پلتفرم‌هایی که قول می‌دهند اما وفا نمی‌کنند
از «قهوه تلخ» تا «ازازیل»، سریال‌هایی که دعواهای مالی و دلخوری‌های داخلی‌شان باعث شد مخاطب را در نیمه‌راه رها کنند
هفت صبح، نژلا پیکانیان| حتما این روزها خبر انصراف حسن فتحی از ساخت ادامه سریال «ازازیل» را شنیده‌اید؛ مخصوصا اگر مخاطب این سریال بوده‌اید و پیگیر خبرهایش باشید از دعواهایی که بین سازنده این سریال و پلتفرم نمایش‌دهنده‌اش پیش آمده باخبرید. هفته پیش حسن فتحی با انتشار پستی در فضای مجازی از این سریال کناره‌گیری کرد. او دخالت‌های غیرحرفه‌ای تهیه‌کننده و عدم‌پرداخت دستمزد بازیگران و عوامل را دلیل اصلی این کناره‌گیری عنوان کرد.
این سریال از همان ابتدا و حتی پیش از آغاز پخشش هم با حاشیه‌هایی همراه بود، شیوه تبلیغات ترسناک و سناریویی که توسط یکی از بازیگران این سریال (بهرنگ علوی) شکل گرفت، همان موقع هم صدای اعتراض فتحی را درآورد و موجب شد تا اعلام کند از این ماجراهای تبلیغاتی باخبر نبوده و این شیوه نیز مورد تاییدش نیست.
چند روز پیش مسئولان پلتفرم نمایش‌دهنده این سریال اعلام کردند با رایزنی‌هایی که سازندگان سریال از جمله خود فتحی داشتند مشکل حل شده اما تجربه نشان داده بعد از انتشار خبرهایی از این دست و در نهایت حتی اگر ادامه سریال ساخته شود که در مواردی حتی این اتفاق هم نمی‌افتد، نتیجه آنچنان که انتظار می‌رود نخواهد بود و شاید تنها برای خالی نبودن عریضه و آرام کردن فضای خبری و مخاطبان ماجرا به این سمت می‌رود. مخاطب نمایش خانگی یا همان پلتفرم‌هایی که حالا تعدادشان بیشتر و بیشتر می‌شود، سابقه ذهنی خوبی از انتشار این نوع خبرها ندارند.
«ازازیل» اولین سریالی نیست که خبر اختلاف سازندگانش یا عدم‌رضایت کارگردان و عوامل، از کیفیت کار باعث شده سرنوشت مبهمی پیدا کند و باعث نارضایتی یا شاید بهتر باشد بگویم بی‌اعتمادی مخاطب می‌شود. تا به حال سریال‌های زیادی در پلتفرم‌ها ساخته شده‌اند که به دلایل مختلف یا قصه‌شان نیمه‌کاره رها شد یا برای اینکه انگ نصفه و نیمه بودن بهشان زده نشود با یک سرهم‌بندی غیرحرفه‌ای قصه‌شان را به پایان رساندند تا صدای اعتراض مخاطبان را درنیاورند که البته چندان موفق هم نبودند. در این گزارش به مرور چند سریال مطرح که به دلایل مختلف و البته رسانه‌ای شدن‌شان، نه دلایل واقعی و پشت‌پرده مثل ممیزی و سانسور پرداختیم.
نیمه‌کاره‌ای به کارگردانی مهران مدیری
«قهوه تلخ» مهران مدیری را می‌توان اولین سریال شبکه نمایش خانگی دانست که به دلیل دعواها و اختلافات مالی و حقوقی بین تهیه‌کنندگانش ساخت آن نیمه‌کاره ماند. در آن سال‌هایی که «قهوه تلخ» ساخته و پخش شد، فضای مجازی و صفحات اینستاگرام و توئیتر به اندازه الان فراگیر نبود و مخاطبان نمی‌توانستند نظرات مثبت و منفی یا حتی اعتراض‌شان را به راحتی در صفحات مختلف به اشتراک بگذارند و نارضایتی‌شان را اعلام کنند؛
اما همان موقع هم مخاطبان خشم‌شان از نیمه‌کاره ماندن این سریال را اعلام کردند. بسیاری بر این باور بودند که وقت و پولی که برای تماشای این سریال صرف کرده‌اند بیهوده بوده است. به‌خصوص اینکه در آن زمان هنوز پلتفرم‌ها به شکل و شمایلی که حالا دارند فعالیت نمی‌کردند و مخاطبان برای تماشای قسمت‌های مختلف سریال، مجبور به صرف هزینه برای خرید دی‌وی‌دی‌هایی بودند که به صورت هفتگی منتشر می‌شد.
