هفت صبح، منیژه خسروی| قدیمی‌تر‌ها یادشان هست که تلویزیون، به ویژه در دوران اصلاحات، نگاهی مثبت به جشنواره فیلم فجر نداشت و سهم این رویداد از آنتن سیما در حد چند خبر کوتاه بود. زمان گذشت و اوضاع تغییر کرد و حالا سالیان زیادی است که همزمان با آغاز به کار جشنواره فیلم فجر، ویژه‌برنامه‌هایی مرتبط با آن از شبکه‌های مختلف پخش می‌شوند.

این بار نیز شاهد چند برنامه تخصصی هستیم که در کنار آنها، برنامه‌های روتین نیز سهمی از محتوای خود را به فجر اختصاص می‌دهند. در گزارش امروز صرفا سراغ سه برنامه «هفت»، «سینما ملت» و «سینما بانو» رفته‌ایم. درباره دیگران مثل «سینما آی‌فیلم»، «پنجره باز» و ... نیز خواهیم نوشت.

مورد اول| نگاه کلی

اگر از مردم عادی بپرسید نام یک برنامه سینمایی تلویزیون را به زبان آورید، احتمال زیاد اشاره‌‌شان به برنامه «هفت» با اجرای فریدون جیرانی خواهد بود. این برنامه مسیری متفاوت از تجربیات گذشته، پیش گرفت و بخش زیادی از تلاش خود را صرف استفاده از جذابیت‌های سینمایی کرد.

جدا از حضور بازیگران، آیتم‌هایی با موضوع گزارش پشت صحنه، خبرهای داغ و... همانی بودند که مخاطب عادی سینما می‌پسندند. حالا اما اغلب برنامه‌های سینمایی سیما، جدی هستند و صرفا مخاطب خاص را هدف قرار می‌دهند. می‌دانیم که خیلی از بازیگران، دیگر دعوت تلویزیون را قبول نمی‌کنند ولی می‌توان تحریم را دور زد! و از حاشیه‌ها برای تزریق جذابیت بهره برد. البته با نگاه صلب مدیران تحول‌خواه این کار هم سخت به نظر می‌رسد. 

مورد دوم| عجایب سینما بانو

تعجب نکنید؛ اینکه گزارش را با تحلیل «سینما بانو» شروع می‌کنیم، دلیل بر کیفیت آن نیست. اتفاقا با یک برنامه ضعیف مواجه هستیم که تیتراژ آن جنجال درست کرده. در این تیتراژ چند بانوی ایرانی مطرح به کمک هوش مصنوعی ترانه «ای ایران» اثر استاد بنان را باز‌خوانی کرده‌اند. بخش غیر‌قابل هضم ماجرا، حضور مریم میرزاخانی با پوشش کامل است و همین زمینه حمله به تلویزیون را فراهم کرده. (تصویر دستکاری شده مریم میرزاخانی در سینما بانو را در عکس نمایه خبر می‌بینید)

مرحوم میرزاخانی، نخبه شهیر ریاضی، وقتی در ایران بود هم حجاب سفت و سخت نداشت ولی گویا تلویزیونی‌ها به خود اجازه قلب واقعیت‌ها را می‌دهند. پخش «سینما بانو» پیش از شروع جشنواره فجر و با اجرای منا اورعی در شبکه تهران شروع شد. هدفش این است تا به جایگاه زنان در سینما بپردازد ولی باور کنید ما که همه قسمت‌ها را دیده‌ایم می‌گوییم، این اتفاق محقق نشده

. بدتر اینکه «سینما بانو» گزینشی عمل می‌کند و روایت سازندگان از بانوان سینماگر ایرانی ناقص است. نکته دیگر اینکه برنامه از نظر ساختاری نیز همراهی‌برانگیز نیست و با وجود زمان کوتاه، مخاطب را خسته می‌کند. شاید سازندگان فرصت کافی برای آماده کردن یک محصول مناسب نداشته‌اند و امیدواریم در روزهای باقی مانده جشنواره و نیز در صورت تداوم تولید آن، با نگاهی منطقی و بازتر به همراه ایده‌های بکر قسمت‌های بعدی را بسازند.

