نشانه‌شناسی پوشش در صحنه سیاست
رنگ و ردا: سیاستمداران چگونه با لباس سخن می‌گویند
هفت صبح، نوشین آذرنگ | در دنیای پیچیده سیاست، پوشش سیاستمداران فراتر از انتخابی مدگرایانه و ترکیبی است از قوانین رسمی، عرف‌های نانوشته و انتظارات فرهنگی، با تفاوت‌هایی در رنگ، نوع پوشاک و تمایز میان موقعیت‌های رسمی و غیررسمی است. این یادداشت در نگاهی تطبیقی به این مقوله می‌پردازد که چگونه سیاستمداران در ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، فرانسه، نیوزیلند و هند با این قواعد مواجه می‌شوند و کوششی است برای فهم تعادلی که میان سنت و بیان فردی برقرار می‌کنند.
بریتانیا: سنت با هنجارهای در حال تغییر
در مجلس عوام بریتانیا، پوشش رسمی (business attire) غالب است. مردان باید «لانژ‌سوت» کت‌وشلوار رسمی با طراحی ساده‌تر از تاکسیدو بپوشند، گرچه از سال ۲۰۱۷ کراوات الزامی نیست؛ تصمیمی که پس از بحث‌هایی درباره نمایندگان بدون کراوات، مانند تام بریگ، اتخاذ شد.
از زنان انتظار می‌رود کت‌وشلوار، پیراهن، یا دامن رسمی بپوشند. نبود قواعد دقیق‌تر باعث شده انتخاب‌های متفاوت، به‌ویژه برای زنان، با انتقاد شدیدتری مواجه شود؛ مانند تی‌شرت فمینیستی هریت هارمن در ۲۰۱۴ که «نامناسب برای صحن مجلس» خوانده شد. رنگ‌های خنثی مانند سرمه‌ای، خاکستری، یا مشکی برای القای جدیت رایج‌اند و لباس‌های متفاوت، مانند کت قهوه‌ای روشن جرمی کوربین، اغلب غیرحرفه‌ای تلقی می‌شوند.
در موقعیت‌های غیررسمی، سیاستمداران بریتانیایی ممکن است پوشش نیمه‌رسمی یا محلی را برای ارتباط با رای‌دهندگان انتخاب کنند. رنگ‌های ملایم نشانه حرفه‌ای‌گری‌اند، گرچه در مراسم عمومی، لباس‌هایی با رنگ‌های پررنگ‌تر یا پوشش‌های فرهنگی می‌توانند هویت و اصالت را نشان دهند.
فرانسه: انعطاف‌پذیری با نظارت جنسیتی
در مجلس ملی فرانسه، قانون صریحی برای پوشش وجود ندارد، اما پوشش رسمی کت‌وشلوار برای مردان و پیراهن یا کت‌وشلوار زنانه برای زنان انتظار می‌رود. جنبش «بدون کراوات» در ۲۰۱۷ الزام کراوات را کاهش داد، اما پوشش‌های رنگارنگ یا غیررسمی، مانند پیراهن رنگی سسیل دوفلو سیاستمدار فرانسوی که به دلیل انتخاب پوشش‌های غیرمعمول و رنگارنگ در جلسات رسمی انگشت‌نما شد، اغلب با انتقاد مواجه‌اند، به‌ویژه اگر پوشنده زن باشد.
رنگ‌های خنثی ترجیح داده می‌شوند، اما انتخاب لباس‌هایی با رنگ‌ها یا طرح‌های غیرمتعارف که از عرف رسمی فاصله دارند همواره با داوری‌های جنسیتی همراه است. در موقعیت‌های غیررسمی، برخی سیاستمداران مانند فرانسوا روفن لباس‌های کاملا غیررسمی، مانند پیراهن تیم فوتبال، پوشیده‌اند تا پیام سیاسی خاصی منتقل کنند، گرچه این اقدامات اغلب به اخطار منجر می‌شود.
هند: سنت در کنار سادگی
در بسیاری از مجالس قانون‌گذاری هند، قواعد سخت‌گیرانه‌ای برای پوشش وجود ندارد، اما پوشش سنتی مانند «دهوتی» پارچه‌ای بلند که به دور کمر و پاها پیچیده می‌شود یا «کورتا» پیراهن بلند سنتی هندی، یا کت‌وشلوار رسمی رایج‌اند. در سال ۲۰۲۱، نماینده مجلس ایالتی گجرات، ویمل چوداساما، به دلیل پوشیدن تی‌شرت از صحن علنی اخراج شد که نشانگر انتظار برای پوششی متین بود.
رنگ‌های خنثی مانند سفید یا کرم رایج‌ترند و رنگ‌های پررنگ کمتر در محیط‌های رسمی دیده می‌شوند. پوشش ساده مهاتما گاندی «دهوتی» و «شال» در ۱۹۳۱، نمادی از فروتنی بود و بیانیه‌ای قوی محسوب می‌شد. در موقعیت‌های غیررسمی، پوشش سنتی یا راحت به سیاستمداران کمک می‌کند تا با مردم، به‌ویژه در مناطق روستایی، ارتباط برقرار کنند.