عالیجنابی که به ظاهر تمام شد اما...
«قهوه تلخ» مهران مدیری نه از اولین‌ها که آخرین سریال هم نبود که پخش‌اش سرنوشت نیمه‌کاره‌ای داشت. چند سال بعد، سام قریبیان سریالی با عنوان «عالیجناب» را برای شبکه نمایش خانگی ساخت که از حیث ژانر یکی از متفاوت‌ترین مجموعه‌ها برای این مدیوم تا آن روز بود. قصه سیاسی این سریال به دلایل مختلف چندان هم مورد استقبال قرار نگرفت. «عالیجناب» داستان رقابت دو کاندیدای ریاست‌جمهوری بود و بازیگران مطرحی هم داشت اما هیچ‌وقت نتوانست آنچنان که باید و شاید بین مخاطبان محبوب شود.
در خبرهایی که قبل از آغاز پخش درباره این سریال منتشر شده بود، «عالیجناب» مجموعه‌ای 13 قسمتی بود اما بعد از پخش 6 قسمت ابتدایی به پایان رسید. درحالی که روایت قصه هنوز به پایان نرسیده بود اما هیچ‌وقت داستان ادامه پیدا نکرد. بعدها تهیه‌کننده این سریال اعلام کرد ادامه ساخت این مجموعه به بازخورد مثبت از سوی مخاطبان بستگی داشت و چون توقع‌‌ها آنطور که انتظار می‌رفت، برآورده نشد باقی قسمت‌ها ساخته نشد.
خداحافظ «قبله عالم»
«قبله عالم» حامد محمدی که داستان زندگی ناصرالدین‌شاه را در قالبی کمدی روایت می‌کرد هم سرنوشتی مشابه سریال‌های نام برده شد داشت. قسمت هفتم سریال به عنوان قسمت پایانی پخش شد و تعجب مخاطبان را در پی داشت. با این تفاوت که این‌بار پلتفرم نمایش‌دهنده سریال اعلام کرد، به احترام مخاطبان و هزینه‌ای که برای تماشای آن پرداخت می‌کنند، پخش آن ادامه نخواهد داشت.
این سریال از همان ابتدای ساخت با ممیزی‌های زیادی روبه‌رو شد. این ممیزی‌ها در زمان پخش هم یقه سازندگان را ول نکرد. چند بار به دلیل مشکلاتی از این دست، پخش با تأخیر و تعویق روبه‌رو شد؛ تا درنهایت پلتفرم پخش سریال «قبله عالم» به دلیل ممیزی‌های فراوان و به منظور احترام به مخاطبان را متوقف کرد. همان زمان روابط عمومی پلتفرم در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «سریال قبله عالم از روز نخستِ پخش تا به امروز در فرآیند تولید و ممیزی دچار چالش‌های فراوان شد، به گونه‌ای که پیوستگی خود را از دست داد و بخش عمده‌ای از هر قسمت سریال مورد حذف قرار گرفت.
بنابراین تصمیم گرفته شد قسمت هفتم قبله عالم، قسمت پایانی آن باشد و پخش آن به طور کامل متوقف شود. لازم است تأکید کنیم هیچ سازمان، نهاد قضایی یا ارگان امنیتی حکم به توقیف این سریال نداده و پلتفرم درخصوص تحلیل‌ها، تفسیر‌ها و حاشیه‌هایی که پیرامون کیفیت و یا محتوای این سریال در فضاهای مختلف – به درست یا غلط – ایجاد شده قضاوتی ندارد.»
به واقع اما باز هم مخاطبان نمایش خانگی با سریالی روبه‌رو شدند که علی‌رغم توضیح پلتفرم سازنده‌اش، نصفه و نیمه ماند و بار دیگر آنها را سرخورده و از دنبال کردن مجموعه‌ای که برایش وقت گذاشته بودند و برای خرید اشتراک تماشایش پول داده بودند، ناامید کرد.
سریالی که با نریشن تمامش کردند!
