بدون اینکه متن در اختیارش باشد بیان کرد. این امر هم برای هیات ما و هم هیات طرف مقابل جالب بود که رئیس کشوری بدون اینکه از رو بخواند مطالبی را خیلی دقیق و منظم آن هم در آن سطح بیان می‌کند.» (مرکز اسناد انقلاب اسلامی)
قاب نوستالژی
موبایل تاشو دو دختر تهرانی در سال 1386 را می‌بینید؛ 17 سال پیش. (گتی ایمیجز)