نیوزیلند: تعادل میان سنت و هویت فرهنگی
در پارلمان نیوزیلند، کراوات برای مردان تا سال ۲۰۲۱ الزامی بود، اما نماینده مائوری، راویری وایتیتی، با آویختن یک گردنبند سنتی به‌جای کراوات، بر حق ابراز هویت فرهنگی پافشاری کرد. اگرچه پوشش رسمی همچنان معیار است و رنگ‌های خنثی معمول‌اند، پوشش‌های فرهنگی با الگوها و رنگ‌های متنوع نشانه‌ای از فراگیری و احترام به گوناگونی فرهنگی هستند.
ایالات متحده: رسمیت همراه با استراتژی
در ایالات متحده، کنگره و سنا قواعد سخت‌گیرانه‌ای برای پوشش دارند. از سپتامبر ۲۰۲۳، سنا سیاست «پوشش رسمی اداری» (business attire) را با جدیت اجرا می‌کند: مردان باید کت‌وشلوار و کراوات بپوشند و زنان ملزم به پوشیدن پیراهن، دامن با بلوز، یا کت‌وشلوار زنانه (pantsuit) هستند.
این سخت‌گیری پس از دوره‌ای کوتاه از تساهل شکل گرفت، زمانی که سناتور جان فترمن با هودی و شلوارک در سنا ظاهر شد و ضرورت بازگشت به انتظارات سنتی را برانگیخت. مجلس نمایندگان نیز پوشش رسمی را الزامی کرده است، گرچه رئیس مجلس اختیار نهایی را دارد. تا پیش از اعتراضات سال ۲۰۱۷، زنان اجازه پوشیدن پیراهن‌های آستین‌حلقه‌ای نداشتند، اما پس از اصلاحات، این قاعده انعطاف‌پذیرتر شد، هرچند پوشش رسمی همچنان غالب است.
در مراسم‌های ریاست‌جمهوری، کت‌وشلوار تیره به رنگ سرمه‌ای یا خاکستری برای مردان استاندارد است و زنان معمولا پیراهن رسمی یا کت‌وشلوار زنانه می‌پوشند. در رویدادهای «بلک‌تای» مانند ضیافت‌های تحلیف که در آن لباس رسمی شبانه مرسوم است، لباس بلند برای زنان و تاکسیدو برای مردان الزامی است.
انتخاب رنگ‌ها استراتژیک است: سرمه‌ای و خاکستری نماد حرفه‌ای‌گری‌اند و کراوات‌های قرمز یا آبی اغلب گرایش حزبی را نشان می‌دهند (قرمز برای جمهوری‌خواهان، آبی برای دموکرات‌ها). رنگ‌های جسورانه، مانند لباس‌های شرلی چیشولم، نماینده زن کنگره آمریکا که در دهه ۱۹۷۰ به دلیل پوشش‌های رنگارنگ و جسورانه‌اش شناخته شد، می‌توانند پیام‌دار باشند، اما اغلب با واکنش‌هایی مواجه می‌شوند. در مراسم سوگ، مانند تدفین، مشکی رنگ سنتی است، گرچه سیاستمدارانی مانند دونالد ترامپ، که در مراسم پاپ فرانسیس کت‌وشلوار سرمه‌ای تیره پوشید، جنجال آفریدند.
در موقعیت‌های غیررسمی، مانند کمپین‌های انتخاباتی یا جلسات مردمی، سیاستمداران آمریکایی به پوشش نیمه‌رسمی (business casual) یا حتی شلوار جین و پیراهن یقه‌باز روی می‌آورند تا صمیمی‌تر به نظر برسند. سبک غیررسمی فترمن، با وجود انتقادات در سنا، در کارزارهای انتخاباتی با استقبال مواجه شد. رنگ‌های خنثی مانند خاکی یا سرمه‌ای رایج‌اند تا توجه بر پیام متمرکز بماند. سنجاق‌سینه‌هایی با پرچم آمریکا نیز نشانه‌ای از میهن‌دوستی محسوب می‌شوند.
دغدغه‌ای جهانی
کدهای پوشش برای سیاستمداران در سراسر جهان میان حرفه‌ای‌گری، هویت فرهنگی و استراتژی سیاسی در نوسان‌اند. در موقعیت‌های رسمی، پوشش رسمی در رنگ‌های خنثی برای حفظ وقار نهادی ضروری است؛ در حالی که در زمینه‌های غیررسمی، لباس‌های راحت‌تر یا فرهنگی به برقراری ارتباط انسانی کمک می‌کنند.
رنگ‌ها و سبک‌ها بار معنایی دارند: از نشان‌دادن وابستگی سیاسی تا بیان فردیت. اما هرگونه انحراف از عرف معمول، اغلب محل مناقشه است. این نمونه‌های جهانی نشان می‌دهند که هم‌راستا کردن پوشش با اقتدار و اصالت، دغدغه‌ای جهانی است.
منابع: NPR/ Ms. Magazine/Quartz The Indian Express