اختلافات و دعواهای مالکیتی و حقوقی یا حتی مالی، وقتی بالا می‌گیرند نه‌تنها یقه دو طرف ماجرا بلکه گریبان مخاطب که از طرفین اصلی قضیه هست را هم می‌گیرد و درنهایت هم نتیجه‌اش جز ضرر برای مخاطب نیست. نادیده گرفتن یا حتی توهین به مخاطب تنها روایتی است که می‌توان از اتفاقی که برای سریال‌های نیمه‌رها شده داشت.
«رقص روی شیشه» به کارگردانی مهدی گلستانه هم از آن دست سریال‌هایی بود که علی‌رغم حضور بازیگران شناخته شده و مطرح مثل بهرام رادان و مهتاب کرامتی، اهمیتی به مخاطبش نداد و به دلیل اختلافاتی که ظاهرا بین بازیگران و تهیه‌کننده به وجود آمده بود، با یک پایان‌بندی عجیب به پایان رسید. تنها بعد از پخش چند قسمت از این سریال صدای مخاطبان از افت کیفی آن درآمد و کمی بعدتر هم حاشیه‌‌هایش با انتشار خبر شکایت بازیگران از کارگردان و تهیه‌کننده آن بالا گرفت. عجیب‌ترین اتفاق درباره این سریال که هنوز بعد از سال‌ها خیلی به خاطر دارند، قسمت پایانی آن بود که به بدترین شکل ممکن با خواندن نریشن به پایان رسید یا بهتر است بگویم به پایان رساندند!
عشق تعطیل نیستی که خودش تعطیل شد!
کمدی‌های سیتکام که سریال پرطرفدار «فرندز» را هم می‌توان در همان دسته قرار داد، در آن سوی مرزها طرفداران زیادی دارد. این سریال در ایران هم طرفداران زیادی برای خودش دست و پا کرد. بیژن بیرنگ کارگردان شناخته شده تلویزیون که سریال‌های موفقی مثل «خانه سبز» و «همسران» را در کارنامه حرفه‌اش دارد و تجربه‌هایش نشان داده بود از سبک‌های جدید و نوآورانه استقبال می‌کند، با «عشق تعطیل نیست» سراغ ساخت مجموعه‌ای با بازیگران چهره رفت. این سریال برخلاف نمونه‌های خارجی‌اش درنیامد، اصلا درنیامد و مخاطبان اقبالی به آن نشان ندادند.
نکته جالب اینکه در همان بحبوحه انتشار خبر متوقف شدن پخش این سریال، بیرنگ اعلام کرد مشغله بازیگران، او را از ساخت ادامه سریالش منصرف کرده است. مهناز افشار یکی از بازیگران «عشق تعطیل نیست» اما در یک پست اینستاگرامی علت ساخته نشدن سریال را آماده نبودن متن و رضایت نداشتن بازیگران از کیفیت کار بیان کرد. «عشق تعطیل نیست» دکور سنگینی داشت و طبیعتا هزینه زیادی هم برای ساخت آن صرف شده بود، سریال تا 5 قسمت هم ساخته شده و هزینه‌های دیگری هم برای به ثمر رسیدن همان 5 قسمت شده بود اما درنهایت بعد از پخش همان 5 قسمت پرونده این سریال هم بسته شد تا نامش در لیست مجموعه‌هایی که در ساخت نیمه‌کاره ماندند، قرار بگیرد.
قدردان مخاطب‌تان باشید
کم نیستند سریال‌هایی که سرنوشت‌شان به مجموعه‌هایی که در این گزارش اشاره شده، دچار شده‌اند و درنهایت با یک اطلاعیه و بیانیه به مخاطبانی که هفته‌ها و ماه‌ها پای تماشای داستان سریال نشسته بودند، اعلام شده به دلایلی نمی‌توانند به ساخت سریال ادامه دهند. مخاطبی که علاوه بر هزینه، وقتش را برای تماشای داستانی که دوست دارد به درستی به سرانجام برسد گذاشته، قطعا سزاوار چنین برخوردی نیست. اخلاق و منش حرفه‌ای حکم می‌کند دعواها و اختلافاتی که به هر دلیل ممکن است پیش بیاید به نحوی حل شوند و نتیجه‌اش بی‌نتیجه ماندن یک سریال که هزینه‌های بسیاری صرف بودجه‌اش شده، نشود. مخاطب را بیاعتماد نکنیم.