مورد سوم | سایه روشن هفت

«هفت» را همچنان بهروز افخمی اجرا می‌کند که به شکل زنده از شبکه نمایش پخش می‌شود. این برنامه دارای چند بخش شامل گفت‌و‌گو با عوامل فیلم‌ها و نقد آثار جشنواره است. «هفت» به دلیل برخورداری از زمان بالا این فرصت را دارد تا به همه فیلم‌های اکران شده در هر روز بپردازد و نیز سراغ فرامتن اتفاقات هم برود. امیر قادری، حمیدرضا قادری و رضا صدیق منتقدانی هستند که در «هفت» دیده‌ایم.

روال هم اینگونه است که مثل قبل، افخمی با قادری کل‌کل دارند. چنین روشی برنامه را از حالت خشک خارج می‌کند و داده‌ها در فضایی شیرین به دست مخاطب می‌رسد. در بخش گفت‌و‌گو با عوامل فیلم‌ها، افخمی به دلیل تسلط بر سینما، گفت‌و‌گوهایی مفید و پرنکته انجام می‌دهد.

او حواسش هم هست که مباحث زیاد از حد تخصصی نشود تا مخاطب عام نیز بهره‌ای از حرف‌ها ببرد. مرور نظرات منتقدان توسط وستا جعفرنیا (کارشناس) باعث ایجاد چندصدایی در «هفت» شده و به بالا رفتن وزن تخصصی برنامه کمک کرده است. آیتم‌ها دیگر نقطه قوت «هفت» هستند که برخی داغ‌داغ تولید می‌شوند؛ مثلا همانی که بلافاصله بعد از جنجال در نشست فیلم «شمال از جنوب غربی» تولید شد و همه جنجال‌های فجر را مرور کرد.  

مورد چهارم| سینما برای ملت

بعد از یک وقفه، سری جدید «سینما ملت» ویژه جشنواره فیلم فجر روی آنتن شبکه تهران رفته است و باز هم محمدرضا مقدسیان اجرای آن را برعهده دارد. مهم‌ترین تغییر دور جدید «سینما ملت» سوالات پیامکی برای درگیر کردن مخاطبان است. این تمهیدات اگرچه نو نیستند ولی به عنوان قلاب جذب مخاطب، می‌توانند به برنامه‌ها کمک کنند. از این روست که مجری «سینما ملت» مدام توضیح می‌دهد که مردم، مخاطب هدف برنامه هستند و طرح سوال پیامکی نیز در همین راستا است.

آیا واقعا «سینما ملت» محصولی مناسب برای مردم است؟ در پاسخ می‌توان گفت هم بله و هم خیر. مثلا بیان ساده و همه فهم مجری و کارشناسان چیزی است که می‌تواند مخاطب عادی را با برنامه همراه کند. یا آیتم‌های مردمی با موضوع خاطره‌بازی با فیلم‌ها، قابل قبول هستند. یا در بخش میز رسانه، خبرنگاران روایت عینی خود از فیلم‌ها و رویدادها را تعریف می‌کنند که این بخش هم کوتاه است و هم مفید. رامتین شهبازی منتقد با دانشی است که حرف‌های خود را بدون پیچیدگی بیان می‌کند و سعید هاشم‌زاده همراهی خوب برای او میز نقد است.

محمدرضا مقدسیان سابقه ژورنالیستی دارد و حالا در اجرا به پختگی رسیده. بخش منفی «سینما ملت» اما عدم حضور مهمانانی است که پیش مردم صاحب شهرت یا محبوبیت هستند. این مشکلی است که برنامه شبکه تهران هم از آن مصون نمانده. گفت‌و‌گو با فیلمسازان طولانی است؛ بدتر اینکه چون طیف زیادی فیلم‌ها را ندیده‌اند، حرف‌ها برای مخاطب موضوعیت و جذابیت لازم را ندارند. «سینما ملت» همچنین باید از فضای عبوس خود بکاهد و کمی صمیمانه‌تر باشد.